Nabycie przez pracodawcę projektu racjonalizatorskiego a koszty pracownicze w PIT

Stosownie do treści art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej zwanej ustawą o PIT) za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

Zgodnie natomiast z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Mając na uwadze treść przytoczonych przepisów wskazać należy, że wynagrodzenie wypełniające kryteria uznania za przychód z praw majątkowych (np. przychód z tytułu praw do projektów wynalazczych) może być uzyskane w ramach stosunku pracy pomiędzy pracodawcą oraz pracownikiem – w ramach obowiązków przewidzianych w zawartej umowie o pracę. W takim przypadku należy mówić o powstaniu przychodu ze stosunku pracy, przez co dochody takie powinny być opodatkowane jako przychody ze stosunku pracy, dla których zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych pobiera pracodawca (por. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej Iw Poznaniu z dnia 9 lipca 2010 r., sygn. ILPB2/415-482/10-2/WM).

50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online

Może się jednak także zdarzyć, że projekt racjonalizatorski powstaje w wyniku czynności nieobjętych zakresem obowiązków pracowniczych a wynagrodzenie z tego tytułu nie jest ustalane w oparciu o umowę o pracę i powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy, lecz w oparciu o odrębny stosunek o charakterze cywilnoprawnym (umowę). W takim przypadku przychody z tytułu przeniesienia praw do projektów racjonalizatorskich należy zakwalifikować jako przychody, których źródłem jest odpłatne zbycie praw majątkowych, o których mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT. W takim przypadku na pracodawcy także ciążą obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych – na zasadach przewidzianych jednak dla przychodów z praw majątkowych (por. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 9 lipca 2010 r., sygn. ILPB2/415-482/10-3/WM).

Zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy o PIT, koszty uzyskania niektórych przychodów określa się z tytułu zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego - w wysokości 50% uzyskanego przychodu, z zastrzeżeniem ust. 9a. Wymieniona w tym przepisie 50% wysokość kosztów uzyskania przychodów, jak wynika z literalnego brzemienia tego przepisu, odnosi się jedynie do tych sytuacji, w których wypłata wynagrodzenia twórcy wiąże się z zawarciem umowy przenoszącej prawo własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego.

Wskazać należy, że uregulowania zawarte w ustawie o PIT, dotyczące kosztów uzyskania przychodów przysługujących twórcom projektów wynalazczych, należy rozpatrywać w kontekście przepisów ustawy Prawo własności przemysłowej (zwanej dalej ustawą PWP), określającej status prawny twórców projektów wynalazczych w zakresie prawa do uzyskania patentu, prawa ochronnego oraz prawa do wynagrodzenia itd.

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 pkt 6 w/w ustawy, przez projekty wynalazcze rozumie się wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, topografie układów scalonych i projekty racjonalizatorskie. Projekty racjonalizatorskie należy zatem traktować w kategorii projektów wynalazczych. Projektów racjonalizatorskich dotyczą przepisy art. 7 i 8 ustawy PWP. W myśl art. 7 ust. 1 tej ustawy przedsiębiorcy mogą przewidzieć przyjmowanie projektów racjonalizatorskich na warunkach określonych w ustalanym przez siebie regulaminie racjonalizacji.

Koszty pracy po zmianach - multipakiet: książka, program, CD, teleporadnia

Zgodnie z ust. 2 w/w artykułu przedsiębiorca może uznać za projekt racjonalizatorski, w rozumieniu ustawy, każde rozwiązanie nadające się do wykorzystania, nie będące wynalazkiem, wzorem użytkowym, wzorem przemysłowym lub topografią układu scalonego. W regulaminie, o którym mowa w ust. 1, przedsiębiorca określa co najmniej, jakie rozwiązania i przez kogo dokonane uznaje się w przedsiębiorstwie za projekty racjonalizatorskie, a także sposób załatwiania zgłoszonych projektów i zasady wynagradzania twórców tych projektów (art. 7 ust. 3 ustawy PWP).

Biorąc powyższe pod uwagę należy zatem stwierdzić, że zastosowanie kosztów w wysokości 50%, zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy, jest możliwe wyłącznie w przypadku przeniesienia prawa własności wynalazku. Tymczasem projekt racjonalizatorski, który nie jest w świetle przepisów ustawy PWP wynalazkiem. Wynika to jednoznacznie z brzmienia cytowanego powyżej art. 7 ust. 2 ustawy PWP, który stanowi, że przedsiębiorca może uznać za projekt racjonalizatorski, w rozumieniu ustawy, każde rozwiązanie nadające się do wykorzystania, niebędące wynalazkiem podlegającym opatentowaniu, wzorem użytkowym, wzorem przemysłowym lub topografią układu scalonego. Treść tego przepisu jak również pozostałych przepisów ustawy PWP w żaden sposób nie pozwalają na równorzędne zakwalifikowanie wynalazków i projektów racjonalizatorskich na gruncie przepisów art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy o PIT.

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, że w odniesieniu do wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi, który opracowuje projekty racjonalizatorskie, nie będą miały zastosowania 50% koszty uzyskania przychodu na podstawie art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy o PIT, bowiem mają one zastosowanie wyłącznie w przypadku przeniesienia prawa własności do wynalazku. W przedmiotowej zaś sprawie nie można mówić o powstaniu wynalazku, który stanowi odrębną kategorię od projektu racjonalizatorskiego.

Potwierdzenie powyższego odnaleźć można w  Wyroku WSA w Bydgoszczy z dnia 1 września 2014 r. (sygn. ISA/Bd 680/14). W wydanym wyroku WSA orzekł, że w stosunku do wynagrodzenia, wypłacanego podatnikowi za wykonywanie obowiązków nie objętych stosunkiem pracy, polegających na przygotowywaniu projektu racjonalizatorskiego nie będą miały zastosowania 50% koszty uzyskania przychodu. Podwyższone koszty mają bowiem zastosowanie jedynie w przypadku przeniesienia prawa własności do wynalazku. Zgodnie zaś z przepisami ustawy Prawo własności przemysłowej brak jest możliwości równorzędnego traktowania wynalazków i projektów racjonalizatorskich (na podstawie uzasadnienia ustnego). Podobnie wskazał także Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 21 lutego 2014 r., ITPB2/415-1056/13/MU.

Grzegorz Wachołek

ECDDP Spółka Doradztwa Podatkowego