REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odpowiedzialność organów podatkowych za szkodę wyrządzoną podatnikowi

inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Podatnik który poniósł szkodę w wyniku błędnej lub bezprawnej decyzji fiskusa nie jest bezbronny. Odpowiedzialność za tą szkodę ponieść może zarówno organ podatkowy, jak i urzędnik, który dopuścił się błędu.

Odpowiedzialność organu podatkowego

REKLAMA

Autopromocja

Każda decyzja wydana przez organ podatkowy, która jest dotknięta kwalifikowaną wadą prawną (wszystkie ciężkie naruszenia prawa - stanowiące np. przesłankę wznowienia postępowania) najczęściej wyrządza podatnikowi szkodę.

Szkoda ta jest rozumiana w cywilistycznym ujęciu, czyli jako:

a) poniesioną rzeczywistą stratę (damnum emergens), ale także jako
b) utracone korzyści (lucrum cessans), które podatnik mógłby uzyskać, gdyby nie wydano bądź nie uchylono decyzji.

Dla przykładu, w sytuacji bezprawnego pobrania podatku od podatnika prowadzącego działalność handlową ponosi on nie tylko stratę w postaci uszczerbku w jego majątku (kwota podatku wraz z odsetkami), ale także pozbawia go korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby za utraconą kwotę nabył towary handlowe, a następnie sprzedał je z zyskiem.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Obowiązkiem poszkodowanego jest również wykazanie związku przyczynowego między wydaniem decyzji, a rzeczywistą szkodą oraz ewentualną utratą korzyści, jakie mógłby uzyskać gdyby nie została wydana decyzja. Niestety w praktyce przeprowadzenie dowodów na okoliczność wykazania szkody w postaci utraconych korzyści (lucrum cesans) jest bardzo trudne.

Konstytucja przewiduje w art. 77, że „Każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.” oraz w ust. 2, że ”Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw.”

REKLAMA

Od 1 stycznia 2007 r., na podstawie art. 1 pkt 23 i 24 oraz art. 7 noweli listopadowej, zmieniono przesłanki i zakres odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez decyzje podatkowe, które dotychczas były określone w art. 260 i 261 Ordynacji podatkowej. W celu zapewnienia przejrzystości trybu dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, zmieniono treść art. 260, ograniczając ją do odesłania do przepisów prawa cywilnego, a art. 261 uchylono. 

Zatem od 1 stycznia 2007 r. z roszczeniem odszkodowawczym, można wystąpić bezpośrednio do sądu powszechnego. Zrezygnowano z zasady, że powództwo powinno być poprzedzone postępowaniem o odszkodowanie przed organem podatkowym, jak również nie obowiązuje 30 – dniowy termin na wystąpienie z takim powództwem.

Takie określenie terminu jest zgodne ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego zawartym w wyroku z 5 września 2005 r. ( P 18/04, Dz. U. Nr 181, poz. 1524, OTK ZU 2005, nr 8/A, poz. 88), w którym stwierdzono m.in., że drastyczne ograniczenie terminu dochodzenia omawianych roszczeń narusza zasadę równej ochrony praw majątkowych, albowiem stawia poszkodowanych kierujących roszczenie pod adresem organu w położeniu gorszym od tych, którzy występują o odszkodowanie przeciwko innym podmiotom.

Zgodnie z nową regulacją okres, w którym można wystąpić z powództwem do sądu powszechnego, ograniczają jedynie terminy przedawnienia określone w przepisach prawa cywilnego, czyli przede wszystkim „Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.” (art. 442 1 KC). Do tak określonego okresu przedawnienia nie wlicza się czasu trwania postępowania o odszkodowanie, które wszczęto w oparciu o dawną regulację, a które nie zostało zakończone przez organ podatkowy przed 1 stycznia 2007 r.

Odesłanie przez art. 260 Ordynacji Podatkowej do zawartego w Kodeksie cywilnym uregulowania odszkodowania oznacza, że naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie ostatecznej decyzji uzależnione jest od stwierdzenia we właściwym postępowaniu niezgodności tej decyzji z prawem. Analogicznie należy przeprowadzić odpowiednie postępowanie w przypadku, gdy ostateczna decyzja została wydana na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Właściwym postępowaniem, stwierdzającym niezgodność z prawem ostatecznej decyzji podatkowej, jest postępowanie o stwierdzenie jej nieważności na podstawie art. 247 § 1 Ordynacji Podatkowej lub postępowanie o wznowienie postępowania na podstawie art. 240 § 1 Ordynacji Podatkowej.

