REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Fikcyjny dostawca na fakturze a prawo do odliczenia VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
PwC Studio
Serwis prawno-podatkowy PwC
Fikcyjny dostawca na fakturze a prawo do odliczenia VAT
Fikcyjny dostawca na fakturze a prawo do odliczenia VAT

REKLAMA

REKLAMA

Fikcyjny dostawca na fakturze a prawo do odliczenia VAT. Podatnik VAT, który świadomie wskazał na fakturze fikcyjnego dostawcę (tj. podmiot, który nie był rzeczywistym dostawcą nabytych towarów) - nie może odliczyć VAT związanego z nabyciem dostarczonych mu towarów. Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 11 listopada 2021 r. (sygn. C‑281/20).

Dostawa towarów a VAT - fikcyjny dostawca na fakturze

Wyrok TSUE dotyczy hiszpańskiej spółki, która nabyła materiały przetwarzalne (złom), składając deklarację w systemie odwrotnego obciążenia VAT i rozszerzając odpowiednie faktury własne (dalej: Skarżąca).
W toku przeprowadzonej kontroli podatkowej wyszło na jaw, że rzekomy dostawca materiałów w rzeczywistości nie posiadał środków materialnych i osobistych niezbędnych do dostarczenia towarów, a tym samym wystawione przez Skarżącą faktury były nieprawdziwe. Hiszpańskie organy podatkowe uznały więc, że przedmiotowa transakcja stanowiła pozorną symulację, ponieważ tożsamość prawdziwego dostawcy została umyślnie zatajona. W konsekwencji, w ocenie organów, odliczenie przez spółkę VAT w związku z tą transakcją nie powinno było mieć miejsca, a na Skarżącą nałożona została kara pieniężna.

REKLAMA

REKLAMA

W związku z powyższym Skarżąca odwołała się do regionalnego sądu gospodarczo-administracyjnego, wskazując, że fakt zakupu materiałów przetwarzalnych należy uznać za bezsporny, zaś wskazanie fikcyjnego dostawcy ma jedynie znaczenie formalne, ponieważ nabycie towarów w rzeczywistości miało miejsce. Tym samym, w ocenie Skarżącej, nie można odmówić jej prawa do odliczenia VAT, ponieważ transakcja została zrealizowana. Ponadto, Skarżąca zastosowała system odwrotnego obciążenia, który stanowi nie tylko gwarancję poboru podatku VAT i jego kontrolę, lecz również brak jakiejkolwiek korzyści podatkowej dla podatnika.

Sąd I instancji nie zgodził się z argumentacją zaprezentowaną przez Skarżącą i oddalił skargę.

Polecamy: Komplet PODATKI 2022

REKLAMA

Na powyższy wyrok Skarżąca wniosła apelację do sądu II instancji.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Sąd II instancji oddalił apelację Skarżącej na tej podstawie, że kontrola podatkowa w sposób wystarczający wykazała zatajenie tożsamości rzeczywistego dostawcy. W ocenie sądu, wskazanie dostawcy jako pozycja na fakturze nie może być traktowane jako swoista wzmianka o charakterze czysto formalnym, ponieważ stanowi element umożliwiający kontrolę prawidłowości łańcucha VAT i tym samym wpływa na zasadę neutralności podatku. Sąd wskazał również, że prawo do odliczenia VAT uzależnione jest od spełnienia określonych przesłanek materialnych, do których należy rzeczywiste istnienie osoby wskazanej jako dostawca. Tym samym okoliczność, że Skarżąca zastosowała mechanizm odwrotnego obciążenia w kontekście powyższej zasady pozostaje bez znaczenia.

Skarga kasacyjna i jej argumentacja

Korzystając z możliwości wniesienia nadzwyczajnego środka zaskarżenia, Skarżąca wniosła skargę kasacyjną od wyroku sądu II instancji, podnosząc, że analiza przepisów prawa podatkowego, jak i dotychczasowego orzecznictwa TSUE prowadzi do wniosku, że Skarżącej przysługuje prawo od odliczenia VAT z tytułu dokonanej transakcji, ponieważ:

1) Skarżąca sama była rzeczywistym odbiorcą materiałów, tj. rzeczywiście je zakupiła oraz otrzymała,

2) w ramach dokonywanej transakcji nie doszło i nie mogło dojść do utraty wpływów podatkowych, ponieważ Skarżąca podlegała systemowi odwrotnego obciążenia, a tym samym ani ona, ani dostawca materiałów nie byli zobowiązani do zapłaty VAT.

Z kolei rząd hiszpański oparł się na argumentach prezentowanych na wcześniejszym etapie postępowania, tj. na fakcie, że wskazanie na fakturze fikcyjnego dostawcy dowodzi istnienia symulacji, że ukrycie tożsamości prawdziwego dostawcy należy uznać za związane z oszustwem zarówno w zakresie VAT, jak i podatków bezpośrednich, oraz że Skarżąca nie wykazała braku korzyści podatkowej, na którą powoływała się w toku sprawy.

