Kiedy korekta deklaracji wyłącza sankcje karne skarbowe

W przypadku tematyki karnej skarbowej zarówno orzecznictwo, jak i piśmiennictwo jest dość skąpe (w odróżnieniu do spraw czysto podatkowych). Dlatego tak istotne są nawet pojedyncze rozstrzygnięcia.

Autopromocja

Sąd Najwyższy w powyższym postanowieniu wskazał, że uregulowana w art. 16a KKS instytucja uwalniającej od kary korekty deklaracji może wyłączyć jedynie karalność z tytułu czynu określonego w art. 56 KKS (który to przepis obejmuje swoim zakresem zachowania polegające na złożeniu deklaracji nieprawdziwych lub nierzetelnych), a nie wyłącza karalności z tytułu pozostałych czynów objętych innymi przepisami często w praktyce zarzucanymi w zbiegu (czyli równocześnie) z art. 56 KKS.

Zobacz: Ochrona podatnika

Dobrze ilustruje to poniższy przykład: organy podatkowe zarzucają jednocześnie popełnienie następujących czynów: 

Autopromocja

Obowiązkowy KSeF
– jak wdrożyć w firmie

Sprawdź

- złożenie nierzetelnej deklaracji – art. 56 KKS,

- prowadzenie ksiąg podatkowych w sposób nierzetelny (art. 61 § 1 KKS) oraz

- wystawianie faktur w sposób nierzetelny (art. 62 § 2 KKS).

Autopromocja

Podatki 2024
Najnowsze zmiany i aktualne problemy

Sprawdź

A zatem ma miejsce tzw. zbieg przestępstw.

W tej sytuacji, biorąc pod uwagę interpretację przepisów dokonaną w postanowieniu SN, korekta deklaracji i zapłata zaległości w trybie art. 16a KKS może uchronić wyłącznie przed karą z art. 56 KKS ale nie uchroni przed karą z pozostałych (zarzucanych jednocześnie) dwóch przepisów (a tam maksymalny wymiar kary grzywny jest także dość wysoki, choć nie ma już zagrożenia karą pozbawienia wolności).  

Autopromocja

Webinarium
VAT 2024 + certyfikat gwarantowany

Termin: 11 grudnia 2023

Sprawdź

Takie stanowisko SN nie jest zaskoczeniem, ponieważ taką interpretację przepisów braliśmy pod uwagę już wcześniej. Obecnie została ona potwierdzona przez Sąd Najwyższy.

Korekta deklaracji i zapłata podatku nie zawsze wyklucza odpowiedzialność karną

Otrzymaliśmy zatem wyraźny sygnał, aby nie traktować instytucji korekty deklaracji jako swoistej „gwarancji niekaralności”.

W świetle tego postanowienia skutek korekty deklaracji (np. po kontroli podatkowej) może ograniczać się do zakończenia sporu z organami podatkowymi.

Autopromocja

Instrukcje VAT
15 praktycznych procedur dla podatników

Sprawdź

Natomiast wpływ korekty na odpowiedzialność karną skarbową będzie ograniczony – z jednej strony wyłączy odpowiedzialność z najbardziej rozpoznawalnego przepisu art. 56 KKS ale nadal pozostanie aktualne ryzyko odpowiedzialności karnej z pozostałych przepisów.

Organy podatkowe będą chętnie je stosować, powołując się na przedmiotowe postanowienie SN. 

Autopromocja

Zobacz: Polski system podatkowy

Wybór przepisów 

Kodeks Karny Skarbowy

Art. 16a. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65, z późn. zm.), korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie. 

Art. 56. § 1. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie,

Autopromocja

podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

§ 2. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.

§ 3. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia. 

Art. 61. § 1. Kto nierzetelnie prowadzi księgę,

podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1

podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega także ten, kto wadliwie prowadzi księgę. 

Art. 62. § 1. Kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku za wykonanie świadczenia, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych.

§ 2. Kto fakturę lub rachunek, określone w § 1, wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem posługuje się, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.

§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto wbrew obowiązkowi nie przechowuje wystawionej lub otrzymanej faktury lub rachunku, bądź dowodu zakupu towarów.

§ 4. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto wbrew przepisom ustawy dokona sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wyda dokumentu z kasy rejestrującej, stwierdzającego dokonanie sprzedaży.

§ 5. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1-4 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Tomasz Rolewicz, starszy menedżer w Zespole ds. Postępowań Podatkowych PwC