Zwrot VAT za materiały budowlane 2011-2015 - nowy wykaz materiałów budowlanych

Poz.

Symbol

PKWiU

Nazwa wyrobu (grupy wyrobów)

1

ex 08.12.11.0

Piaski naturalne – wyłącznie piasek przeznaczony do celów budowlanych

2

08.12.12.0

Granulki, odłamki i proszek; otoczaki i żwir

3

ex 16.10.10.0

Drewno przetarte lub strugane wzdłużnie, skrawane warstwami lub obwodowo, o grubości > 6 mm; drewniane podkłady kolejowe lub tramwajowe, nieimpregnowane – wyłącznie:
- klepki, listwy i fryzy do parkietów, niełączone z drewna tropikalnego;

- listwy dębowe do parkietów;

- deszczułki posadzkowe lite z drewna liściastego;
- listwy przyścienne z drewna liściastego;

- klepki, listwy i fryzy na parkiet z drewna liściastego

4

ex 16.10.21.0

Drewno kształtowane w sposób ciągły wzdłuż dowolnej krawędzi lub powierzchni, włączając niepołączone drewniane materiały podłogowe oraz wałki i listwy przypodłogowe – wyłącznie:

- tarcica podłogowa strugana z drewna iglastego;

- listwy przyścienne z drewna iglastego;
- kostka brukowa z drewna iglastego i liściastego, inna niż nasycona;

- drewno iglaste pozostałe nienasycone (łącznie z klepkami i listwami na parkiet, niepołączonymi), inne niż: boazeria, tarcica podłogowa nasycona, listwy przyścienne nasycone;

- drewno liściaste nienasycone pozostałe, inne niż listwy i ramy doobrazów, boazeria; klepki, listwy i fryzy na parkiet z drewna liściastego (obrobione)

5

16.22.10.0

Gotowe płyty podłogowe

6

16.23.11.0

Okna i drzwi, ościeżnice i progi, z drewna

7

ex 16.23.20.0

Prefabrykowane budynki z drewna - wyłącznie budynki prefabrykowane mieszkalne

8

ex 17.24.11.0

Tapety papierowe i podobne pokrycia ścienne; przezroczyste papierowe materiały okienne – z wyłączeniem przezroczystych papierowych materiałów okiennych

9

ex 20.30.22.0

Pozostałe farby i pokosty; gotowe sykatywy i masy uszczelniające – wyłącznie:

- kity szklarskie i kity budowlane uszczelniające;

- nieogniotrwałe preparaty powierzchniowe na fasady, ściany wewnętrzne, sufity, itp.

10

ex 20.52.10.0

Kleje – wyłącznie kleje winylowe: na bazie polioctanu winylu, z pochodnych winylowych i z kopolimerów butadienu, przeznaczone do sprzedaży detalicznej

11

ex 22.21.21.0

Sztuczne jelita z utwardzonych białek lub materiałów celulozowych; rury, przewody i węże, sztywne, z tworzyw sztucznych – wyłącznie
rury, przewody i węże przeznaczone do stosowania w budownictwie

12

ex 22.21.29.0

Pozostałe rury, przewody i węże oraz ich wyposażenie, z tworzyw sztucznych – wyłącznie przeznaczone do stosowania w budownictwie

13

ex 22.21.41.0

Pozostałe płyty, arkusze, folie, taśmy i pasy, z tworzyw sztucznych komórkowych – wyłącznie:

- płyty z polistyrenu spienionego (styropianu);

- płyty komórkowe z poliuretanów

14

ex 22.21.42.0

Pozostałe płyty, arkusze, folie, taśmy i pasy, z tworzyw sztucznych innych niż komórkowe – wyłącznie płyty faliste z poliestrów

15

ex 22.23

Wyroby z tworzyw sztucznych dla budownictwa – z wyłączeniem:

- zbiorników , kadzi, cystern i podobnych pojemników o pojemności powyżej 300 l, z tworzyw sztucznych do innych zastosowań (PKWiU ex 22.23.13.0);

- stolarki okrętowej (PKWiU ex 22.23.14.0);

- linoleum i pokryć podłogowych gumowych (PKWiU ex 22.23.15.0)

16

ex 22.29.29.0

Pozostałe wyroby z tworzyw sztucznych – wyłącznie prefabrykowane kubły i podobne artykuły do filtrowania wody przy wejściu do ścieków

