Odliczenie 100% VAT od samochodów wynajmowanych pracownikom do celów prywatnych

Sporządzenie stosownych umów określających warunki, zasady i opłaty dotyczące korzystania z pojazdów, wprowadzenie zasad używania samochodów do celów służbowych oraz nałożenie na pracowników obowiązku dokonywania wpisów w ewidencji przebiegu pojazdu, zawierającej dane wymagane ustawą o VAT oraz monitorowanie przez Spółkę ilości zużytego paliwa - mogą stanowić wystarczające i obiektywne środki dla zabezpieczenia wykorzystania przedmiotowych pojazdów dla celów działalności gospodarczej.

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 25 maja 2015 r. o sygnaturze I SA/Łd 435/15, zgadzając się ze stanowiskiem skarżącej spółki i jednocześnie kwestionując stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej Łodzi wyrażone w interpretacji podatkowej z 23 grudnia 2014 r. (nr IPTPP4/443-672/14-5/BM).

VAT po zmianach od 1 lipca 2015 r.

Omawiany wyrok zapadł w wyniku skorzystania przez skarżącą spółkę ze ścieżki sądowo-administracyjnej, która na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., 270 z późn. zm.) ma kontrolować zgodność z prawem decyzji organów administracji publicznej.

Wynajęcie samochodów firmowych po godzinach pracy do celów prywatnych nie jest przeszkodą dla pełnego odliczenia VAT od wydatków związanych z tymi samochodami

Spółka już we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej stała na stanowisku, że ma prawo do pełnego odliczenia podatku VAT od samochodów udostępnianych pracownikom po godzinach pracy do celów prywatnych, na podstawie odpłatnej umowy. W ten bowiem sposób warunek z art. 86 ust. 4 ustawy o VAT zostanie spełniony i samochody będą używane tylko i wyłącznie dla celów działalności gospodarczej, jaką będzie między innymi świadczenie usług wynajmu samochodów w celach prywatnych dla pracowników.

Pomimo szczegółowego przedstawienia przez Spółkę zasad udostępniania pojazdów pracownikom, organ podatkowy (Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi) nie zgodził się ze Spółką (wnioskodawcą), gdyż jego zdaniem w zaistniałym stanie faktycznym istniałaby realna możliwość wykorzystywania samochodów do celów prywatnych zatrudnionych pracowników, również w czasie, gdy samochody powinny być wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej Spółki, która nie jest w stanie sprawować należytej kontroli nad pracownikami.

Dyrektor IS w Łodzi przyznawał co prawda, że zarówno używanie samochodów przez pracowników do świadczenia pracy na rzecz Wnioskodawcy, jak i ewentualny wynajem samochodów stanowią niewątpliwie wykorzystywanie pojazdów do działalności gospodarczej.

Jednak (zdaniem Dyrektora IS w Łodzi), wykorzystywanie samochodów przez pracowników w celu realizacji ich obowiązków i wynajem tych samych samochodów pracownikom do wykorzystania w celach prywatnych nie pozwala na stworzenie jasnych i przejrzystych zasad, z których wynikałby brak możliwości użycia samochodów do celów prywatnych w czasie wykorzystywania ich do wykonywania obowiązków służbowych, np. dojazd do pracy z miejsca zamieszkania oraz powrót. Tym bardziej, że przyjęty przez Wnioskodawcę model nieprzewidujący sytuacji, gdy samochody nie będą albo wykorzystywane na potrzeby działalności gospodarczej Spółki, albo odpłatnie udostępnione pracownikom, wskazuje, że samochód będzie przez cały czas w dyspozycji pracownika.

Z uwagi na to, że samochody będą wykorzystywane do celów prywatnych pracowników (po ich wynajęciu od Wnioskodawcy), Spółka nie ma obiektywnych możliwości wyeliminowania ich użycia w takim celu również w czasie kiedy powinny być wykorzystywane wyłącznie do wykonywania obowiązków na rzecz Spółki. Praca przedstawicieli handlowych charakteryzuje się tym, że niemożliwe jest dokładne określenie z góry w jakim czasie (każdego dnia) samochód będzie wykorzystywany do realizacji obowiązków na rzecz Spółki, a w związku z tym w jakim czasie będzie podlegał wynajęciu na rzecz pracownika.

Dlatego organ podatkowy nie zgodził się z twierdzeniem Spółki, że samochody opisane we wniosku będą wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 86a ust. 4 ustawy o VAT. Zdaniem Dyrektora IS w Łodzi z przedstawionych okoliczności wynika, że możliwe jest użycie tych samochodów przez pracowników Spółki do celów prywatnych w czasie, kiedy samochody powinny być używane do celów służbowych.

50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online

Jakie procedury eliminują możliwość użytku prywatnego firmowych samochodów osobowych w godzinach pracy

Z takim stanowiskiem organu podatkowego nie zgodził się jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny, dokonując w swoim wyroku interpretacji art. 86 ust. 4 ustawy o VAT. W ocenie Sądu z przepisu tego wynika, że: w celu dokonania pełnego odliczenia podatku od towarów i usług muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki:

1) sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania wyklucza ich użycie do celów prywatnych,

2) wykluczenie użytku prywatnego musi zostać potwierdzone prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu.

