Świadczenie usług rolniczych - podatkowe problemy praktyczne

Wydawałoby się, że sprawa na tym się kończy. Niestety faktem jest, że usługi rolnicze zostały odmiennie potraktowanie na gruncie ustawy o VAT, co niezwykle komplikuje sprawę. Usługi rolnicze objęte są bowiem zakresem działalności rolniczej w myśl ustawy o VAT.

Dlatego rolnik ryczałtowy, chcąc świadczyć usługi rolnicze jako czynny podatnik VAT, musi zrezygnować ze zwolnienia w odniesieniu do całej świadczonej przez niego działalności rolniczej.

Zdaniem organów podatkowych nie jest możliwym pozostanie rolnikiem ryczałtowym i zarejestrowanie się jako czynny podatnik VAT wyłącznie z tytułu świadczenia usług rolniczych.

Zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 2 pkt 19 ustawy o VAT przez rolnika ryczałtowego rozumie się rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych, pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Podobnie zgodnie z definicją działalności rolniczej zawartą w art. 2 pkt 15 ustawy o VAT przez działalność rolniczą rozumie się produkcję roślinną i zwierzęcą (...) a także świadczenie usług rolniczych.

Służebność przesyłu a VAT

Mając na uwadze definicję działalności gospodarczej, zawartą w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, należy uznać, że prowadzenie działalności rolniczej stanowi prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Zatem rolnik, w świetle przepisów ustawy o VAT, posiada status podatnika prowadzącego działalność gospodarczą (działalność rolniczą).

Zatem mając na uwadze wyżej zacytowane definicje rolnika ryczałtowego i działalności rolniczej należy stwierdzić, że wykonywanie czynności polegających na świadczeniu usług rolniczych przesądza o wykonywaniu działalności rolniczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

W myśl natomiast art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.

Czy rolnikowi opłaca się być czynnym podatnikiem VAT?

Analiza powołanych przepisów prowadzi do wniosku, iż niemożliwa jest sytuacja, aby rolnik ryczałtowy mógł jednocześnie korzystać ze zwolnienia w VAT i rozliczać usługi rolnicze na zasadach ogólnych jako podatnik VAT czynny.

Zatem w przypadku, gdy rolnik ryczałtowy świadczy usługi rolnicze zwolnione od podatku od towarów i usług, nie będzie mu przysługiwało prawo do odliczania podatku naliczonego, zawartego w fakturze potwierdzającej zakup maszyn związanych ze świadczeniem tych usług, gdyż zgodnie z generalną zasadą, wyrażoną w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Skoro zakup maszyn służyć będzie usługom zwolnionym od podatku, to rolnikowi nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z ich zakupem.

Odliczenie podatku VAT naliczonego zawartego w fakturach dokumentujących zakup maszyn mających służyć działalności polegającej na świadczeniu usług rolniczych będzie możliwe dopiero, kiedy rolnik zrezygnuje ze zwolnienia z VAT i zarejestruje się jako podatnik VAT czynny w odniesieniu do całej działalności rolniczej prowadzonej w gospodarstwie rolnym.

Świadczenie usług rolniczych mieści się w pojęciu działalność rolnicza, zatem rezygnacja ze zwolnienia rolnika ryczałtowego powinna zostać dokonana w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT a nie - art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT.

Błąd rolników polega na tym, że kierując się przekonaniem o pozarolniczym wyłącznie charakterze usług rolniczych (zresztą prawidłowym, ale tylko na gruncie ustawy o PIT i ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) przenoszą je na zakres działania ustawy o VAT. Jest to swego rodzaju pułapka podatkowa, ponieważ ten sam rodzaj usług jest całkowicie odmiennie potraktowany w ustawach podatkowych.

Wiemy, że organy podatkowe prowadzą postępowania podatkowe u rolników, którzy uważali, że rezygnując ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, czynią to w odniesieniu tylko do świadczonych usług rolniczych, z działalności rolniczej pozostając rolnikami ryczałtowymi.

Teraz organy podatkowe wstecz opodatkowują obrót z całej działalności rolniczej, nie uwzględniając jednak podatku naliczonego, ponieważ rolnicy nie zbierali faktur zakupu w przekonaniu, że są rolnikami ryczałtowymi.

Przykład:
Rolniczka wraz z mężem prowadzi gospodarstwo rolne, jest rolnikiem ryczałtowym. Wzięła udział w programie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”, z którego otrzymała dotację na utworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstwa. Zarejestrowała działalność gospodarczą w Urzędzie Gminy w zakresie działalności nierolniczej (niezwiązanej z gospodarstwem rolnym) - usługi wspomagające produkcję roślinną (kod PKD 01.61 Z).

Złożyła w Urzędzie Skarbowym zgłoszenie rejestracyjne, w którym zrezygnowała ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9. W jej przekonaniu nie rezygnowała ze statusu rolnika ryczałtowego w odniesieniu do gospodarstwa rolnego.

Zdaniem organów nieprawidłowo wybrała rezygnację ze zwolnienia od podatku VAT, ponieważ w takim przypadku rolnik może być zarejestrowany, jako czynny podatnik VAT jedynie na podstawie art.43 ust.3 ustawy, i to w odniesieniu do całej działalności rolniczej również tej, która nie podlega zarejestrowaniu w Urzędzie Gminy.

Organy podatkowe uważają, że świadczenie usług rolniczych, nie stanowi odrębnej od prowadzenia gospodarstwa rolnego, działalności gospodarczej, tylko nadal jest działalnością rolniczą wykonywaną w ramach prowadzonego wspólnie przez małżonków gospodarstwa rolnego.

 W obronie rolników stanął WSA w Bydgoszczy, który w wyroku z 12 czerwca 2012 r. sygn.akt I SA/Bd 367/12, stwierdził, że:

Zdaniem Sądu właścicielem kombajnu, świadczącym usługi rolnicze, może być również osoba nie będąca rolnikiem, prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Oznacza to, że decydujące dla rozstrzyganej sprawy jest kto, w jakim charakterze wykonuje te usługi. Czy usługi te są wykonywane przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, czy przez osobę wykonującą te czynności jako rolnik.