17

ex 23.11

Szkło płaskie – wyłącznie szkło budowlane

18

ex 23.12

Szkło płaskie, profilowane i poddane dalszej obróbce – wyłącznie szkło budowlane

19

ex 23.14.12.0

Arkusze cienkie (woale), taśmy, maty, wojłoki, płyty i pozostałe wyroby z włókien szklanych, z wyłączeniem tkanin – inne niż maty szklane bezalkaliczne

20

ex 23.19.12.0

Kształtki chodnikowe, cegły, dachówki, płytki do wykładania podłóg, ścian i inne wyroby ze szkła prasowanego lub formowanego; szkło witrażowe i podobne; szkło wielokomórkowe lub piankowe w blokach, płytach lub podobnych postaciach – z wyłączeniem witraży

21

23.31.10.0

Płytki ceramiczne i płyty chodnikowe ceramiczne

22

ex 23.32

Cegły, dachówki i materiały budowlane, z wypalanej gliny – z wyłączeniem przewodów kwasoodpornych kamionkowych oraz przewodów digestoryjnych kamionkowych (PKWiU ex 23.32.13.0)

23

23.42

Wyroby sanitarne ceramiczne

24

ex 23.5

Cement, wapno i gips – z wyłączeniem dolomitu kalcynowanego lub spiekanego (PKWiU 23.52.30.0)

25

ex 23.6

Wyroby z betonu, cementu i gipsu – z wyłączeniem wyrobów ze sztucznego kamienia „Lastrico” (w tym pomników i nagrobków), innych niż: płyty parapetowe, płyty okładzinowe stopni schodowych i ścian oraz wykładziny posadzkowe

26

23.99.12.0

Wyroby z asfaltu i podobnych materiałów

27

ex. 23.99.13.0

Mieszanki bitumiczne oparte na naturalnych i sztucznych materiałach mineralnych i bitumie, naturalnym asfalcie lub podobnych substancjach wiążących – z wyłączeniem:

- kitów szpachlowych, szpachlówek, mas i wypełniaczy por asfaltowych i bitumicznych innych niż masy i roztwory asfaltowe hydroizolacyjne;

- makadamu smołowego

28

ex 23.99.19.0

Wyroby z mineralnych surowców niemetalicznych, gdzie indziej niesklasyfikowane – wyłącznie:

-  wełna mineralna luzem i wyroby izolacji termicznej i akustycznej z wełny mineralnej;

- wermikulit porowaty, iły porowate i podobne porowate materiały mineralne, włącznie z ich mieszaninami – inne niż żużel spieniony;

- mieszaniny i wyroby z materiałów izolujących cieplnie lub akustycznie, pozostałe

29

ex 24.10

Żeliwo, stal i żelazostopy – wyłącznie:

- wyroby płaskie walcowane na zimno i powlekane, ze stali;

- wyroby płaskie walcowane na gorąco, ze stali (PKWiU ex 24.10.3) – inne niż pręty i profile grube;

- sztaby i pręty ze stali szybkotnącej, nieobrobione więcej niż walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane; walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane, nieobrobione więcej niż platerowane – inne niż grube;

- wyroby płaskie walcowane, o szerokości < 600 mm, ze stali krzemowej elektrotechnicznej (PKWiU ex 24.10.54.0) – inne niż wyroby płaskie zwinięte (taśmy wąskie lub cięte), walcowane na gorąco, o szerokości < 600 mm ze stali innej niż niestopowa, nierdzewna lub szybkotnąca;

- pręty walcowane na gorąco, ze stali (PKWiU ex 24.10.6) – z wyjątkiem prętów i profili grubych oraz prętów kutych ze stali szybkotnącej;

- kształtowniki otwarte, obrobione na gorąco ze stali, ścianka szczelna ze stali oraz elementy konstrukcyjne torów kolejowych lub tramwajowych ze stali (PKWiU ex 24.10.7) – z wyjątkiem prętów i profili grubych; profili ze stali niestopowej obrobionych na zimno powlekanych lub pokrywanych cynkiem; kształtowników kutych ze stali niestopowej; profili kutych ze stali niestopowej; ścianki szczelnej oraz kątowników spawanych, ze stali (PKWiU 24.10.74.0); elementów konstrukcyjnych torów kolejowych lub tramwajowych, ze stali (PKWiU 24.10.75).

