Zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości podatkowej wynikającej z decyzji nieostatecznej

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 22 maja 2013 r., (sygn. I SA/Gd 405/13).

Zaliczenie kwoty zwrotu VAT na poczet zaległości podatkowej z tytułu PIT

Sprawa dotyczyła podatnika, wobec którego organ podatkowy ustalił zobowiązanie podatkowe w PIT w kwocie ryczałtowej, z tytułu dochodów niemających pokrycia w ujawnionych źródłach. Następnie, w drodze postanowienia, dokonał zaliczenia kwoty zwrotu VAT, przysługującej podatnikowi, na poczet zaległości podatkowej z tytułu PIT od dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów wraz z odsetkami za zwłokę od tej zaległości.

Dokonując zaliczenia, organ wskazał, że przepisy ordynacji podatkowej (o.p.) przewidują możliwość dokonania z urzędu zaliczenia zwrotu podatku na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę oraz bieżących zobowiązań podatkowych; dopiero w przypadku ich braku podatek podlega zwrotowi z urzędu chyba, że podatnik złoży wniosek o zaliczenie zwrotu w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. W przypadku istnienia zaległości podatkowych zwrot podatku podlega z urzędu zaliczeniu na te zaległości i aby dokonać tej czynności nie potrzebna jest zgoda, ani dyspozycja podatnika.

Podatnik nie zgodził się z takim postępowaniem, wskazując, że decyzja ustalająca jego zobowiązanie w kwocie ryczałtowej z tytułu dochodów z nieujawnionych źródeł nie była ostateczna, ze względu na fakt złożenia odwołania. Organ podatkowy wskazał, że taką możliwość daje mu art. 239a o.p., zgodnie z którym decyzja nieostateczna, nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu, chyba że decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności. W opinii organu przepis ten nie wyklucza możliwości stosowania przepisów o.p. dotyczących zaliczenia nadpłat, bądź zwrotów na poczet zaległości podatkowych. Brak rygoru wykonalności oznacza, że należności wynikające z przedmiotowej decyzji nie mogą być dochodzone w drodze egzekucji.

Zaliczanie nadpłaty na poczet zaległości podatkowych – interpretacja ogólna MF

Po wyczerpaniu toku instancyjnego, podatnik wniósł skargę do gdańskiego WSA, który ją oddalił. Zdaniem sądu, istnienie z jednej strony nadpłaty, zaś z drugiej zaległości podatkowej umożliwiało dokonanie ich wzajemnego wygaszenia przez zarachowanie. Sąd wyraził przekonanie, że gdyby racjonalny ustawodawca chciał uniemożliwić zaliczenie nadpłaty czy zwrotu podatku na poczet zaległości podatkowych, w sytuacji gdy decyzja określająca zobowiązanie podatkowe jest nieostateczna, to stosowny "zapis" znalazłby się w o.p. w ramach nowelizacji ustawy wprowadzającej przepis art. 239a.

Podatnik złożył skargę kasacyjną. NSA przyznał mu rację, dokonując pogłębionej analizy art. 239a o.p. Zdaniem sądu kasacyjnego, przepis ten odnosi się do wszystkich sposobów realizacji obowiązków wynikających z wydanej decyzji nieostatecznej, a nie tylko wykonywanych w ramach egzekucji administracyjnej. Z przepisu wynika jedynie, że decyzja nieostateczna nie podlega wykonaniu. Przepis art. 239a o.p., odwołując się w swojej treści do decyzji podlegających wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, wskazuje na zakres przedmiotowy tych decyzji, czyli takich, które mogą być wykonane w tym postępowaniu. Właściwy jest zatem, w opinii NSA, wniosek, że wynikająca z art. 239a o.p. zasada, zgodnie z którą decyzja nieostateczna organu podatkowego nie podlega wykonaniu, odnosi się wyłącznie do decyzji nieostatecznej nakładającej na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Stawki VAT w 2014, 2015 i 2016 roku

Nie tylko czynności egzekucyjne

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego niewykonalność decyzji oznacza, iż organ nie jest uprawniony do podjęcia żadnych działań zmierzających do powstania stanu zgodnego z treścią nieostatecznej, a zatem i niewykonalnej decyzji, a nie tylko działań w sferze czynności egzekucyjnych.

Rozpatrując sprawę ponownie gdański WSA uwzględnił skargę podatnika. Uzasadniając wyrok, sąd uznał, że art. 239a o.p. odnosi się do wszystkich sposobów realizacji obowiązków wynikających z wydanej decyzji nieostatecznej, a nie tylko wykonywanych w ramach egzekucji administracyjnej. Niewykonalność decyzji oznacza, że organ nie jest uprawniony do podjęcia żadnych działań zmierzających do powstania stanu zgodnego z treścią nieostatecznej, a zatem i niewykonalnej decyzji, a nie tylko działań w sferze czynności egzekucyjnych.

Końcowo sąd uznał, że wprowadzenie do ordynacji podatkowej art. 239a sprawiło, że niedopuszczalne jest wykonanie przez organ jakichkolwiek czynności, które wbrew woli podatnika prowadzą do skutku równoważnego z przymusowym wykonaniem nieostatecznej decyzji.

Wyrok nie jest prawomocny.