Odpowiedzialność karna i karno-skarbowa a wystawianie fałszywych faktur

Sąd Najwyższy nadał tej uchwale moc zasady prawnej: ma ona podstawowe znaczenie dla podatników podatku od towarów i usług dokonujących odliczeń i uzyskujących zwroty podatku.

Sprawa dotyczy przedsiębiorców, którym przypisano współsprawstwo przy popełnieniu czynu zabronionego polegającego na osiąganiu korzyści stanowiących równowartość nie wpłaconego podatku od towarów i usług. Warunkiem ich uzyskania było wystawianie fikcyjnych faktur zawierających podatek naliczony od nieistniejących transakcji sprzedaży.

Sąd odniósł się także do dysponowania uzyskiwanych w ten sposób korzyściami (pieniędzmi, które zakwalifikował jako korzyść pochodzącą bezpośrednio z czynu zabronionego – przestępstwo z art. 299 § 1 i 5 k.k.

Faktury i fakturowanie od 1 stycznia 2014 r.

Zbiorcza faktura korygująca w 2014 r.

Adres osoby fizycznej na fakturze

Wymienione przestępstwo "pranie brudnych pieniędzy", odpowiada ujmowanemu w ten sposób zjawisku określanemu, jako proceder legalizowania wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych, bądź nieujawnionych źródeł, przez ich wprowadzanie do obrotu gospodarczego. Ratio legis tego przepisu sprowadza się do objęcia odpowiedzialnością wszystkich etapów prania pieniędzy, w tym ich "lokowania" ("oddzielania").

Zasada prawna wprowadzona powyższą uchwałą ma podstawowe znaczenie dla działań podatników podatku od towarów i usług w zakresie składania czynnego żalu, korekt deklaracji i korzystania z interpretacji indywidualnych prawa podatkowego.

Skorzystanie przez podatnika z instytucji czynnego żalu na podstawie art. 16 k.k.s. wyłącza  jedynie odpowiedzialność karno-skarbową podatnika sprawcy czynu zabronionego. Natomiast nie zwalnia on z odpowiedzialności karnej sprawców, którzy popełnili inne przestępstwa niż karno-skarbowe, w tym oszustwo w rozumieniu art. 286 k.k. oraz  art. 299 k.k.

W przypadku złożenia przez podatników korekty deklaracji na podstawie art. 81 § 1 Ordynacji podatkowej zgodnie z art. 16a k.k.s., wyłącza  go jedynie z odpowiedzialności karno-skarbowej, natomiast nie chroni przed odpowiedzialnością karną za inne popełnione przestępstwa sankcjonowane przez przepisy kodeksu karnego, a zwłaszcza przepisu art. 286 k.k. i art. 299 k.k.

Istotne jest również, że zastosowanie się przez podatników do interpretacji prawa podatkowego na podstawie art. 14 i następne Ordynacji podatkowej wyłącza ich jedynie z odpowiedzialności karno-skarbowej, ale nie chroni od postawionych zarzutów za popełnienie innych przestępstw, w tym określonych w art. 286 k.k. i art. 299 k.k., a co za tym idzie ponoszą oni odpowiedzialności karną za popełnione czyny niedozwolone w rozumieniu innych przepisów karnych.

Zgodnie z art. 299 § 8 k.k., sprawca nie podlega karze za przestępstwo karne, prania brudnych pieniędzy, jeżeli ujawni istotne informacje dotyczące osób uczestniczących w tym przestępstwie lub może być w stosunku do niego zastosowane nadzwyczajne złagodzenie kary w sytuacji gdy działał  on w celu ujawnienia tych informacji. Przepis ten zwalnia z odpowiedzialności karnej sprawców, którzy popełnili przestępstwo, za które przewidziana jest sankcja w przepisach karnych, a co za tym idzie nie ma on wpływu na odpowiedzialność karno-skarbową tych sprawców z tytułu popełnienia przez nich innych przestępstw skarbowych.

Reasumując, w przypadku złożenia przez podatnika czynnego żalu, zastosowania się do interpretacji indywidualnej prawa podatkowego lub dokonania korekty deklaracji w związku z popełnieniem czynu zabronionego, a zwłaszcza polegającego na posługiwaniu się fikcyjnymi fakturami, sprawca nie podlega odpowiedzialności karno-skarbowej, natomiast może ponosić odpowiedzialność karną na podstawie art. 286 k.k. i art. 299 k.k.. Oznacza to, że posługiwanie się tego rodzaju instrumentami prawnymi przez podatników musi uwzględniać nową zasadę prawną wprowadzoną przez uchwałę Sądu Najwyższego.