Zatem nawet jeżeli decyzja podatkowa jest oczywiście błędna, sąd cywilny nie może przyznać podatnikowi odszkodowania, jeżeli wcześniej decyzja ta nie zostanie uznana za wadliwą w orzeczeniu sądu administracyjnego lub w decyzji organu podatkowego. Tak uznał m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 20 sierpnia 2009 r. (sygn. II CSK 68/09).

Odszkodowanie może należeć się również w przypadku niewydania decyzji w sytuacji, gdy przepis prawa przewiduje obowiązek jej wydania. W takim wypadku naprawienia szkody można żądać po stwierdzeniu jej we właściwym postępowaniu o stwierdzenie bezczynności organu. Właściwym postępowaniem będzie tu postępowanie przed sądem administracyjnym.


Przykładowo podstawą żądania naprawienia szkody może być wyrok zobowiązujący organ podatkowy do wydania decyzji w przedmiocie umorzenia zaległości podatkowej, która to decyzja nie została wydana, mimo upływu prawem określonych terminów.Warto pamiętać jednak, że organ podatkowy nie będzie odpowiadał za poniesione szkody również wówczas, gdy przesłanki uzasadniające uchylenie decyzji lub stwierdzające jej nieważność powstały z winy poszkodowanego.

Odpowiedzialność urzędnika

Funkcjonariusze publiczni na mocy obowiązującego prawa zobowiązani są podejmować wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i rozstrzygnięcia sprawy, mając na względzie interes obywatela i słuszny interes społeczny. Ich odpowiedzialność ogranicza się między innymi do regulacji z art. 231 par. 1 kodeksu karnego, na podstawie którego funkcjonariusz publiczny, który przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.

Ponadto funkcjonariusze, których dotyczy regulacja kodeksu pracy, mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności materialnej na podstawie rozdziału V kodeksu pracy, jednak jedynie w stosunku do ich pracodawcy.

Nowym rodzajem odpowiedzialności urzędników będzie odpowiedzialność przewidziana w ustawie o szczególnych zasadach odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa – projekt tej ustawy jest już w ostatniej fazie procesu legislacyjnego. Pociągnięcie do takiej odpowiedzialności będzie inicjował kierownik jednostki organizacyjnej, z działaniem której jest związane dochodzone przez pokrzywdzonego roszczenie odszkodowawcze. Pierwszą jego czynnością będzie złożenie wniosku do prokuratury o wszczęcie postępowania wyjaśniającego. 

Jedną z przesłanek odpowiedzialności urzędnika będzie przyznanie odszkodowania za szkodę majątkową wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa, na mocy prawomocnego orzeczenia sądu lub na mocy ugody – to sąd będzie orzekał czy dana decyzja lub postanowienie zostało wydane z rażącym naruszeniem prawa.

Finansowa odpowiedzialność urzędnika będzie ograniczona do 12-sto krotności przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału – kwota ta jednak będzie przysługiwała na rzecz organu, który już pokrzywdzonemu odszkodowanie zapłacił.

Marek Pasiński - Radca Prawny

Piotr Skórski - Prawnik

Kancelaria Radcy Prawnego w Krakowie www.pasinski.pl

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Podatek cyfrowy w Polsce? Eksperci alarmują: zagrożenie dla biznesu i konsumentów

Pomysł wprowadzenia podatku cyfrowego powraca, ale budzi poważne kontrowersje. Eksperci ostrzegają: to niesprawiedliwe rozwiązanie, które może zaszkodzić polskim przedsiębiorcom, podnieść ceny usług i wywołać napięcia z USA. Czy Polska powinna podążać tą drogą? Oto trzy kluczowe powody, dla których podatek cyfrowy to ryzykowny pomysł.

Ekologiczne opakowania w e-handlu - ogromne wyzwanie dla logistyki

Europejski klient e-commerce ma sprzeczne oczekiwania wobec opakowań, w których dostarczane są jego zamówienia. Domaga się ekologicznych rozwiązań, ale rzadko zrezygnuje z zakupu, jeśli nie otrzyma alternatywy zrównoważonej klimatycznie. Nie chce też płacić za spełnienie postulatów środowiskowych, a długa lista rozbieżności generuje ogromne wyzwania po stronie sprzedawców i logistyki. Ekologiczna rewolucja nie jest tania, dodatkowo nowe unijne przepisy wymuszają daleko idące zmiany w procesie realizacji zamówień.