30

ex 24.20

Rury, przewody rurowe, profile drążone i łączniki, ze stali – z wyłączeniem półwyrobów z rurowni niezaliczanych do wyrobów gotowych

31

ex 24.31

Pręty ciągnione na zimno – z wyłączeniem profili obrobionych na zimno ze stali niestopowej nie powlekanych lub pokrywanych (PKWiU ex 24.31.10.0)

32

24.32

Wyroby płaskie walcowane na zimno, z wyłączeniem wyrobów ze stali krzemowej elektrotechnicznej

33

ex 24.33.1

Kształtowniki otwarte, formowane lub profilowane na zimno – z wyłączeniem profili ze stali niestopowej obrobionych na zimno powlekanych lub pokrywanych cynkiem

34

24.33.20.0

Arkusze żeberkowane ze stali niestopowej

35

24.33.30.0

Panele wielowarstwowe z cienkiej blachy stalowej

36

24.34

Drut ciągniony na zimno

37

24.42.24.0

Płyty, blachy i taśmy z aluminium i stopów aluminium, o grubości > 0,2 mm

38

ex 24.44.26.0

Rury, przewody rurowe oraz łączniki rur lub przewodów rurowych, z miedzi i jej stopów – z wyłączeniem rur i przewodów rurowych ze stopów miedzi oraz armatury przemysłowej z miedzi i stopów miedzi

39

24.51.20.0

Rury, przewody rurowe i profile drążone odlewane z żeliwa

40

24.51.30.0

Łączniki rur lub przewodów rurowych odlewane z żeliwa

41

24.52.30.0

Łączniki rur lub przewodów rurowych odlewane ze staliwa

42

ex 25.11.10.0

Budynki prefabrykowane z metalu – z wyłączeniem konstrukcji stalowych budynków jednokondygnacyjnych, halowych i pawilonowych, szkieletów budynków i budowli dwu- i wielokondygnacyjnych, konstrukcji nośnych budowlanych z aluminium

43

ex 25.11.23.0

Pozostałe konstrukcje i ich części; płyty, pręty, kątowniki, kształtowniki itp. z żeliwa, stali lub aluminium – wyłącznie:

- elementy budowlane z blachy profilowanej i z blachy płaskiej, stalowe;

- elementy konstrukcyjne zbrojeń żelbetów;

- elementy konstrukcyjne z blach stalowych, ocynkowanych i powlekanych;

- elementy konstrukcji nośnych kotłów, schodów, pomostów, opancerzenia, izolacji i obmurowań – z żeliwa lub stali;

- elementy budowlane stalowe i żeliwne: z kształtowników, wspornikowe, łączniki, osłony wykończeniowe dachowe i ścienne, elementy ogrodzeniowe, kraty;

- elementy ramowe budowlane stalowe i żeliwne;

- elementy budowlane - z aluminium;

- płyty i elementy warstwowe budowlane z aluminium oraz segmenty ścienne wypełnione płytą warstwową z okładziną aluminiową

44

ex 25.12.10.0

Drzwi i progi drzwiowe, okna i ramy do nich, bramy, żaluzje oraz ścianki działowe mocowane do podłogi, z metalu – z wyłączeniem drzwi, okien i iluminatorów okrętowych, świetlików i iluminatorów jachtowych

45

25.21.11.0

Grzejniki centralnego ogrzewania oraz ich części, z żeliwa lub stali, z wyłączeniem ogrzewanych elektrycznie

46

ex 25.21.12.0

Kotły centralnego ogrzewania wytwarzające gorącą wodę lub parę o niskim ciśnieniu – z wyłączeniem kotłów parowych innych niż:

- kotły grzewcze parowe stalowe i żeliwne dla budownictwa;
- kotły grzewcze parowe stalowe

47

25.21.13.0

Części kotłów centralnego ogrzewania

48

ex 25.29.11.0

Zbiorniki, cysterny, kadzie i podobne pojemniki (z wyłączeniem pojemników na sprężony lub skroplony gaz), z żeliwa, stali lub aluminium, o pojemności > 300 l, niewyposażone w urządzenia mechaniczne lub termiczne – wyłącznie wymienniki ciepła i naczynia wyrównawcze c.o. i c.w., zasobniki ciepłej wody, zbiorniki w oczyszczalniach ścieków – ze stali

