Anulowanie faktury zwróconej przez odbiorcę

Można anulować fakturę, choć przepisy tego nie regulują

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług ani przepisy rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy nie przewidują prawnej możliwości anulowania faktury. Niemniej, również takiej czynności nie zakazują. W związku z tym, anulowanie faktury jest pojęciem umownym, ukształtowanym przez praktykę gospodarczą. Powszechnie przyjmuje się, że aby możliwe było anulowanie faktury, muszą być spełnione łącznie dwa warunki:

1. nie doszło do wykonania usługi czy dostawy towarów oraz
2. faktura nie została wprowadzona do obrotu prawnego.

Czy można anulować fakturę dostarczoną do odbiorcy i przez niego odrzuconą?

W kontekście postawionego pytania należy zauważyć, że faktura została wystawiona oraz przekazana odbiorcy. Jednakże odbiorca daną fakturę odrzuca twierdząc, że jej nie zaksięguje po swojej stronie. Istotne znaczenie w kwestii anulowania faktury ma brak ryzyka powstania uszczupleń podatkowych w wyniku anulowania faktury.

Orzecznictwo sądów administracyjnych dopuszcza możliwość anulowania faktury odrzuconej przez odbiorcę. Przykładowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 21 czerwca 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 2076/09 (wyrok prawomocny) stwierdził, że nie można utożsamiać wysłania faktury do odbiorcy z jej wprowadzeniem do obrotu. Sąd stwierdził, iż „nie sposób przyjąć, że faktura zaistniała w obrocie prawnym w sytuacji, gdy kontrahent odmówił przyjęcia faktury i doręczony mu dokument zwrócił wystawcy. W rezultacie bowiem takich działań kontrahenta Skarżąca dysponowała zarówno oryginałem, jak i kopią spornej faktury. […] kontrahent Skarżącej nie uwzględnił faktury w swojej ewidencji, a wynikających z niej danych w rozliczeniach z tytułu podatku od towarów i usług. Dokument ten nie mógł zatem funkcjonować w obrocie prawnym i wywołać jakiekolwiek skutki prawnopodatkowe, tym bardziej że Skarżąca oba egzemplarze zwróconej faktury przekreśliła i opatrzyła napisem "anulowana".”. Ponadto ww. Sąd zauważył, że sam fakt wystawienia faktury nie wywołuje jakichkolwiek negatywnych skutków finansowych dla budżetu Skarbu Państwa, jeżeli fakturą nie posłużył się kontrahent podatnika, na rzecz którego fakturę wystawiono. Skoro kontrahent odmówił przyjęcia faktury, tym samym odmówił rozliczenia wynikających z niej kwot wynagrodzenia i podatku VAT.

Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 27 stycznia 2021 r., sygn. akt I SA/Gl 1175/20 (wyrok nieprawomocny) zgodził się ze stanowiskiem, zgodnie z którym „nie dochodzi do zrealizowania transakcji, zarówno w przypadku, w którym wystawca wystawia i wysyła fakturę VAT do nabywcy usługi lub towaru, jednakże ten faktury tej nie odbiera, jak również w przypadku, w którym wystawca wysyła fakturę VAT, zaś nabywca usługi lub towaru fakturę tę odbiera, a następnie odsyła ją wystawcy bez wprowadzenia do swoich ksiąg. W takim przypadku podatnik wprawdzie sporządził fakturę VAT, jednak nie została ona wprowadzona do obrotu prawnego, a podatnik jest w posiadaniu zarówno oryginału, jak i kopii faktury VAT”.
Dodatkowo, ww. Sąd zauważył, że „Zaewidencjonowanie faktury VAT w księgach podatkowych przez podatnika (wystawcę i nabywcę) jest zarazem pierwszym i jedynym sposobem, w którym można mówić o wprowadzeniu faktury VAT do obrotu prawnego. Przesłanka niewprowadzenia faktury VAT do obrotu prawnego, która warunkuje dopuszczalność anulowania faktury VAT, sprowadza się do tego, ażeby podatnik, który tę fakturę VAT wystawił, posiadał jej oba egzemplarze oraz szczegółowo opisał przesłanki jej anulowania”.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że podatnik, który wystawił fakturę i przekazał ją odbiory, lecz odbiorca fakturę odrzucił, może taką fakturę anulować, pod warunkiem, że posiada w swojej dokumentacji oryginał faktury i odpowiednio oznaczył ją jako anulowana z podaniem zaistniałej przyczyny.

Paweł Terpiłowski, Radca prawny, kierownik Zespołu ds. Podatków Pośrednich ECDP TAX Żuk Komorniczak i Wspólnicy sp. k.