Jak nierzetelność ksiąg podatkowych wpływa na postępowanie podatkowe

Nierzetelność księgi wystąpi wówczas, gdy nie zostaną w niej wykazane zdarzenia, które zgodnie z przepisami regulującymi prowadzenie ksiąg winny zostać w księdze wykazane lub w sytuacji, gdy w księdze zostaną wykazane zdarzenia, które w rzeczywistości nie miały miejsca.

Autopromocja

W sytuacji gdy nierzetelność księgi podatkowej zostanie potwierdzona organ podatkowy, zgodnie z art. 122 ordynacji podejmie wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym.

Zobacz: Prawa i obowiązki podczas kontroli

Zasadą w prawie podatkowym jest domniemanie prawidłowości ksiąg (rzetelności i niewadliwość). Unieważnienia ustaleń dowodowych podatnika dokonuje się poprzez stwierdzenie nierzetelności lub wadliwości księgi podatkowej lub deklaracji. Odrzucenie księgi jako nierzetelnej lub wadliwej uprawnia lub zobowiązuje organy podatkowe do zastosowania zastępczej metody wymiaru, jaką jest oszacowanie podstawy opodatkowania.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Zgodnie z art. 193 § 4 ordynacji organ podatkowy nie uznaje za dowód ksiąg podatkowych, które są prowadzone nierzetelnie lub w sposób wadliwy.

Nierzetelność to ewidentna niezgodność zapisu księgowego z rzeczywistością, która – gdyby została przyjęta za podstawę wymiaru – spowodowałaby ustalenie niewłaściwej wysokości podatku (por. wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 10 czerwca 2008 r., I SA/Go 107/08). Nierzetelność księgi wystąpi wówczas, gdy nie zostaną w niej wykazane zdarzenia, które zgodnie z przepisami regulującymi prowadzenie ksiąg, powinny zostać w księdze wykazane, np. przychody lub w sytuacji, gdy w księdze zostaną wykazane zdarzenia, które w rzeczywistości nie miały miejsca, np. koszty, których podatnik nie poniósł (por. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 4 stycznia 2007 r., I SA/Gd 812/06).

Decydujące znaczenie ma to, czy w oparciu o zapisy dokonane w księdze można ustalić właściwą podstawę opodatkowania, czyli zgodność jej zapisów ze stanem rzeczywistym.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Jeśli zapisy w podatkowej księdze przychodów i rozchodów opierają się na dowodach nie odzwierciedlających rzeczywistych zdarzeń lub księga nie rejestruje wszystkich zdarzeń, to należy traktować ją jako nierzetelną, a w konsekwencji nie może ona stanowić dowodu w postępowaniu podatkowym (por. wyrok NSA z dnia 15 marca 2002 r., SA/Rz 818/00).

Polecamy: Wszczęcie postępowania podatkowego

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Jeżeli organy podatkowe nie udowodnią, że prowadzona przez podatnika księga podatkowa była nierzetelna to nie mają prawa do pominięcia jej jako dowodu w postępowaniu i oszacowania podstawy opodatkowania na podstawie art. 23 ordynacji (por. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 4 stycznia 2007 r., I SA/Gd 812/06).