49

25.30.12.0

Instalacje pomocnicze przeznaczone do współpracy z kotłami; skraplacze do siłowni na parę wodną lub inną

50

25.30.13.0

Części wytwornic pary

51

ex 25.72.12.0

Pozostałe zamki z metali nieszlachetnych – wyłącznie zamki w rodzaju używanych do drzwi inne niż zamki elektroniczne i szyfrowe

52

ex 25.72.13.0

Zamknięcia i okucia z zamknięciami, zawierające zamki; części; klucze występujące oddzielnie – wyłącznie okucia budowlane

53

ex 25.72.14.0

Zawiasy, zamocowania, obsady i podobne wyroby do pojazdów silnikowych, drzwi, okien, mebli itp., wykonane z metali nieszlachetnych – wyłącznie okucia budowlane

54

ex 25.93.11.0

Drut splatany i skręcany, liny, kable, taśmy plecione, zawiesia i podobne wyroby z żeliwa lub stali, bez izolacji elektrycznej – wyłącznie sploty i linki do konstrukcji sprężonych ze stali nierdzewnej nieizolowane elektrycznie

55

ex 25.93.12.0

Drut kolczasty z żeliwa lub stali; drut splatany i skręcany, kable, taśmy plecione i podobne wyroby z miedzi lub aluminium, bez izolacji elektrycznej – wyłącznie:

- przewody napowietrzne z aluminium;

- przewody napowietrzne z rdzeniem stalowym z aluminium

56

ex 25.93.13.0

Tkaniny, kraty, siatki i ogrodzenia z drutu z żeliwa, stali lub miedzi; siatka rozciągana z żeliwa, stali lub miedzi – wyłącznie:

- kraty, siatki i ogrodzenia z drutu stalowego, spawane na przecięciach;

- kraty, siatki i ogrodzenia, niespawane na przecięciach, z drutu stalowego, niepowlekane tworzywem sztucznym;

- kraty, siatki i ogrodzenia, niespawane na przecięciach, z drutu stalowego, pokrywane tworzywem sztucznym, pozostałe

inne niż ogrodzenia i siatki z drutu

57

ex 25.94.11.0

Elementy złączne, śruby i wkręty z żeliwa lub stali, gwintowane, gdzie indziej niesklasyfikowane – wyłącznie okucia budowlane łączące

58

ex 25.99.11.0

Zlewy, umywalki, wanny i pozostałe elementy wyposażenia sanitarnego oraz ich części, z żeliwa, stali, miedzi lub aluminium – z wyłączeniem wyrobów z miedzi lub aluminium, innych niż syfony umywalkowe i pisuarowe

59

ex 25.99.29.0

Pozostałe wyroby z metali nieszlachetnych, gdzie indziej niesklasyfikowane – wyłącznie:

- wyroby i odlewy z żeliwa nieciągliwego – inne niż: kotwice, drapacze i ich części – z wyjątkiem odlewów żeliwnych (półfabrykatów do dalszej obróbki);

- drabiny stanowiące elementy budowlane komunikacji, ze stali;

- szczeble, ze stali;

- osłony instalacji budowlanych, elementy instalacji budowlanych odwadniających, ze stali lub aluminium;

- elementy budowlane wyposażeniowe do czyszczenia obuwia oraz takie jak: uchwyty do rynien, rur spustowych, rur instalacyjnych (wodociągowych, gazowych, itp.), zespoły wywietrznika z pionu zsypowego, ze stali;

- okładziny elewacyjne budowlane z aluminium;

- grzejniki z aluminium;

- osprzęt centralnego ogrzewania z miedzi i stopów miedzi;

- szyldy i tablice budowlane – z aluminium lub ze stali

60

ex 26.51.52.0

Przyrządy i aparatura do pomiaru lub kontroli przepływu, poziomu, ciśnienia lub pozostałych zmiennych parametrów cieczy lub gazów – wyłącznie mierniki ciepła

61

ex 26.51.63.0

Gazomierze, liczniki do cieczy lub liczniki do pomiaru zużycia lub produkcji prądu – wyłącznie gazomierze, wodomierze, liczniki elektryczne prądu zmiennego

