Podatek od czynności cywilnoprawnych – zmiany od 2016 roku

Zniesienie współwłasności

Od teraz, opodatkowaniu będzie podlegało odpłatne, częściowe zniesienie współwłasności które obejmują przyznanie rzeczy wspólnej albo jej części na dalszą współwłasność niektórym dotychczasowym współwłaścicielom z obowiązkiem spłaty pozostałych. Projektodawca argumentuje, że w ten sposób uda się uszczelnić system podatkowy. Gdyż w obecnym stanie prawnym, częstą praktyką jest znoszenie współwłasności etapami, aby uniknąć albo zminimalizować obciążenia nakładane przez fiskusa. Podatek zapłacimy także wyodrębniając odpłatnie lokale na rzecz współwłaścicieli. (art. 1 w ust. 2 pkt 3).

Autopromocja

Umowa zamiany rzeczy

Do art. 1, został dodany także ust. 4a, który stanowi, że umowa zamiany rzeczy podlega opodatkowaniu także gdy tylko jeden z przedmiotów czynności prawnej znajduje się na terytorium RP. W brzmieniu dotychczas obowiązujących przepisów, aby podatek mógł zostać nałożony, obie rzeczy (lub prawa majątkowe) musiały znajdować się na terytorium naszego kraju.

Polecamy: Podatki 2016 - komplet żółtych książek

Spadki - testament, zachowek, dziedziczenie. Zmiany w prawie spadkowym 2015 – PDF

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Postępowanie upadłościowe i egzekucyjne

W art. 2 ustawy uchyla się ust. 3, co spowoduje nałożenie podatku od umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu upadłościowym lub egzekucyjnym. Płatnikiem obowiązanym do uiszczenia opłaty jest w obecnym stanie prawnym kupujący (kiedyś, solidarnie kupujący z dłużnikiem lub upadłym byli zobowiązani do zapłaty podatku), tak więc bezcelowa wydaje się powyższa regulacja.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

VAT – zwolnienie od pcc

Dalej, w art. 2 pkt. 4, zwolnione od podatku od czynności cywilnoprawnych zostają czynności w zakresie, w jakim są opodatkowane VAT oraz zwolnione od tego podatku, z wyjątkami wskazanymi w tym artykule (umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach, umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych). Chodzi tutaj o uniknięcie podwójnego opodatkowania. Wątpliwości powstają jednak, gdy umowa sprzedaży lub zamiany nieruchomości lub praw wymienionych w art. 2 pkt 4 ustawy opodatkowana jest VAT jedynie w pewnym zakresie, czy wtedy spełniona będzie przesłanka do wyłączenia podatku od czynności cywilnoprawnych? W świetle ustawy o VAT, zbycie nieruchomości może być jedynie w pewnym zakresie opodatkowane, a w pozostałej części zwolnione lub wyłączone od tego podatku i w tym zakresie powinno być opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Autopromocja

Kasowy PIT 2025 – webinar.
Nowe przepisy

Sprawdź

Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016 dla firm (książka)

Pożyczka odnawialna

Projekt przewiduje także inny niż do tej pory sposób opodatkowania pożyczki odnawialnej (rewolwingowej). Charakteryzuje się ona tym, że pożyczkodawca zobowiązuje się do udostępnienie pożyczkobiorcy określonej sumy pieniędzy, z której ten może w różnym czasie pobrać pieniądze jednorazowo lub w transzach. Po spłacie tychże, pożyczkobiorca może ponownie pobrać pieniądze. W efekcie, realna wysokość pożyczki czasami znacznie przekracza sumę określoną w umowie. Brak szczególnych regulacji w tym zakresie prowadzi do nieopodatkowywania części środków pieniężnych przekazywanych tytułem takiej czynności Projekt ustawy przewiduje aby zmienić moment, w którym powstaje obowiązek podatkowy, z chwili dokonania czynności (zawarcia umowy pożyczki) na chwilę każdorazowej wypłaty środków pieniężnych na podstawie umowy pożyczki odnawialnej. Dodatkowo, zmieni się podstawa opodatkowania dla umowy pożyczki tego typu – będzie to każdorazowy moment wypłaty środków pieniężnych (art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy).