Mając na uwadze powyższe, sąd, przed którym zawisł spór (dalej: Sąd odsyłający), uznał za istotne ustalenie, czy wskazanie dostawcy danych towarów stanowi czysto formalną przesłankę prawa do odliczenia VAT, a także - jakie są konsekwencje wskazania nieprawdziwej tożsamości dostawcy i wiedzy nabywcy o nieprawdziwym charakterze tej informacji. Ponadto, w ocenie Sądu odsyłającego, w rozpatrywanej sprawie istotne było także ustalenie, czy dotychczasowe orzecznictwo TSUE oznacza w sposób nieodzowny, że można odmówić prawa do odliczenia VAT, również w przypadku złej wiary, tylko wówczas, gdy istnieje ryzyko utraty wpływów podatkowych przez państwo członkowskie, podczas gdy w systemie odwrotnego obciążenia podatnik co do zasady nie jest zobowiązany do zapłaty żadnego VAT na rzecz skarbu państwa.

Pytania do TSUE

W związku z powyższym Sąd odsyłający postanowił zawiesić postępowanie i skierować do TSUE następujące pytania prejudycjalne:

1) Czy art. 168 i odpowiadające mu przepisy [dyrektywy 2006/112] oraz wynikającą z tej dyrektywy zasadę neutralności podatkowej w wykładni dokonanej przez Trybunał należy interpretować w ten sposób, że nie zezwalają one na odliczenie naliczonego VAT tym przedsiębiorcom, którzy podlegając opodatkowaniu w ramach systemu odwrotnego obciążenia, wydają dokument (fakturę) potwierdzający transakcję zakupu towarów, czego dokonują wskazując w tym potwierdzeniu fikcyjnego dostawcę, przy czym nie ma wątpliwości, że zakupu rzeczywiście dokonał dany przedsiębiorca, który wykorzystał zakupione materiały w swojej działalności gospodarczej lub handlowej?

2) Czy w przypadku gdyby praktyka taka jak opisana (którą należy uznać za znaną zainteresowanej stronie) mogła zostać zakwalifikowana jako nadużycie lub oszustwo w celu niedopuszczenia do odliczenia naliczonego VAT, w celu odmówienia tego odliczenia konieczne jest wykazanie istnienia korzyści podatkowej niezgodnej z celami systemu VAT?

3) Wreszcie, jeżeli taki dowód jest konieczny, czy korzyść podatkowa, która umożliwiałaby odmowę odliczenia i która, w zależności od przypadku, musi być wykazana w konkretnym przypadku, powinna dotyczyć wyłącznie samego podatnika (nabywcy towarów), czy też istnienie tej korzyści może zostać ewentualnie stwierdzone po stronie innych uczestników czynności?

Prawo do odliczenia VAT a świadomy udział w oszustwie podatkowym

Rozpoznając sprawę, TSUE wskazał, że prawo do odliczenia podatku naliczonego uzależnione jest od spełnienia określonych przesłanek materialnych (posiadanie przez dostawę towarów lub usług statusu podatnika VAT) oraz formalnych (wskazanie dostawcy na fakturze dotyczącej towarów lub usług, z tytułu których wykonywane jest prawo do odliczenia VAT). Natomiast w zakresie stosowania przez podatnika mechanizmu odwrotnego obciążenia Trybunał wskazał, że choć podatnik nie ma obowiązku posiadania faktury wystawionej zgodnie z warunkami dyrektywy, aby móc skorzystać z prawa do odliczenia VAT, to powinien on jednak spełniać wymogi formalne ustanowione przez dane państwo członkowskie. Zgodnie z prawem hiszpańskim, podatnicy mogą korzystać z prawa do odliczenia VAT tylko wtedy, gdy posiadają dokument uzasadniający ich prawo. Dokumentem takim jest m.in. faktura wystawiona przez osobę, która dostarczyła dane towary lub świadczyła dane usługi, tj. rzeczywistego dostawcę towarów. A skoro tak, to Skarżącej nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT, ponieważ nie spełniła wymogów formalnych nałożonych przez hiszpańskie ustawodawstwo.

Jak wskazał Trybunał, prawo do odliczenia VAT co do zasady nie może być ograniczane, jeżeli zarówno materialne, jak formalne warunki, którym to prawo podlega, zostały spełnione przez podatników. Nie oznacza to jednak, że państwa członkowskie nie mogą ustanawiać dodatkowych wymogów, niż te określone w dyrektywie, jeśli uznają je za niezbędne dla zapewnienia prawidłowego poboru VAT oraz zapobiegania oszustwom podatkowym. Przyjęte rozwiązania nie mogą jednak wykraczać poza to, co jest konieczne do osiągnięcia wskazanych celów. Tym samym, w ocenie Trybunału, może zdarzyć się sytuacja, w której prawo do odliczenia VAT zostanie przyznane podatnikowi w razie spełnienia przez niego przesłanek materialnych nawet wówczas, gdy nie spełnił on niektórych wymagań formalnych.