62

ex 26.51.65.0

Przyrządy, maszyny i urządzenia do automatycznej regulacji lub kontroli, hydrauliczne lub pneumatyczne – wyłącznie reduktory membranowe

63

ex 26.51.70.0

Termostaty, manostaty i pozostałe przyrządy i aparatura do automatycznej regulacji lub kontroli – wyłącznie termostaty, inne niż lotnicze

64

ex 27.12.21.0

Bezpieczniki do napięć <= 1000 V – wyłącznie podstawy i wkładki bezpiecznikowe niskiego napięcia

65

27.12.31.0

Tablice i inne urządzenia sterujące, wyposażone w aparaturę łączeniową lub zabezpieczającą do napięć <= 1000 V

66

ex 27.12.32.0

Tablice i inne urządzenia sterujące, wyposażone w aparaturę łączeniową lub zabezpieczającą do napięć > 1000 V – wyłącznie rozdzielnice prefabrykowane napowietrzne

67

ex 27.12.40.0

Części do aparatury rozdzielczej i sterowniczej energii elektrycznej – wyłącznie:

- dla rozdzielni prefabrykowanych napowietrznych;

- do urządzeń rozdzielczych i sterowniczych niskiego napięcia (inne niż osprzęt do rozdzielni niskiego napięcia)

68

ex 27.32.13.0

Pozostałe przewody elektryczne do napięć <= 1000 V – wyłącznie:

- przewody elektroenergetyczne do układania na stałe, wyposażone w złączki, do napięć> 80 V, w rodzaju stosowanych w telekomunikacji, inne niż przewody instalacyjne do urządzeń radiotechnicznych;

- kable elektroenergetyczne z żyłami miedzianymi, wyposażone w złączki do napięć > 80 V, inne niż okrętowe;

- przewody elektroenergetyczne niewyposażone w złączki, do napięć = 1000 V, o średnicy pojedynczego przewodu większej niż 0,51 mm, do układania na stałe: instalacyjne, uzbrojone i kabelkowe;

- przewody elektroenergetyczne z żyłami miedzianymi niewyposażone w złączki, do napięć = 1000 V, o średnicy pojedynczego przewodu większej niż 0,51 mm, inne niż okrętowe i sygnalizacyjne normalno-wymiarowe;

- przewody elektroenergetyczne z żyłami aluminiowymi, niewyposażone w złączki, do napięć = 1000 V, o średnicy pojedynczego przewodu większej niż 0,51 mm;

- przewody elektroenergetyczne, niewyposażone w złączki, do napięć > 80 V, ale < 1000 V, o średnicy pojedynczego przewodu większej niż 0,51 mm, do układania na stałe, instalacyjne, uzbrojone i kabelkowe;

- przewody elektroenergetyczne z żyłami miedzianymi, niewyposażone w złączki, do napięć > 80 V, ale < 1000 V, o średnicy pojedynczego przewodu większej niż 0,51mm, inne niż okrętowe

69

ex 27.32.14.0

Pozostałe przewody elektryczne do napięć > 1000 V – wyłącznie:

- przewody elektroenergetyczne instalacyjne;

- przewody elektroenergetyczne uzbrojone;

- kable elektroenergetyczne z żyłami miedzianymi i z żyłami aluminiowymi

70

ex 27.33.14.0

Elementy izolacyjne z tworzyw sztucznych – wyłącznie elementy izolacyjne dla budownictwa

71

ex 27.40.24.0

Reklamy świetlne, podświetlane tablice i znaki informacyjne i podobne – wyłącznie tablice i gabloty informacyjne budowlane

72

ex 27.40.25.0

Żyrandole oraz pozostałe oprawy oświetleniowe instalowane na suficie lub ścianach – wyłącznie:

- oprawy oświetleniowe mieszkaniowe do żarówek i żarówek halogenowych (z wyjątkiem reflektorów), inne niż zabezpieczone przed wnikaniem wody;

- oprawy oświetleniowe przemysłowe (>= IP 20), do żarówek i świetlówek, stałe;

- oprawy oświetleniowe przemysłowe (>=IP 20), do rtęciówek

73

ex 27.51.25.0

Podgrzewacze wody elektryczne o działaniu natychmiastowym lub zbiornikowe oraz grzałki nurnikowe – z wyłączeniem grzałek elektrycznych nurnikowych