Nabycie gospodarstw rolnych

Zniesione zostaje zwolnienie od omawianego podatku z tytułu nabycia własności nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne lub jego część (art. 9 pkt 2 ustawy). Zdarzało się, że przedsiębiorcy nadużywali tego przepisu, nabywając grunty gospodarstw rolnych na cele inwestycyjne. Dlatego też wycofano tą regulację, gdyż nie spełniała ona swojego celu i przynosiła straty dla budżetów gmin.

Umowa pożyczki między osobami najbliższymi – zwolnienie od podatku

Doprecyzowane zostają ponadto warunki dotyczące zwolnienia od podatku z tytułu pożyczki w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami najbliższymi. Pierwszym warunkiem jest złożenie przez pożyczkobiorcę deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy, chyba że umowa została zawarta w formie aktu notarialnego. Drugim warunkiem, tak jak do tej pory, jest udokumentowanie otrzymania środków pieniężnych na rachunek bankowy albo rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową. Proponuje się, aby do art. 9 pkt 10 lit. b tiret drugie ustawy dodać możliwość dokumentowania przekazanych środków także na rachunek płatniczy.

Dokumenty elektroniczne

Aby zwiększyć szybkość i efektywność przekazywania danych, zmniejszyć koszty oraz liczbę dokumentów składanych w formie papierowej wprowadzono dla płatnika (wg. ustawy jest nim notariusz) obowiązek przekazywania właściwemu organowi wyłącznie w formie elektronicznej deklaracji o wysokości pobranego i wpłaconego podatku, której integralną częścią będzie informacja o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom (art. 10 ust. 3a pkt 2 ustawy). Sporządzone w formie papierowej albo elektronicznej mogą być informacje zawierających dane z aktów notarialnych dotyczące tych czynności, z tytułu których są płatnikami lub odpisów tych aktów (art. 10 ust. 3a pkt 3 ustawy).

Odpowiedzialność notariuszy

W projekcie ustawy dostrzega się także problem odpowiedzialności notariuszy za niepobrany lub niewpłacony podatek. Art. 10 ust. 3c mówi, że płatnik ponosi odpowiedzialność tylko jeżeli podatek nie został pobrany z jego winy. Ustawa jasno stanowi, że płatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych zawartych w formie aktu notarialnego są notariusze. Chodzi o ograniczenie ich odpowiedzialności, aby nie ponosili jej za niepobrany podatek lub pobrany w wysokości niższej od należnej w tych przypadkach, gdy nie ponoszą winy za jego niepobranie, szczególnie przy zachowaniu należytej staranności.

Umowa spółki – zwolnienie od podatku

Rozszerzony został także katalog przesłanek dla zwolnienia umowy spółki od podatku od czynności cywilnoprawnych. Podlega on zwrotowi w dwóch przypadkach gdy wysokość kapitału zakładowego spółki kapitałowej została zarejestrowana w wysokości niższej niż przewidywała umowa spółki (w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym a podatkiem należnym od podwyższenia kapitału ujawnionego w rejestrze przedsiębiorców) lub gdy spółka nie została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców (art. 11 ust. 1 pkt 3a ustawy).

Właściwość organów

Zmienia się też częściowo właściwość miejscowa organów. W świetle obecnego stanu prawnego, gdy nie można ustalić właściwości miejscowej na podstawie przepisów prawa podatkowego, organem podatkowym właściwym miejscowo jest Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa Śródmieście. Celowe wydaje się aby organ ten był właściwy także zamiast Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa Śródmieście we wszystkich przypadkach, gdy nie można ustalić właściwego organu podatkowego zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 12 ust. 3 ustawy).

Wejście w życie

Planowo, nowa ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2016. Jednak do opodatkowania czynności cywilnoprawnych, z tytułu których obowiązek podatkowy powstał na podstawie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w brzmieniu obowiązującym do końca 2015 roku – stosuje się przepisy dotychczasowe.

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw – przebieg procedury legislacyjnej

Anna Kozakiewicz