Jak podkreślił Trybunał, powyższe nie znajdzie jednak zastosowania, jeśli naruszenie wymogów formalnych będzie uniemożliwiało potwierdzenie, że spełnione zostały wymogi materialne. Taka sytuacja ma miejsce w rozpatrywanej sprawie. Tożsamość prawdziwego dostawcy nie została bowiem wskazana na fakturze dotyczącej towarów lub usług, na podstawie których wykonywane było prawo do odliczenia, co uniemożliwiało zidentyfikowanie tego dostawcy, a tym samym wykazanie, że posiadał on status podatnika (status ten stanowi zaś jedną z materialnych przesłanek prawa do odliczenia VAT). W ocenie Trybunału, powyższe prowadzi do wniosku, że organ może odmówić podatnikowi prawa do odliczenia VAT, jeżeli tożsamość prawdziwego dostawcy nie została wskazana na fakturze oraz brak jest danych niezbędnych do sprawdzenia, czy dostawca ten miał status podatnika w momencie dokonywania dostawy.

Ponadto, w ocenie Trybunału, podatnikowi należy odmówić prawa do odliczenia VAT, jeżeli w wymagany prawem sposób wykazano, że wiedział on lub powinien był wiedzieć, że poprzez swoje nabycie uczestniczy w transakcji związanej z oszustwem w zakresie VAT. Podatnika takiego należy uznać za biorącego udział w dokonywanym oszustwie, niezależnie od tego, czy uzyskuje on korzyści z dalszej sprzedaży nabytych towarów lub świadczenia usług w ramach dokonywanych przez siebie transakcji, ponieważ podatnik ten w takiej sytuacji służy pomocą sprawcom wspomnianego oszustwa, stając się jego współsprawcą. Jak wskazał TSUE, w rozpatrywanej sprawie okoliczność, że podatnik wnioskujący o skorzystanie z prawa do odliczenia VAT, wystawiając fakturę, świadomie wskazał fikcyjnego dostawcę na tej fakturze, jednoznacznie przesądza o tym, że podatnik ten miał świadomość, iż uczestniczy w dostawie towarów związanej z oszustwem w zakresie VAT. Niemniej jednak, w ocenie Trybunału, to do sądu odsyłającego należy dokonanie oceny, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności faktycznych danej sprawy, czy jest tak rzeczywiście w ramach sprawy w postępowaniu głównym.

Skutki wyroku dla podatników

Przedmiotowy wyrok TSUE stanowi potwierdzenie dotychczasowej praktyki orzeczniczej, zgodnie z którą brak dochowania należytej staranności przez nabywców towarów i usług w transakcjach udokumentowanych fakturą może pozbawić ich prawa do odliczenia podatku naliczonego. Za taki brak staranności Trybunał uznał umieszczenie na fakturze fikcyjnych danych dostawcy. Tym samym słusznie nie zgodził się ze stanowiskiem Skarżącej, że takie zachowanie stanowi jedynie naruszenie wymogów formalnych warunkujących możliwość skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego. W konsekwencji Trybunał odmówił Skarżącej prawa do odliczenia VAT.

Wyrok TSUE z 11 listopada 2021 r. - sprawa o sygn. C‑281/20 Ferimet SL

Katarzyna Narejko, Associate

PwC Polska

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: PwC

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Skuteczna windykacja: 5 mitów – dlaczego nie warto w nie wierzyć. Terminy przedawnienia roszczeń (branża TSL)

Wśród polskich przedsiębiorców, w tym także w branży TSL (transport, spedycja i logistyka) temat windykacji należności powraca jak bumerang. Z jednej strony przedsiębiorcy zmagają się z chronicznymi zatorami płatniczymi, z drugiej – wciąż krążą liczne stereotypy, które sprawiają, że wiele firm reaguje zbyt późno albo unika działań windykacyjnych. W efekcie przedsiębiorcy narażają się na utratę płynności finansowej i problemy z dalszym rozwojem.

Podatek od nieruchomości 2026: stawki maksymalne. 1,25 zł za 1 m2 mieszkania lub domu, 35,53 zł za 1 m2 biura, magazynu, sklepu

Stawki maksymalne podatku od nieruchomości będą w 2026 roku wyższe o ok. 4,5% od obowiązujących w 2025 roku. Przykładowo stawka maksymalna podatku od budynków mieszkalnych i samych mieszkań wyniesie w 2026 roku 1,25 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, a od budynków (także mieszkalnych) używanych do prowadzenia działalności gospodarczej: 35,53 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej. Faktyczne stawki podatku od nieruchomości na dany rok ustalają rady gmin w formie uchwały ale stawki te nie mogą być wyższe od maksymalnych stawek określonych przez Ministra Finansów i Gospodarki.