74

ex 27.51.28.0

Pozostałe piece; kuchenki, płyty kuchenne, pierścienie do gotowania; ruszty do smażenia i pieczenia – wyłącznie kuchenki elektryczne domowe, zawierające przynajmniej jedną płytę grzewczą i jeden piekarnik, włączając kuchenki gazowo-elektryczne

75

ex 27.52.11.0

Sprzęt gospodarstwa domowego do gotowania i podgrzewacze płytowe, z żeliwa, stali lub miedzi, nieelektryczny – wyłącznie:

- urządzenia do gotowania i podgrzewacze płytowe, na gaz, z piekarnikiem na gaz lub na gaz i inne paliwa, z żeliwa lub stali, inne niż piekarniki gazowe;

- kuchnie węglowe stałe

76

ex 27.52.12.0

Pozostały sprzęt gospodarstwa domowego na gaz lub na gaz i inne paliwo oraz na paliwo płynne lub stałe – wyłącznie:

- piece grzewcze gazowe;
- piece uniwersalne;

- piece stałopalne;
- piece żeliwne przenośne

77

ex 27.52.14.0

Podgrzewacze wody przepływowe lub pojemnościowe, nieelektryczne – z wyłączeniem kolektorów słonecznych

78

ex 27.52.20.0

Części pieców, kuchenek, podgrzewaczy płytowych i podobnego nieelektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego - wyłącznie:

- sprzęt do domowych urządzeń piecowych i kuchennych żeliwny (płyty kuchenne, ruszty, zasuwy kominowe, drzwiczki kuchenne i piecowe, kratki wentylacyjne, itp.);

- krążki i komplety krążków kuchennych, żeliwne i stalowe

79

ex 27.90.12.0

Izolatory elektryczne; elementy izolacyjne maszyn i urządzeń elektrycznych; przewody rurowe do kabli elektrycznych – wyłącznie części do urządzeń rozdzielczych wysokiego napięcia prefabrykowanych oraz części do urządzeń rozdzielczych i sterowniczych niskiego napięcia, inne niż:

- izolatory elektryczne (z wyjątkiem szklanych i ceramicznych);

- drut nawojowy izolowany;

- kable i przewody elektryczne koncentryczne;
przewody elektryczne

80

ex 28.13.14.0

Pozostałe pompy odśrodkowe do cieczy; pozostałe pompy do cieczy; podnośniki do cieczy – wyłącznie hydrofory

81

28.21.11.0

Palniki piecowe; mechaniczne podawacze węgla, włączając ich ruszty mechaniczne; mechaniczne urządzenia do usuwania popiołu oraz podobne urządzenia

82

ex 28.21.14.0

Części pieców, palenisk i palników piecowych – wyłącznie części palników piecowych na paliwo ciekłe, stałe pyłowe lub na gaz; części mechanicznych podawaczy węgla, włączając ich ruszty mechaniczne, mechaniczne urządzenia do usuwania popiołu oraz podobne urządzenia

83

ex 28.29.12.0

Urządzenia i aparatura do filtrowania lub oczyszczania cieczy – wyłącznie:

- urządzenia i aparatura do filtrowania lub oczyszczania wody kotłowej;

- filtry przykotłowe oleju

84

bez względu na symbol PKWiU

Armatura metalowa przemysłowa – wyłącznie:
armatura z żeliwa szarego;
- zasuwy;
- zawory;
- przepustnice
Armatura metalowa sieci domowej

85

bez względu na symbol PKWiU

Urządzenia do automatycznej regulacji i sterowania – wyłącznie urządzenia i zestawy urządzeń do automatycznej regulacji dostaw ciepła oraz zdalnego sterowania pracą systemów ciepłowniczych, a także części do tych urządzeń

86

bez względu na symbol PKWiU

Panele podłogowe i listwy przypodłogowe laminowane, wykonane na bazie płyty pilśniowej HDF, MDF lub na bazie płyty wiórowej

87

bez względu na symbol PKWiU

Membrany (przepony) paroprzepuszczalne pod pokrycia dachowe, z polietylenu, posiadające zbrojenie, specjalną perforację lub nacięcia względnie wykonane z włókien syntetycznych