Umowa agencyjna z zagranicznym agentem – skutki podatkowe

Z prawnego punktu widzenia, umowa agencyjna to jedna z umów z zakresu pośrednictwa handlowego. Na jej podstawie agent zobowiązuje się do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów z klientami na rzecz zlecającego przedsiębiorcy albo do ich zawierania w jego imieniu. Prawną podstawę umowy agencyjnej stanowią przepisy art. 758 ustawy Kodeks cywilny.

Na jego podstawie przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla niego oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie.

W przypadku podejmowania przez krajowych przedsiębiorców działalności za granicą (w tym na podstawie umowy agencyjnej) z uwagi na jej intensywność i powiązanie z terytorium danego państwa, obce organy podatkowe mogą żądać zapłaty podatku od części dochodów polskiego podatnika, generowanych z aktywności w tym państwie.

W tym celu należy ustalić, czy na terytorium danego państwa można polskiemu podatnikowi (Spółce) przypisać istnienie zakładu. Na gruncie większości umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zakład to abstrakcyjne pojęcie, pozwalające ocenić, czy działalność przedsiębiorstwa poza granicami kraju jego rezydencji jest na tyle intensywna, że uzasadnia jej opodatkowanie za granicą, w państwie osiągania dochodów z tej działalności (tzw. państwie źródła).

Monitor Księgowego – prenumerata

50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online

Szczegółowa definicja zakładu znajduje się z reguły w wewnętrznym prawie podatkowym danego państwa oraz w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych z tymi państwami. Biorąc pod uwagę typową treść umów o unikaniu podwójnego opodatkowania należy wskazać, że zakład jako stała placówka obejmuje m.in.: filię, biuro, zakład, warsztat. Zakład może jednak powstać również wtedy, gdy przedsiębiorstwo nie posiada do dyspozycji takiej stałej placówki lecz działa jednak w innym państwie za pomocą tzw. przedstawiciela zależnego.

W tym zakresie osoba działająca w Umawiającym się Państwie (za granicą) w imieniu przedsiębiorstwa drugiego Umawiającego się Państwa (Polski), jeżeli posiada i zwyczajowo wykonuje w tym Państwie pełnomocnictwo do zawierania umów w imieniu przedsiębiorstwa, stanowi zakład w tym Państwie w zakresie wszelkiej działalności prowadzonej przez daną osobę na rzecz przedsiębiorstwa. Na tej podstawie dla powstania zakładu wystarczając jest zatem, aby:

1. osoba (np. fizyczna lub prawna), inna niż niezależny przedstawiciel, działała w innym państwie,
2. osoba ta działała w imieniu przedsiębiorstwa,
3. osoba ta posiadała pełnomocnictwo do zawierania umów w imieniu przedsiębiorstwa, które jest zwyczajowo wykonywane,
4. realizowane przez przedstawiciela czynności nie mają jedynie charakteru przygotowawczego lub pomocniczego. 

Jeśli więc w ramach zawartej Umowy Agencyjnej, Agent będzie świadczył usługi obejmujące m.in. pośredniczenie przy zawieraniu z partnerem handlowym umów sprzedaży a w tym zakresie Agentowi zostanie udzielone pełnomocnictwo do zawierania umów w imieniu przedsiębiorstwa i będzie je wykonywał zwyczajowo, to po stronie przedsiębiorcy zlecającego tego rodzaju działania powstanie ryzyko związane z rozpoznaniem zakładu zagranicznego Spółki w tym państwie. Z tym wiążą się określone skutki podatkowe w zakresie zapłaty podatku od części dochodów osiągniętych za granicą.

Zawierając umowę agencyjną z kontrahentem zagranicznym należy więc mieć na uwadze ryzyko podatkowe związane z możliwością rozpoznania po stronie przedsiębiorcy zakładu zagranicznego a w tym konieczności opodatkowania części dochodów przedsiębiorstwa poza granicami kraju (z uwzględnieniem zagranicznych regulacji prawno podatkowych obowiązujących w tym zakresie).

Tomasz Musialski, Kierownik Zespołu Podatków Bezpośrednich ECDDP Sp. z o.o.