Prawo podatnika do wypowiedzenia się w postępowaniu podatkowym

Przed wydaniem decyzji organ podatkowy ma obowiązek wyznaczenia stronie terminu, w którym może się wypowiedzieć w sprawie zebranego materiału dowodowego. Termin ten wynosi 7 dni i nie może być ani skracany ani przedłużany (art. 200 § 1 w związku z art. 123 § 1 ordynacji podatkowej - o.p.). Oznacza to jednocześnie, iż postępowanie zostało zakończone i po upływie wspomnianego terminu zostanie wydane rozstrzygnięcie. Organ podatkowy jest zobligowany do wystosowania wezwania do strony o możliwości wypowiedzenia się, a z drugiej strony strona ma uprawnienie (ale nie obowiązek) do skorzystania z tej możliwości. Nie ma przy tym znaczenia, że w postępowaniu drugoinstancyjnym nie zgromadzono żadnego nowego materiału dowodowego, co mogłoby - niesłusznie moim zdaniem - uzasadniać stanowisko, iż skoro strona postępowania zapoznała się z materiałem dowodowym i wypowiedziała w tej kwestii w postępowaniu prowadzonym w pierwszej instancji, to nie ma obowiązku dublowania czynności. Takie stanowisko jest błędne, bowiem uprawnienie przysługuje w każdej instancji, i niewyznaczenie stronie takiego terminu naruszałoby zasady prowadzenia postępowania podatkowego.

Kiedy żądać wyłączenia urzędnika z postępowania

Możliwość wypowiedzenia się ma niezwykle istotne znaczenie, ponieważ - z jednej strony - umożliwia zapoznanie się przez stronę z zebranym do tej pory materiałem dowodowym, jak również dokonanie oceny tych dowodów i przedłożenie kolejnych, nie wspominając o wniesieniu zastrzeżeń. Stanowi ona zarazem szansę na przedstawienie i uzasadnienie własnego stanowiska w sprawie. Strona postępowania ma zatem prawo ocenić rzetelność i kompletność zgromadzonego materiału dowodowego. Przykładowo, strona może przedstawić dowód niefigurujący dotychczas w aktach sprawy.

Forma wypowiedzenia się

Nie ulega wątpliwości, iż ze swojego uprawnienia strona powinna skorzystać w formie pisemnej, co nie wyklucza również zaprotokołowania ustnej wypowiedzi strony. Można bowiem zarówno wystosować odpowiednie pismo będące odpowiedzią na postanowienie o wypowiedzeniu się, jak i złożyć stosowne oświadczenie do protokołu. A nawet, w przypadku składania oświadczenia do protokołu nic nie stoi na przeszkodzie, aby dodatkowo - zważając na dochowanie terminu - pisemnie podnieść inne kwestie, wcześniej niebędące przedmiotem protokołu.

Kiedy organ podatkowy może wydać rozstrzygniecie w sprawie

Kolejną kwestią wymagającą zwrócenia uwagi jest czas, w jakim organy podatkowe wydają rozstrzygnięcie po uprzednim wezwaniu strony do wypowiedzenia się w sprawie materiału dowodowego. Niedopuszczalna jest bowiem sytuacja, kiedy organ podatkowy - nie czekając na skorzystanie przez stronę z jej uprawnienia - wydaje rozstrzygnięcie (decyzję) w terminie wskazanym stronie na wypowiedzenie się.

Przykład

Adam Nowak otrzymał 2 grudnia 2008 r. postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy z 27 listopada 2008 r. o możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym i wypowiedzenia się w sprawie. Następnie, 5 grudnia 2008 r. otrzymał decyzję wydaną przez ten organ, w której określono mu wysokość zobowiązania w podatku od towarów i usług za marzec 2008 r. Tymczasem, 8 grudnia 2008 r. (zachował siedmiodniowy termin określony w wezwaniu) wysłał za zwrotnym potwierdzeniem odbioru pismo stanowiące odpowiedź na uprzednie wezwanie organu podatkowego, w którym podniósł istotne dla sprawy okoliczności.

Autopromocja

Szkolenie: Jak przygotować się do KSeF?

Sprawdź

Kiedy nie trzeba wzywać strony

Przepisy przewidują wyjątki od omawianej zasady. Są bowiem sytuacje, gdy organy podatkowe nie są zobligowane do wystosowania do strony postępowania podatkowego wezwania o wypowiedzenie się co do zebranego materiału dowodowego. Dotyczy to:

- spraw zabezpieczenia i zastawu skarbowego,

- sytuacji, gdy - w wyniku postępowania wszczętego na wniosek strony - zostanie wydana decyzja uwzględniająca w całości wniosek strony,

- w sprawie ustalenia zobowiązań podatkowych, które - zgodnie z odrębnymi przepisami - są ustalane corocznie np. podatku od nieruchomości, jeśli stan faktyczny, na podstawie którego ustalono wysokość zobowiązania podatkowego za poprzedni okres, nie uległ zmianie,

- umorzenia postępowania wskutek wycofania przez stronę żądania jego wszczęcia lub cofnięcia odwołania,

- umorzenia zaległości podatkowych w przypadku udzielenia ulgi przez organy podatkowe w spłacie zobowiązań podatkowych z urzędu.

Przykład

Roman Kowalski złożył odwołanie od decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego Kraków Krowodrza, które zostało przekazane wraz z aktami sprawy, do organu drugiej instancji. Następnie podatnik stwierdził, że dokonał błędnej interpretacji przepisów stanowiących podstawę odwołania, a zatem stanowisko organu podatkowego pierwszej instancji było słuszne. Złożył więc pismo o wycofaniu odwołania. W tym przypadku, organ podatkowy nie jest zobligowany do wystosowania do Romana Kowalskiego wezwania o wypowiedzenie się co do zebranego materiału dowodowego.

Podstawa prawna:

ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn.zm.).