Praca w KAS - rekrutacja 2025. Gdzie szukać ogłoszeń?

Praca w KAS a rekrutacja w 2025 roku. Jakie zadania ma Krajowa Administracja Państwowa? Kto może pracować w KAS? Gdzie szukać ogłoszeń? Jakie są wymagania są w trakcie rekrutacji w 2025 roku?

Roczne zeznanie podatkowe CIT tylko do 31 marca. Jak złożyć CIT-8

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa przypominają, że 31 marca 2025 r. upływa termin złożenia zeznania CIT-8 za 2024 rok dla tych podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. CIT-8 można złożyć także elektronicznie w serwisie e-Urząd Skarbowy bez konieczności posiadania podpisu kwalifikowanego.

REKLAMA

PKPiR 2026: lista 15 poważnych zmian i nowe rozporządzenie od 1 stycznia. Terminy wpisów, dodatkowe kolumny do KSeF, dowody księgowe i inne nowości

Minister Finansów przygotował projekt nowego rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Sprawdziliśmy co się zmieni w zasadach prowadzenia pkpir w porównaniu do obecnego stanu prawnego.

Odpisy amortyzacyjne spółek nieruchomościowych

Najnowsze orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) przynoszą istotne zmiany dla spółek nieruchomościowych w zakresie możliwości rozpoznawania odpisów amortyzacyjnych w kosztach podatkowych. W styczniu tego roku NSA w kilku wyrokach (sygn. II FSK 788/23, II FSK 789/23, II FSK 987/23, II FSK 1086/23, II FSK 1652/23) potwierdził korzystne dla podatników stanowisko wojewódzkich sądów administracyjnych (WSA).

CIT estoński a optymalizacja podatkowa. Czy to się opłaca?

Przedsiębiorcy coraz częściej poszukują skutecznych sposobów na obniżenie obciążeń podatkowych. Jednym z rozwiązań, które zyskuje na popularności, jest estoński CIT. Czy rzeczywiście ta forma opodatkowania przynosi realne korzyści? Przyjrzyjmy się, na czym polega ten model, kto może z niego skorzystać i jakie są jego zalety oraz wady dla polskich przedsiębiorstw.

Składka zdrowotna w 2026 roku – będzie ewolucja czy rewolucja?

Planowane na 2026 rok zmiany w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców stanowią jeden z najbardziej dyskutowanych tematów w sferze podatkowej, mimo iż sama składka podatkiem nie jest. Tak jak każda kwestia dotycząca finansów osobistych a równocześnie publicznych, wywołuje liczne pytania zarówno wśród prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, jak i wśród polityków, gdzie widoczne są wyraźne podziały.

REKLAMA

Podatnik już nie będzie karany za przypadkowe błędy, nie będzie udowadniał niewinności

Szef rządu Donald Tusk poinformował, że za niecelowe, przypadkowe błędy nie będzie się już karać podatnika. Teraz to urząd skarbowy będzie musiał udowadniać jak jest.

Będą zmiany w L4, pracy na chorobowym i pensjach na zwolnieniach lekarskich. Przedsiębiorcy: Jesteśmy zwolennikami deregulacji i elastyczności, ale też jasnych zasad

Zasiłek chorobowy powinien być wypłacany pracownikowi już od pierwszego dnia absencji – Północna Izba Gospodarcza w Szczecinie popiera projekt przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, apelując jednocześnie o to, by ustawa w tej sprawie była przyjęta możliwie szybko. Przedsiębiorcy jednocześnie oczekują dalszego dialogu z Ministerstwem na temat np. „Zmian w L4”, które w opinii niektórych przedsiębiorców mogą budzić kontrowersje. – Jesteśmy zwolennikami tego, by pracownicy i pracodawcy mogli regulować swoje relacje w możliwie elastyczny sposób. Z jednej strony więc jesteśmy zwolennikami tego, by zwolnienie lekarskie nie blokowało w stu procentach możliwości wykonywania innych zobowiązań jeżeli to jest możliwe, ale z drugiej widzimy przestrzeń, gdzie zwolnienie lekarskie może być wykorzystywane do nadrabiania obowiązków w jednej pracy, przy jednoczesnym spowolnianiu działania w drugiej firmie – mówi Hanna Mojsiuk, prezes Północnej Izby Gospodarczej w Szczecinie.

REKLAMA