Limit poniżej 10 000 zł - najczęściej zadawane pytania o KSeF

Czy przedsiębiorca z obrotami poniżej 10 tys. zł miesięcznie musi korzystać z KSeF? Jak długo można jeszcze wystawiać faktury papierowe? Ministerstwo Finansów wyjaśnia szczegóły nowych zasad, które wejdą w życie od lutego 2026 roku.

"Podatek" (opłata) od psa w 2026 r. Jest stawka maksymalna ale każda gmina ustala samodzielnie. Kto nie musi płacić tej opłaty?

Najczęściej mówi się potocznie: „podatek od psa”. Ale tak naprawdę to opłata lokalna: "opłata od posiadania psów" pobierana przez gminy. Na szczęście nie wszystkie gminy się na to decydują. Bo opłata właśnie tym się różni od podatku, że może ale nie musi być wprowadzona na terenie danej gminy. Ile wynosi opłata od psa w 2026 roku? Kto musi ją płacić a kto jest zwolniony? Do kiedy trzeba wnosić tę opłatę do gminy? Wyjaśniamy.

REKLAMA

Podatki i opłaty lokalne w 2026 roku: Minister Finansów ustalił stawki maksymalne

Od 1 stycznia 2026 r. wzrosną (jak prawie każdego roku) o wskaźnik inflacji (tym razem o ok. 4,5%) maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych. Minister Finansów wydał już coroczne obwieszczenie w tej kwestii. Zatem w 2026 roku możemy liczyć się z zauważalnie wyższymi stawkami podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych i opłat lokalnych (targowej, miejscowej, uzdrowiskowej, reklamowej, od posiadania psów) - oczywiście w tych gminach, których rady podejmą stosowne uchwały do końca 2025 roku.

Zasadzka legislacyjna na fundacje rodzinne. Krytyczna analiza projektu nowelizacji ustawy o CIT z dnia 29 sierpnia 2025 r.

"Niczyje zdrowie, wolność ani mienie nie są bezpieczne, kiedy obraduje parlament" - ostrzega sentencja często błędnie przypisywana Markowi Twainowi, której rzeczywistym autorem jest Gideon J. Tucker, dziewiętnastowieczny amerykański prawnik i sędzia Sądu Najwyższego stanu Nowy Jork. Ta gorzka refleksja, wypowiedziana w 1866 roku w kontekście chaotycznego procesu legislacyjnego w Albany, nabiera szczególnej aktualności w obliczu współczesnych praktyk legislacyjnych.

Od 2026 koniec faktur w Wordzie i Excelu. KSeF zmienia zasady gry dla wszystkich firm

Od 2026 roku KSeF stanie się obowiązkowy dla wszystkich przedsiębiorców, a sposób wystawiania faktur zmieni się na zawsze. System przewiduje różne tryby – online, offline24, awaryjny – aby zapewnić firmom ciągłość działania w każdych warunkach. Dzięki temu nawet brak internetu czy awaria serwerów nie zatrzyma procesu fakturowania.

Nowe limity podatkowe na 2026 rok - co musisz wiedzieć już dziś? Wyliczenia i konsekwencje

Rok 2026 przyniesie przedsiębiorcom realne zmiany – limity podatkowe zostaną obniżone w wyniku przeliczenia według niższego kursu euro. Granica przychodów dla małego podatnika spadnie do 8 517 000 zł, a limit jednorazowej amortyzacji do 212 930 zł. To pozornie drobna korekta, która w praktyce może zdecydować o utracie ulg, uproszczeń i korzystnych form rozliczeń.

REKLAMA

Samofakturowanie w KSeF – jakie warunki trzeba spełnić i jak przebiega cały proces?

Samofakturowanie pozwala nabywcy wystawiać faktury w imieniu sprzedawcy, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dowiedz się, jakie warunki trzeba spełnić i jak przebiega cały proces w systemie KSeF.

SmartKSeF – jak bezpiecznie wystawiać e-faktury

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) zmienia sposób dokumentowania transakcji w Polsce. Od 2026 r. e-faktura stanie się obowiązkowa, a przedsiębiorcy muszą przygotować się na różne scenariusze działania systemu. W praktyce oznacza to, że kluczowe staje się korzystanie z rozwiązań, które automatyzują proces i minimalizują ryzyka. Jednym z nich jest SmartKSeF – narzędzie wspierające firmy w bezpiecznym i zgodnym z prawem wystawianiu faktur ustrukturyzowanych.

REKLAMA