VAT od umowy najmu - refakturowanie opłat za media

16 kwietnia 2015 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał orzeczenie w sprawie C-42/14 dotyczące refakturowania opłat dodatkowych związanych z umową najmu. Trybunał, zajmując się polskimi przepisami, dopuścił możliwość refakturowania opłat za media, gdy najemca może wybrać sobie dostawcę i być rozliczany za indywidualne zużycie.

Z tego orzeczenia wynikają następujące wnioski:

1. W ramach najmu nieruchomości dostawy energii elektrycznej, energii cieplnej i wody oraz wywóz nieczystości, zapewniane przez podmioty trzecie na rzecz najemcy bezpośrednio zużywającego te towary i usługi, należy uważać za dokonywane przez wynajmującego w sytuacji, gdy stroną umów o te świadczenia jest wynajmujący przenoszący jedynie koszty świadczeń na najemcę.

2. Argumenty za odrębnym opodatkowaniem. Jeżeli najemca ma możliwość wyboru świadczeniodawców lub sposobów korzystania z danych towarów lub usług, świadczenia odnoszące się do tych towarów lub usług mogą być co do zasady uważane za odrębne od najmu, nie jest to jednak okoliczność przesądzająca.

Biuletyn VAT

W szczególności, jeżeli najemca może decydować o swoim zużyciu wody, energii elektrycznej lub energii cieplnej, które może być stwierdzone poprzez założenie indywidualnych liczników i na tej podstawie fakturowane, świadczenia odnoszące się do tych towarów lub usług co do zasady mogą być uważane za odrębne od najmu, co oznacza, że mogą być refakturowane.

Takie usługi jak sprzątanie części wspólnych nieruchomości stanowiących współwłasność należy uznać za odrębne od najmu, jeśli mogą być zorganizowane przez każdego najemcę indywidualnie lub przez najemców wspólnie oraz jeśli we wszystkich wypadkach faktury wystawione na najemcę wykazują dostawę tych towarów i świadczenie usług na pozycjach odrębnych od czynszu najmu.

3. Argumenty za kompleksowym rozliczeniem. Najem lokali biurowych pod klucz, gotowych do użytku, wraz z dostawą mediów i określonymi innymi świadczeniami oraz krótkoterminowy najem nieruchomości, na przykład na wakacje lub ze względu na zawody, który jest udostępniany z tymi świadczeniami bez możliwości ich rozdzielenia, należy uznać za jedną całość.

Ponadto jeżeli sam wynajmujący nie ma możliwości swobodnego i niezależnego, w szczególności wobec innych wynajmujących, wyboru świadczeniodawców i sposobów korzystania z towarów lub usług związanych z najmem, dane świadczenia są generalnie nierozerwalnie związane z najmem. Mogą być więc uważane za jedną całość, a tym samym jedno świadczenie z najmem. Dotyczy to w szczególności sytuacji, w której wynajmujący, właściciel części wspólnej nieruchomości, musi korzystać z usług świadczeniodawców wyznaczonych przez wszystkich współwłaścicieli i uiścić proporcjonalną część opłat wspólnych, odnoszących się do takich usług, które następnie przenosi on na najemcę.

500 pytań o VAT - odpowiedzi z interpretacjami MF

Istnienie indywidualnych liczników i fakturowanie w zależności od liczby wykorzystanych rzeczy jest istotnym czynnikiem wskazującym, że dostawę mediów należy uważać za stanowiącą świadczenia odrębne od najmu.

Okoliczność, że najemca ma możliwość uzyskania tych świadczeń od podmiotu, który wybierze, również nie jest sama w sobie rozstrzygająca, nawet jeśli ze względu na dogodność nie dokonuje tego wyboru lub nie korzysta z tego uprawnienia, lecz otrzymuje świadczenie od podmiotu wyznaczonego przez wynajmującego, na podstawie umowy zawartej między tymi dwoma ostatnimi podmiotami. Okoliczność ta stanowi wskazówkę przemawiającą za istnieniem świadczenia odrębnego od najmu. Ponadto gdy należność z tytułu wywozu nieczystości i należność z tytułu najmu pojawiają się w odrębnych pozycjach na fakturze, należy uznać, że wynajmujący nie wykonuje jednego świadczenia obejmującego najem i rzeczone świadczenie.

Jednak jak podkreślił Trybunał, każda okoliczność wymaga analizy umowy, ale ocena należy do polskich sądów, które otrzymały wytyczne w tym wyroku. Czas pokaże, jak będą podchodziły do refakturowania opłat dodatkowych za najem. Do tej pory pozwalały na refakturowanie, jeśli strony umowy tak ustaliły, zajmując odmienne stanowisko niż organy podatkowe.

Opodatkowanie dodatkowych opłat przy umowie najmu

Zdaniem organów podatkowych

Zdaniem sądu

Organy podatkowe uznają, że tylko zawarcie odrębnej umowy na dostawę mediów pozwoli na ich zakup przez najemców według stawek właściwych dla tych świadczeń. Istnieje grupa usług, których nie da się ściśle powiązać z usługą najmu, dlatego również zdaniem organów podatkowych należy je rozliczać w VAT oddzielnie od usługi najmu. Do takich usług zalicza się usługi telekomunikacyjne, Internet oraz usługi sprzątania.

W piśmie z 12 września 2014 r., sygn. IBPP1/443-548/14/LSz, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, że:

(...) w sytuacji, gdy korzystający z nieruchomości, budynków lub ich części (lokali użytkowych), nie ma zawartej umowy bezpośrednio z dostawcą mediów, ponoszone przez wynajmującego wydatki stanowią wraz z czynszem obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 oraz podstawę opodatkowania w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, z tytułu świadczenia usług najmu na rzecz najemców. W konsekwencji usługi te opodatkowane są według stawki właściwej dla świadczonej usługi najmu.

Sądy uznają, że wola stron umowy najmu powinna mieć zasadnicze znaczenie dla rozliczeń podatkowych w zakresie rozliczania opłat dodatkowych związanych z najmem.

W wyroku WSA w Szczecinie z 25 kwietnia 2013 r. (sygn. akt I SA/Sz 1124/12) czytamy:

Ustalenie przez wynajmującego i najemcę, że dodatkowe koszty stanowią składnik czynszu, bądź też podlegają odrębnemu refakturowaniu na zasadach wskazanych w łączącej strony umowie, jest zatem ich autonomiczną decyzją, której konsekwencje nie mogą być uznane za sprzeczne z przepisami ustaw podatkowych, w szczególności analizowanej tu ustawy VAT. Nie ma zatem przeszkód (...), aby strony uzgodniły odrębne rozliczenie dotyczące odpłatności z tytułu czynszu najmu oraz odpłatności za media i inne świadczenia dodatkowe, a zatem odrębne wystawienie faktury za czynsz najmu oraz odrębnie refaktury z tytułu odpłatności za media i innych dodatkowych świadczeń.

Jak wynika z tego porównania, zarówno argumentacja sądów, jak i organów podatkowych odbiega od tej przedstawionej przez Trybunał. Dlatego należy się spodziewać zmiany stanowiska. Nie jest to wprawdzie pierwszy wyrok na ten temat, ale pierwszy, w którym Trybunał daje tyle wskazówek co do rozliczenia świadczeń dodatkowych przy umowie najmu.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 16 kwietnia 2015 r. - sprawa C-42/14 Minister Finansów przeciwko Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w Warszawie

oprac. Joanna Dmowska, ekspert w zakresie VAT, autorka licznych publikacji