Prawo do odliczenia VAT w przypadku wystąpienia niedoborów

Autopromocja

Wykorzystywanie do czynności opodatkowanych

Podstawową zasadą dającą podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego jest istnienie związku podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi.

Zasada ta wyłącza możliwość dokonywania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

W przypadku powstania niedoborów dochodzi do sytuacji, w której nabyte towary nie zostają wykorzystane do działalności opodatkowanej, co jest niezbędnym warunkiem dokonania odliczenia. W związku z powyższym gdy towary, których niedobory został przez podatnika stwierdzone i nie będą wykorzystane do wykonywania działalności opodatkowanej podatnika, pojawia się problem z odliczeniem.

Wystąpienie niedoborów

Wystąpienia niedoborów może spowodować utratę prawa do odliczenia VAT i konieczność dokonania korekty podatku odliczonego przy zakupie towarów, których niedobór wystąpił. Nie dotyczy to jednak wszystkich niedoborów, lecz tylko tych zawinionych. Wystąpienie niedoborów niezawinionych nie skutkuje utratą prawa do odliczenia.

Należy wyjaśnić, że niedobory niezawinione to te, które powstały z przyczyn niezależnych od osób materialnie odpowiedzialnych. Powstają w szczególności na skutek zdarzeń losowych np.: pożaru, kradzieży, powodzi, zalania, jak również wskutek transportu, braku prądu, złych warunków przechowywania itp. Są to przyczyny, na które osoba materialnie odpowiedzialna nie miała żadnego wpływu.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Natomiast przez niedobory zawinione należy rozumieć niedobory, które powstały na skutek niedopełnienia obowiązków przez osobę materialnie odpowiedzialną za powierzone jej mienie (w tym powstałe na skutek niedopełnienia obowiązków przez pracowników podatników). Wystąpienie niedoborów zawinionych skutkuje więc, co do zasady, utratą przez podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego i koniecznością dokonania korekty tego podatku.

Niedobory niezawinione

W sytuacji gdy zakup danego towaru przez podatnika jest dokonany z zamiarem wykorzystania go do działalności opodatkowanej, to pomimo utraty danego towaru z przyczyn od niego niezależnych, tj. w sposób niezawiniony, prawo do odliczenia w związku z jego nabyciem zostaje zachowane, a tym samym nie ma podstaw do dokonywania korekt odliczonego podatku.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Takie stanowisko potwierdzają organy podatkowe, m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, który w interpretacji indywidualnej z 11 maja 2016 r. (sygn. ILPP3/4512-1-45/16-2/TK) stwierdził, że: „w przypadku wystąpienia niedoboru niezawinionego, w sytuacji gdy towar został zakupiony z zamiarem wykorzystania go do działalności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, to pomimo jego utraty z przyczyn niezależnych od podatnika, tj. z powodów pozostających poza jego kontrolą, nie ma podstaw do dokonania korekty podatku naliczonego odliczonego przy zakupie”.

Prawo do odliczenia VAT naliczonego, a także brak konieczności skorygowania podatku naliczonego, znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej z dnia 18 lutego 2014 r., (sygn. IPPP1/443-1317/13-3/EK) wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, w której organ stwierdził, iż: „w przypadku utraty towarów z przyczyn od Wnioskodawcy niezależnych, prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z ww. nabyciem zostaje zachowane. Wnioskodawca nie będzie zobowiązany również do korekty podatku VAT naliczonego od utraconych podczas pożaru towarów, w sytuacji gdy te składniki działalności gospodarczej służyć miały do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT. Powyższe wynika z faktu, że strata powstała na skutek pożaru jest – zgodnie z okolicznościami – niedoborem niezawinionym nie skutkującym zmianą przeznaczenia zniszczonych towarów”.

Podobnie wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 2 stycznia 2014 r. (sygn. IBPP2/443-929/13/BW), wskazując, że: „w sytuacji utraty towaru z przyczyn niezależnych od Wnioskodawcy, który jednocześnie dopełnił wszelkiej staranności by niedoborów uniknąć, prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z nabyciem utraconych towarów zostaje zachowane, a co za tym idzie nie ma podstaw do dokonywania korekt odliczonego podatku”.

Niedobory zawinione

Inaczej jest w przypadku gdy niedobór powstał z przyczyn zawinionych przez podatnika.

A zatem gdy wystąpi niedobór zawiniony, tj. gdy towar zakupiony z zamiarem wykorzystania go do działalności opodatkowanej podatkiem VAT, lecz z przyczyn zależnych od podatnika nie zostanie wykorzystany do działalności opodatkowanej (tzn. podatnik nie dopełnił należytej staranności w zabezpieczeniu mienia), prawo do odliczenia zostaje utracone. Wobec czego podatnik jest zobowiązany do korekty podatku naliczonego w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w której pierwotnie odliczył podatek naliczony.

Potwierdzają to organy podatkowe, przykładowo, cytowany już wyżej Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, w interpretacji indywidualnej z 11 maja 2016 r. (sygn. ILPP3/4512-1-45/16-2/TK). Stanowisko to znajduje potwierdzenie również w interpretacji indywidualnej z 7 lutego 2012 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (sygn. ILPP2//43-1603/11-4/AK), w której czytamy, że: „w sytuacji, gdy zakup towarów przez Wnioskodawcę był dokonany z zamiarem wykorzystania go do działalności opodatkowanej podatkiem VAT, a późniejsza ich utrata nastąpiła z przyczyn od Strony zależnych (niedobór zawiniony), dany surowiec w efekcie końcowym nie zostanie wykorzystany do działalności opodatkowanej, to prawo Zainteresowanego do odliczenia w związku z ww. nabyciem zostało utracone. Tym samym, jest on zobowiązany dokonać korekty podatku naliczonego odliczonego przy zakupie przedmiotowych towarów na podstawie art. 91 ust. 7d ustawy o VAT za miesiąc w którym nastąpiła ta zmiana”.