Jak opodatkować dochody z przeniesienia praw autorskich na rzecz firmy amerykańskiej

Na podstawie postanowień zawartych w tej umowie następuje też przeniesienie praw autorskich do pomysłów oraz prac mojego autorstwa, świadczonych na rzecz tej firmy. Tworzone przeze mnie oprogramowanie jest kwalifikowane jako utwór w znaczeniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Czy do przychodów uzyskiwanych ze Stanów Zjednoczonych na podstawie tej umowy mogę zastosować 50-proc. koszty uzyskania przychodu, mimo że uzyskałem je bez pośrednictwa płatnika ? Czy mam obowiązek odprowadzać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy ?

Przyjmując, że stworzone przez Pana oprogramowanie będzie stanowić utwór w rozumieniu prawa autorskiego, ma Pan prawo zastosować 50-proc. koszty uzyskania przychodu do należności otrzymywanych od firmy z siedzibą w Stanach Zjednoczonych.

Należności te, wypłacane Panu jako twórcy tego programu komputerowego w oparciu o zawartą umowę, będą bowiem stanowić przychód z praw autorskich. Mimo iż będzie je Pan otrzymywał bez pośrednictwa płatnika, nie musi Pan w ciągu roku samodzielnie odprowadzać zaliczek na podatek dochodowy.

Kapitały pieniężne oraz prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie tych praw, stanowią źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Przychodem z praw majątkowych są w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

Kwestię praw autorskich reguluje ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Na podstawie art. 1 ust. 1 tej ustawy przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe).

Do utworów w znaczeniu prawa autorskiego zaliczane jest również oprogramowanie komputerowe.

Z pytania wynika, że jest Pan twórcą oprogramowania komputerowego, do którego odpłatnie przenosi Pan prawa autorskie na rzecz amerykańskiej firmy na podstawie zawartej umowy. Zakładając, że tworzone przez Pana oprogramowanie jest utworem w znaczeniu przepisów prawa autorskiego, należy uznać, że należności otrzymywane od amerykańskiej firmy na podstawie zawartej umowy będą stanowić przychód z praw autorskich.

Opodatkowanie dochodów kapitałowych

Jako polski rezydent jest Pan objęty nieograniczonym obowiązkiem podatkowym. Oznacza to, że podlega Pan obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów, a zatem również tych uzyskiwanych z zagranicy.

Z pytania wynika też, że przychody z praw autorskich są uzyskiwane od podmiotu mającego siedzibę w Stanach Zjednoczonych. Dlatego opodatkowanie tych przychodów, zgodnie z art. 4a updof, powinno następować z uwzględnieniem postanowień umowy z 8 października 1974 r. zawartej między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu.

Definicję należności licencyjnych zawiera art. 13 ust. 3 lit. a) tej umowy. Na podstawie tego przepisu określenie „należności licencyjne” oznacza wszelkiego rodzaju należności, które są płacone za użytkowanie lub prawo do użytkowania wszelkich praw autorskich z tytułu twórczości literackiej, artystycznej lub prac naukowych, włączając prawa autorskie związane z filmami i taśmami magnetofonowymi używanymi przez rozgłośnie radiowe i stacje telewizyjne, patentami, znakami towarowymi, wzorami użytkowymi i zdobniczymi, dokumentacją, formułami, technologią produkcyjną, informacjami dotyczącymi doświadczeń przemysłowych, handlowych lub naukowo-badawczych lub umiejętności (know-how).

Zgodnie z art. 13 ust. 1 umowy należności licencyjne powstałe w jednym umawiającym się państwie i wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim umawiającym się państwie będą opodatkowane w tym drugim umawiającym się państwie.

Oznacza to, że należności licencyjne powstałe w Stanach Zjednoczonych i wypłacone odbiorcy mającemu miejsce zamieszkania w Polsce podlegają opodatkowaniu w Polsce. Jeśli na podstawie wewnętrznych przepisów należności te podlegały opodatkowaniu również w Stanach Zjednoczonych, to wysokość pobranego podatku nie może przekroczyć 10% należności brutto.

Na podstawie art. 13 ust. 5 umowy należności licencyjne będą uważane za powstałe w umawiającym się państwie tylko wtedy, kiedy takie należności licencyjne są wypłacane jako zaspokojenie używania lub praw do używania wartości majątkowych, lub praw wymienionych w ustępie 3, na terytorium tego umawiającego się państwa. W sytuacji opisanej w pytaniu należności licencyjne będą uważane za powstałe w Stanach Zjednoczonych, jeśli będą wypłacane zaspokojenie używania lub praw do używania ww. wartości majątkowych lub praw na terytorium Stanów Zjednoczonych.

