Wszczęcie postępowania podatkowego

Postępowanie podatkowe wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. W większości przypadków zastosowanie znajduje ta druga forma.

Wszczęcie postępowania z urzędu następuje w formie postanowienia. Wszczęcie postępowania na wniosek strony nie wymaga wydania postanowienia, ponieważ następuje wskutek wpłynięcia stosownego żądania do organu podatkowego.

To czy dane postępowanie zostało wszczęte z urzędu, czy też na żądanie strony warunkuje także formalną datę wszczęcia postępowania, od której liczone są przewidziane przez Ordynację podatkową terminy załatwienia sprawy. 

Datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania.

Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi podatkowemu. Z oczywistych względów reguła ta nie dotyczy sytuacji, w których postępowanie nie może być wszczęte, np. z powodu wniesienia żądania przez osobę do tego nieuprawnioną. 

Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony wniesione za pomocą środków komunikacji elektronicznej jest dzień otrzymania żądania przez organ podatkowy lub przez jednostkę informatyczną obsługi administracji podatkowej. 

O wszczęciu postępowania na wniosek jednej ze stron organ podatkowy zawiadamia wszystkie pozostałe osoby będące stroną w sprawie.

W pewnych sprawach postępowanie może być wszczęte niejako automatycznie i nie jest wówczas konieczne wydawanie postanowienia. Siłą rzeczy datą jego wszczęcia nie może być dzień doręczenia stronie owego postanowienia. Dzieje się tak w sprawach:

1) ustalenia zobowiązań podatkowych, które zgodnie z odrębnymi przepisami ustalane są corocznie, jeżeli stan faktyczny, na podstawie którego ustalono wysokość zobowiązania podatkowego za poprzedni okres, nie uległ zmianie;
2) umorzenia zaległości podatkowych w przypadkach, o których mowa w art. 67d § 1 Ordynacji podatkowej (chodzi tu głownie o sytuacje, w których egzekucja zaległości podatkowych nie miałaby sensu);
3) nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.

Organ podatkowy nie wydaje postanowienia o wszczęciu postępowania w przypadku złożenia zeznania podatkowego przez podatników podatku od spadków i darowizn. W tym przypadku za datę wszczęcia postępowania przyjmuje się datę złożenia zeznania.

Gdy żądanie wszczęcia postępowania podatkowego, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.