Choć przepis nie mówi wprost w jaki sposób podatnik ma zapewnić w swojej firmie wyeliminowanie użytku prywatnego używanych w nim pojazdów samochodowych dla celów pełnego odliczenia podatku naliczonego, to w ocenie Sądu mogą być to przede wszystkim dostosowane do specyfiki działalności danego przedsiębiorstwa regulaminy, umowy, zarządzenie wraz z podjęciem dodatkowych działań zabezpieczających ich wykonanie.

Zdaniem Sądu interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi prowadziłaby do niemożności zastosowania art. 86 ust. 4 ustawy o VAT w żadnym stanie faktycznym, gdzie w grę wchodzi tzw. „czynnik ludzki”, gdyż wtedy zawsze istnieje potencjalne zagrożenie wykorzystywania samochodu osobowego do innych celów niż działalność gospodarcza wykonywana przez Spółkę. W celu skorzystania z możliwości pełnego odliczenia podatku VAT od wydatków związanych z samochodami osobowymi podatnik powinien jedynie wykazać zastosowanie odpowiednich procedur i zasad, które dadzą maksymalną gwarancję wykorzystania ich wyłącznie w działalności gospodarczej podatnika.

Zdaniem WSA w Łodzi następujące procedury mogą stanowić wystarczające i obiektywne środki dla zabezpieczenia wykorzystania przedmiotowych pojazdów dla celów działalności gospodarczej:

- sporządzenie umów z pracownikami określających warunki, zasady i opłaty dotyczące korzystania z pojazdów,

- wprowadzenie u danego pracodawcy zasad używania samochodów do celów służbowych obowiązujących pracowników;

- nałożenie na pracowników obowiązku dokonywania wpisów w ewidencji przebiegu pojazdu, zawierającej dane wymagane ustawą o VAT oraz

- monitorowanie przez pracodawcę ilości zużytego paliwa (np. w poprzez karty paliwowe). 

WSA w Łodzi uchylił zaskarżoną interpretację i jednocześnie zobowiązał Dyrektora IS w Łodzi do zastosowanie się do oceny prawnej zawartej uzasadnieniu wyroku przy ponownym rozpoznaniu wniosku skarżącej Spółki.

Jaki czynsz najmu samochodów służbowych wynajmowanych pracownikom

Ani WSA w Łodzi, ani Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w ww. rozstrzygnięciach nie odnieśli się do wysokości opłat za udostępnienie samochodów służbowych pracownikom do celów prywatnych.

Z pewnością powinny być to ceny rynkowe, czyli jakie w tym przypadku?

Eksperci podkreślają, że ceny stosowane przez firmy rent a car są w tym przypadku za wysokie, bo są kalkulowane w odniesieniu do przypadkowych najemców. Pracodawca dobrze zna pracownika, któremu wynajmuje samochód, a poza tym ma nad tym pracownikiem pewną kontrolę (także ekonomiczną) wynikającą ze stosunku pracy, czy innej umowy regulującej zatrudnienie. Poza tym gdy pracownik użytkuje samochód całą dobę (w godzinach pracy jako samochód służbowy, a po godzinach pracy na podstawie umowy najmu), pracodawcy odpadają koszty garażowania lub miejsc postojowych i dozorowania samochodu.

Niektórzy eksperci sugerują zastosowanie w tym przypadku wartości określonych w art. 12 ust. 2a ustawy o PIT, zgodnie z którym wartość pieniężną nieodpłatnego świadczenia przysługującego pracownikowi z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych ustala się w wysokości:

1) 250 zł miesięcznie – dla samochodów o pojemności silnika do 1600 cm³;

2) 400 zł miesięcznie – dla samochodów o pojemności silnika powyżej 1600 cm³.

Przy czym w przypadku wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych przez część miesiąca wartość świadczenia ustala się za każdy dzień wykorzystywania samochodu do celów prywatnych w wysokości 1/30 ww. kwot.

Składki ZUS od udostępnienia pracownikowi samochodu służbowego do celów prywatnych

Przyjęcie tych wartości jako czynszu najmu samochodu wynajmowanego pracownikowi wydaje się względnie bezpieczne, choć nie zostało to potwierdzone na razie w orzecznictwie sądowym.

Warto też wskazać, że w broszurze „Nowe zasady odliczania podatku VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi" Ministerstwo Finansów zaleca by przy określaniu ceny  (opłaty) za wynajem brać pod  uwagę postanowienia wynikające z art. 32 ustawy o VAT   regulującego kwestię określania podstawy opodatkowania w przypadku istnienia powiązań   między nabywcą a usługodawcą.  Zdaniem MF cena za wynajem musi stanowić realne wynagrodzenie (rzeczywistą równowartość) za świadczenie tego typu usług dostępne na rynku.

Marlena Widawska

Paweł Huczko