Kiedy korekta deklaracji wyłącza sankcje karne skarbowe

W przypadku tematyki karnej skarbowej zarówno orzecznictwo, jak i piśmiennictwo jest dość skąpe (w odróżnieniu do spraw czysto podatkowych). Dlatego tak istotne są nawet pojedyncze rozstrzygnięcia.

Autopromocja

Sąd Najwyższy w powyższym postanowieniu wskazał, że uregulowana w art. 16a KKS instytucja uwalniającej od kary korekty deklaracji może wyłączyć jedynie karalność z tytułu czynu określonego w art. 56 KKS (który to przepis obejmuje swoim zakresem zachowania polegające na złożeniu deklaracji nieprawdziwych lub nierzetelnych), a nie wyłącza karalności z tytułu pozostałych czynów objętych innymi przepisami często w praktyce zarzucanymi w zbiegu (czyli równocześnie) z art. 56 KKS.

Zobacz: Ochrona podatnika

Dobrze ilustruje to poniższy przykład: organy podatkowe zarzucają jednocześnie popełnienie następujących czynów: 

Autopromocja

VAT w 2025 roku.
Szkolenie INFOR

Sprawdź

- złożenie nierzetelnej deklaracji – art. 56 KKS,

- prowadzenie ksiąg podatkowych w sposób nierzetelny (art. 61 § 1 KKS) oraz

- wystawianie faktur w sposób nierzetelny (art. 62 § 2 KKS).

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

A zatem ma miejsce tzw. zbieg przestępstw.

W tej sytuacji, biorąc pod uwagę interpretację przepisów dokonaną w postanowieniu SN, korekta deklaracji i zapłata zaległości w trybie art. 16a KKS może uchronić wyłącznie przed karą z art. 56 KKS ale nie uchroni przed karą z pozostałych (zarzucanych jednocześnie) dwóch przepisów (a tam maksymalny wymiar kary grzywny jest także dość wysoki, choć nie ma już zagrożenia karą pozbawienia wolności).  

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Takie stanowisko SN nie jest zaskoczeniem, ponieważ taką interpretację przepisów braliśmy pod uwagę już wcześniej. Obecnie została ona potwierdzona przez Sąd Najwyższy.

Korekta deklaracji i zapłata podatku nie zawsze wyklucza odpowiedzialność karną

Otrzymaliśmy zatem wyraźny sygnał, aby nie traktować instytucji korekty deklaracji jako swoistej „gwarancji niekaralności”.

W świetle tego postanowienia skutek korekty deklaracji (np. po kontroli podatkowej) może ograniczać się do zakończenia sporu z organami podatkowymi.

Natomiast wpływ korekty na odpowiedzialność karną skarbową będzie ograniczony – z jednej strony wyłączy odpowiedzialność z najbardziej rozpoznawalnego przepisu art. 56 KKS ale nadal pozostanie aktualne ryzyko odpowiedzialności karnej z pozostałych przepisów.

Organy podatkowe będą chętnie je stosować, powołując się na przedmiotowe postanowienie SN. 

Zobacz: Polski system podatkowy

Wybór przepisów 

Kodeks Karny Skarbowy

Art. 16a. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65, z późn. zm.), korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie. 

Art. 56. § 1. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie,

podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

§ 2. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.

§ 3. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia. 

Art. 61. § 1. Kto nierzetelnie prowadzi księgę,

podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1

podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega także ten, kto wadliwie prowadzi księgę. 

Art. 62. § 1. Kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku za wykonanie świadczenia, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych.

§ 2. Kto fakturę lub rachunek, określone w § 1, wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem posługuje się, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.

§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto wbrew obowiązkowi nie przechowuje wystawionej lub otrzymanej faktury lub rachunku, bądź dowodu zakupu towarów.

§ 4. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto wbrew przepisom ustawy dokona sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wyda dokumentu z kasy rejestrującej, stwierdzającego dokonanie sprzedaży.

§ 5. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1-4 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Tomasz Rolewicz, starszy menedżer w Zespole ds. Postępowań Podatkowych PwC