Należy zwrócić uwagę, że sądy administracyjne oraz część przedstawicieli doktryny kwestionują objęcie oprogramowania komputerowego zakresem art. 13 polsko-amerykańskiej umowy. Przykładem jest wyrok NSA w Łodzi z 5 lipca 2001 r. (sygn. akt I SA/Łd 758/99), w którym sąd podkreślił, że:

Na gruncie obowiązującej od 24 maja 1994 r. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych program komputerowy nie może być utożsamiany z utworem literackim, utworem artystycznym czy pracą naukową, gdyż przepisy tej ustawy uznają program komputerowy za odrębną kategorię utworów będących przedmiotem prawa autorskiego. (…) Tak więc od dnia wejścia w życie omawianej ustawy prawa autorskie do programów komputerowych nie mogą być uznawane za mieszczące się w pojęciu praw autorskich z tytułu twórczości literackiej, artystycznej lub prac naukowych.

Należy również zaznaczyć, że taka sama kwalifikacja programów komputerowych wynika z cytowanego Komentarza do Modelowej Konwencji w sprawie podatku od dochodu i majątku OECD, na który powołała się strona skarżąca. W komentarzu tym, w pkt 13 do art. 12 Modelowej Konwencji, dotyczącym opodatkowania należności licencyjnych (stanowiącym odpowiednik art. 13 umowy polsko-amerykańskiej), zwrócono uwagę na istniejące trudności w zastosowaniu do oprogramowania komputerowego postanowień artykułu o prawie autorskim, ponieważ postanowienia tego artykułu wymagają, aby oprogramowanie mogło być uznane za dzieło literackie, artystyczne lub naukowe.

Jednocześnie podano, że »żadna z tych kwalifikacji nie jest zadowalająca, lecz wydaje się, że utożsamienie oprogramowania z dziełem naukowym jest najbardziej realistycznym podejściem«, zaś »kraje, w których nie daje się oprogramowania zakwalifikować do żadnej z tych kategorii, mogą w drodze negocjacji dwustronnych zmodyfikować brzmienie ust. 2 (art. 12 Modelowej Konwencji – przypis sądu), tak by wyeliminować wszelkie odniesienia do charakteru praw autorskich albo wyraźnie wymienić w tekście oprogramowanie komputerowe«. Jednakże wobec tego, że strony umowy polsko-amerykańskiej takiej modyfikacji umowy nie dokonały, nie można zakwalifikować programów komputerowych do żadnej z wymienionych kategorii dzieł, w szczególności naukowych, gdyż nie pozwala na to polskie prawo wewnętrzne (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych), co wyżej wykazano.

Z powyższych względów należy uznać, że należności z tytułu użytkowania programu komputerowego nie mieszczą się w pojęciu – wymienionych w art. 13 ust. 3 umowy polsko-amerykańskiej o uniknięciu podwójnego opodatkowania – należności, które są płacone za użytkowanie lub prawo do użytkowania praw autorskich z tytułu twórczości literackiej, artystycznej lub prac naukowych, a tym samym nie mogą być opodatkowane w państwie ich powstania (czyli w rozpatrywanej sprawie – w Polsce) na podstawie art. 13 ust. 2 tej umowy i art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

Identyczne stanowisko zajął również NSA we wcześniejszym wyroku z 20 czerwca 2001 r., sygn. akt III SA 163/00. Z tą argumentacją nie zgadzają się natomiast organy podatkowe, kwalifikując przychody z odpłatnego zbycia praw autorskich do programów komputerowych jako należności licencyjne w znaczeniu art. 13 umowy polsko-amerykańskiej.

Na podstawie art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o PIT dochód z odpłatnego zbycia tych praw powinien zostać ustalony jako różnica pomiędzy uzyskanym przez Pana przychodem a kosztami jego uzyskania.

W odniesieniu do przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami koszty ich uzyskania wynoszą 50% uzyskanego przychodu (art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT). Dlatego w sytuacji opisanej w pytaniu ma Pan prawo zastosować koszty uzyskania przychodu w wysokości 50% uzyskanego przychodu.

Należy podkreślić, że możliwość naliczenia kosztów uzyskania w takiej wysokości istnieje pomimo tego, że otrzymuje Pan przychody ze Stanów Zjednoczonych bez pośrednictwa płatnika.

Brak pośrednictwa płatnika skutkuje obowiązkiem samodzielnego obliczenia uzyskanego dochodu. Od dochodu tego nie ma Pan jednak obowiązku odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy w ciągu roku. Przychód ze zbycia praw autorskich uzyskany w oparciu o zawartą umowę licencyjną doliczy Pan do ogółu swoich przychodów oraz dokona naliczenia kosztów uzyskania tego przychodu w wysokości 50% dopiero w rozliczeniu rocznym.

Ustawa o PIT

Taki sposób rozliczenia akceptują organy podatkowe, o czym świadczą wydawane przez nie interpretacje. Przykładem na to jest postanowienie Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Radomiu z 27 stycznia 2006 r. nr 1425/032/415/2/05/06/MJ.

Podstawa prawna:

• art. 3 ust. 2, art. 4a, art. 9 ust. 1 i 2, art. 10 ust. 1 pkt 7, art. 18, art. 22 ust. 9 pkt 3, art. 27 ust. 1, art. 45 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zmianami;

• art. 1 ust. 1, art. 5 pkt 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 94, poz. 658

• art. 13 ust. 1–3 i 5 umowy z 8 października 1974 r. zawartej między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu – Dz.U. z 1976 r. Nr 31, poz. 178