Najpierw JPK, teraz Centralny Rejestr Faktur

W taki oto sposób urzędnicy otrzymają pełny i szczegółowy obraz transakcji dokonywanych przez wszystkich czynnych podatników VAT w Polsce.

Nowy rok, nowe obowiązki dla firm

Wraz z początkiem 2018 r. wszyscy podatnicy VAT oprócz tych, którzy dokonują wyłącznie sprzedaży zwolnionej bądź korzystają ze zwolnienia z podatku z uwagi na nieprzekroczenie limitu sprzedaży określonego w art. 113 ustawy VAT, będą podlegali obowiązkowi przesyłania plików JPK_VAT obejmujących dane zawarte w rejestrach VAT za każdy miesiąc. Dotyczy to także tych przedsiębiorstw, które rozliczają się z tytułu podatku VAT kwartalnie, a to oznacza, że dla tej kategorii podatników terminy rozliczeniowe związane ze złożeniem deklaracji VAT i przesyłaniem JPK nie będą zbieżne. Wiąże się to z koniecznością przystosowania firmowego programu księgowego do nowych wymogów i merytorycznego przeszkolenia personelu księgowego do nowych zadań związanych z raportowaniem VAT. Zaniechanie tego obowiązku przez przedsiębiorcę może skutkować dotkliwymi sankcjami finansowymi, a nawet karnoskarbowymi.

Kontrole krzyżowe

Do tej pory raporty JPK wysyłały jedynie największe firmy. Z ich doświadczeń wynika, że urzędy skarbowe szczególnie upodobały sobie taki sposób uzyskiwania wiedzy o aktywności gospodarczej podatników. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości organy wzywały firmy do wyjaśnienia przyczyny określonego stanu rzeczy i ponownej weryfikacji przesłanego raportu. Niejednokrotnie wezwania dotyczyły kwestii technicznych, takich jak nieprawidłowy NIP kontrahenta czy wykazanie informacji w niewłaściwych polach pliku.

Równie często powiadamiano podatników o błędach, które mogły mieć wpływ na zaniżenie zobowiązania z tytułu podatku VAT. W początkowym okresie funkcjonowania JPK sprawdzano, czy kwota sprzedaży i kwota podatku należnego wykazane przez sprzedawcę odpowiadają kwocie zakupów i kwocie podatku naliczonego wykazanym przez nabywcę w tym samym okresie rozliczeniowym. Wywołało to lawinę nieuzasadnionych wezwań organów skarbowych – dlatego że zgodnie z ustawą VAT podatnikowi, który nabywa towar lub usługę, przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego w okresie rozliczeniowym, w którym otrzymał fakturę dokumentującą dostawę towarów lub wykonanie usługi albo w jednym z dwóch następujących po tym okresie okresów rozliczeniowych.

Jest zatem mało prawdopodobne, aby w sytuacji gdy ustawa VAT przewiduje możliwość odliczenia VAT w różnych okresach, wartości wykazywane przez dostawców i odbiorców w JPK za ten sam miesiąc zawsze były tożsame. Niemniej jednak pisma z urzędów skarbowych w podobnych sprawach nie należały do rzadkości. Tym samym już na etapie wdrożenia JPK przedsiębiorcy oraz pracownicy działów księgowych i podatkowych po raz kolejny zostali obdarowani obciążeniami sprawozdawczymi, co bez wątpienia przełożyło się na dodatkowe koszty w firmie.

Faktura oczkiem w głowie fiskusa

Fiskus wciąż nie określił, jaką formę przyjmie projektowany Centralny Rejestr Faktur (CRF). Już dziś jednak wiadomo, że będzie to rozbudowana baza informatyczna przeznaczona do zaawansowanej analityki danych opartych na statystyce matematycznej. Urzędnicy zapewniają, że stworzenie bazy faktur będzie działać przede wszystkim na korzyść podatników i zwiększy ich bezpieczeństwo prawne w zakresie odliczania podatku VAT. Nadal jednak nie zostały przedstawione konkretne rozwiązania. Wiadomo natomiast, że CRF ma być wprowadzany stopniowo, tak aby podatnicy najpierw przyzwyczaili się do korzystania z platformy JPK w podstawowym zakresie.

Polecamy: JPK_VAT 2018 – Instrukcja wdrożenia

Polecamy: VAT 2018. Komentarz

Zapewnienia bez pokrycia

Od dłuższego czasu fiskus przywiązuje wielką wagę do promocji i poprawy wizerunku nowych narzędzi analitycznych w oczach podatników. Pomimo to trudno nie oprzeć się wrażeniu, że jedynymi beneficjentami nowych aplikacji (w tym JPK i CRF) są i nadal będą funkcjonariusze aparatu skarbowego. Najlepszym argumentem na poparcie tej tezy jest fakt, że przesłane pliki JPK są wykorzystywane do wszczynania czynności sprawdzających i kontroli podatkowych. Fiskus otrzymuje wszak co miesiąc pełny wykaz transakcji z oznaczeniem faktury, daty transakcji, kwoty podatku i innych danych wpływających na wysokość zobowiązania podatkowego. W przypadku stwierdzenia błędu urzędnik wzywa podatnika do wyjaśnienia niezgodności i informuje o skutkach prawnych i finansowych niezastosowania się do tego polecenia. Dotychczasowe doświadczenia przedsiębiorców nie dowodzą, że nowa funkcjonalność systemu w postaci CRF okaże się pożądanym wsparciem dla biznesu.

Niepokojący trend

Niepokój wśród firm może budzić zapowiedź raportowania w ramach JPK, a zapewne także w CRF, transakcji gospodarczych częściej niż raz w miesiącu. Pojawiły się nawet głosy, że docelowo firmy będą raportowały sprzedaż i zakupy w VAT w czasie rzeczywistym, jakkolwiek miałoby to wyglądać. Pewne jest tylko jedno – wraz z rozwojem elektronicznych narzędzi i baz analitycznych fiskus będzie wymagał od przedsiębiorców coraz więcej i nic nie wskazuje na to, że fiskalny apetyt skarbówki zostanie w najbliższym czasie zaspokojony.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców.