Co ma zrobić podatnik w razie bezczynności organu podatkowego

Organy podatkowe są zobligowane na mocy przepisów do szybkiego załatwiania spraw podatników, co wynika z art. 125 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, tekst jedn. Dz.U. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). W dodatku sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwiane niezwłocznie.

W postępowaniu podatkowym zasadą jest, że załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, chyba że przepisy Ordynacji podatkowej stanowią inaczej.

Załatwienie sprawy w postępowaniu podatkowym odwoławczym powinno nastąpić nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy, a sprawy, w której przeprowadzono rozprawę lub strona złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy - nie później niż w ciągu trzech miesięcy.

Jednak nagminnie organy podatkowe nie stosują się w/w przepisów, przedłużając ponad miarę postępowanie podatkowe. Często organy podatkowe albo robią zbyt mało, aby rozstrzygnąć sprawę podatnika szybko lub w sprawie nie dzieje się nic.

Przepisy nakładają na organ podatkowy obowiązek zawiadomienia podatnika o każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie, podając przyczyny niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin załatwienia sprawy (tzw. bezczynność organu podatkowego). Ten sam obowiązek ciąży na organie podatkowym również w przypadku, gdy niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od organu.

Polecamy: Postępowanie podatkowe

Jak stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z dnia 15 maja 2008 r., sygn. akt I SA/Ol 2/08 - zawiadomienie o przekroczeniu załatwienia sprawy podatkowej wraz z wyznaczeniem nowego terminu należy skierować do podatnika przed upływem ustawowego terminu załatwienia sprawy.

Sama bowiem czynność zawiadomienia podatnika o nowym terminie załatwienia sprawy nie usprawiedliwia niedziałania organu podatkowego, ponieważ istotna jest przyczyna zwłoki, którą organ podatkowy jest zobowiązany wskazać.

Ponadto fakt prowadzenia postępowania przez inny organ, nie będący organem współdziałającym (art. 209 Ordynacji podatkowej) oraz nie rozstrzygający zagadnienia wstępnego w danej sprawie, nie zwalnia innego organu z obowiązku przeprowadzenia postępowania i wydania rozstrzygnięcia w sprawie we wskazanym przez ustawodawcę terminie – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie we w/w wyroku.

Polecamy: serwis Urząd skarbowy

O bezczynności organu podatkowego można mówić wtedy, gdy w ustalonym terminie organ podatkowy nie podjął żadnych czynności w sprawie podatnika lub co prawda prowadzi postępowanie, ale nie zakończyło się ono wydaniem w terminie decyzji lub postanowienia.
Organy podatkowe chcąc wyznaczyć nowy termin rozpoznania sprawy nie mogą tłumaczyć się faktem prowadzenia prac legislacyjnych nad danym przepisem prawa lub ustawą i wątpliwościami związanymi z interpretowaniem danego przepisu lub przepisów prawnych, takie okoliczności nie mogą być powodem wyznaczenia nowego terminu rozpoznania sprawy podatnika.

W jaki sposób organ podatkowy prawidłowo wyznacza nowy termin rozpoznania sprawy w razie nierozpoznania sprawy podatnika w terminie podstawowym? 

Termin na przedłużenie terminu rozpoznania sprawy podatkowej, o którym jest mowa w art. 140 § 1 Ordynacji podatkowej musi być oznaczony konkretnie albo poprzez wskazanie daty kalendarzowej, albo przez wskazanie okresu w sposób, w jaki jest określa to art. 12 Ordynacji podatkowej.
W praktyce oznacza to więc, że:
• terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu.
• terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca
• terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było - w dniu, który poprzedzałby bezpośrednio ten dzień.
• jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

Na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub terminie nowym, wskazanym przez organ podatkowy w razie niedotrzymania terminu podstawowego załatwienia sprawy podatnikowi służy ponaglenie do:
• organu podatkowego wyższego stopnia;
• ministra finansów, jeżeli sprawa nie została załatwiona przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.

Organ podatkowy wyższego stopnia lub minister finansów, uznając ponaglenie za uzasadnione:
• wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz
• zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie,
• w razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Podatnik powinien pamiętać o tym, że samo wniesienie ponaglenia do organu podatkowego nie jest wystarczającą przesłanką dla wniesienia do sądu administracyjnego skargi na bezczynność. Wniesienie skargi na bezczynność organu podatkowego jest uzależnione od rozpatrzenia tego ponaglenia przez organ podatkowy. Ponaglenie powinno być załatwione, zgodnie z art. 139 § 2 Ordynacji podatkowej, niezwłocznie, nie później niż w terminie trzydziestu dni od daty jego wniesienia (postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 17 czerwca 2009 r., sygn. akt I SAB/Kr 8/08).