Transakcje między małżonkami prowadzącymi działalność – skutki w VAT

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 4 kwietnia 2018 r., sygn. akt I FSK 887/16, prawdopodobnie zapoczątkował nową linię orzeczniczą w zakresie podatku od towarów i usług w transakcjach pomiędzy małżonkami, prowadzącymi odrębne działalności gospodarcze. Wydane orzeczenie jest sporym ukłonem w stronę polskich podatników.

Autopromocja

Szkolenie:
Podatki i rachunkowość w budownictwie i deweloperce

Sprawdź

Autopromocja

Stan faktyczny

Prowadząca działalność gospodarczą wnioskodawczyni zwróciła się do Ministra Finansów o wydanie interpretacji indywidualnej w przedmiocie podatku od towarów i usług. We wniesionym piśmie wskazała, że od maja 2014 r. prowadzi firmę zajmującą się transportem drogowym towarów, jest czynnym podatnikiem VAT i wykonuje wyłącznie czynności objęte tym podatkiem. W kontekście każdej transakcji przysługuje jej prawo do odliczenia podatku w pełnej wysokości. Nadto wnioskodawczyni pozostaje w związku małżeńskim. Małżonkowie nie zawarli tak zwanej intercyzy, a zatem dotyczy ich ustrój ustawowej wspólności majątkowej. Mąż wnioskodawczyni również prowadzi działalność gospodarczą w tej samej branży co jego żona i także jest podatnikiem VAT. W lipcu 2014 r. mąż wnioskodawczyni wynajął jej firmie maszyny – dwa ciągniki siodłowe, dwie naczepy oraz notebook. Małżonkowie planują jednak przeprowadzenie transakcji sprzedaży tych dóbr za cenę 1 zł netto, a zatem po cenie niższej od wartości rynkowej.

Zobacz: Praktyczny leksykon VAT 2018 Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Biorąc pod uwagę powyższy stan faktyczny, wnioskodawczyni zadała następujące pytania: czy przeniesienie składników majątkowych z działalności męża do działalności wnioskodawczyni jest neutralne na gruncie ustawy o VAT z uwagi na istniejącą wspólność majątkową małżeńską, czy wnioskodawczyni postąpi prawidłowo, kupując od męża maszyny za kwotę 1 zł netto i nabywając tym samym prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego oraz czy brak fizycznej zapłaty za zakupione od męża składniki majątkowe zobowiązuje wnioskodawczynię do dokonania korekty odliczonej kwoty podatku, wynikającej z tej faktury dokumentującej nabycie składników majątkowych od męża, zgodnie z art. 89b ustawy o VAT?

Autopromocja

Szkolenie: Jak przygotować się do KSeF?

Sprawdź

Stanowisko wnioskodawczyni

Wnioskodawczyni stała na stanowisku, że przeniesienie składników majątkowych z działalności męża do jej działalności jest neutralne w zakresie podatku VAT, ponieważ małżonkowie pozostają we wspólności majątkowej. Wnioskodawczyni jest formalnie współwłaścicielem maszyn. Ustawy o VAT nie stosuje się natomiast do czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Wnioskodawczyni nie może, na gruncie przepisów polskiego prawa, zawrzeć z mężem umowy dotyczącej ich wspólnego majątku. Nadto wnioskodawczyni uznała, że postąpi prawidłowo, kupując od męża maszyny i będzie to skutkowało prawem do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, ponieważ na gruncie ustawy o VAT ona i jej mąż są traktowani niezależnie, jako samodzielne podmioty. Wnioskodawczyni nie widzi również konieczności dokonania korekty odliczonej kwoty podatku VAT, zgodnie z art. 89b ustawy, ponieważ nie nastąpi zapłata za maszyny (w praktyce bowiem żona musiałaby zapłacić mężowi z ich wspólnych pieniędzy).

Stanowisko Ministra Finansów i WSA

Minister Finansów, wydając interpretację indywidualną z 24 grudnia 2014 r., przyznał jedynie częściową rację wnioskodawczyni. Uznał, że jej stanowisko jest prawidłowe w zakresie prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z zakupem maszyn. Organ nie zgodził się jednak z tym, iż przeniesienie składników majątkowych z działalności męża do działalności wnioskodawczyni jest neutralne na gruncie ustawy o VAT z uwagi na istniejącą wspólność ustawową małżeńską oraz że po stronie podatniczki nie istnieje obowiązek dokonania korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z faktury, zgodnie z art. 89b ustawy o VAT. Wojewódzki Sąd Administracyjny, rozpatrując skargę wnioskodawczyni, przychylił się do stanowiska Ministra Finansów. Wnioskodawczyni zwróciła się zatem ze skargą do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 4 kwietnia 2018 r., sygn. akt I FSK 887/16, zakończył kilkuletni spór. Sąd uznał, że w sytuacji, gdy pomiędzy małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa, wszelkie transakcje zawierane pomiędzy nimi, nie mogą mieć charakteru odpłatnego, nawet jeżeli małżonkowie prowadzą oddzielne działalności gospodarcze. W kontekście VAT natomiast Naczelny Sąd Administracyjny nawiązał do zasady autonomii prawa podatkowego i na tej podstawie stwierdził, że nie ma przeszkód, aby uznać, iż przesunięcie towarów z jednej działalności do drugiej nie stanowi odpłatnej dostawy towarów i nie podlega opodatkowaniu VAT. Jeżeli natomiast przeniesienie nie jest odpłatne, nie stanowi dostawy towarów, to w konsekwencji nie ma konieczności dokonania korekty zgodnie z art. 89b ustawy o VAT.

Rewolucyjne orzeczenie NSA

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 kwietnia 2018 r. zdecydowanie odbiega od dotychczasowej linii orzeczniczej organów podatkowych i sądów administracyjnych. Wynika z niego bowiem, że małżonkowie prowadzący odrębne działalności, ale pozostający we wspólności majątkowej, będą mogli swobodnie przesuwać określone składniki majątkowe z jednej firmy do drugiej. Takie działanie nie wywoła skutków podatkowych w zakresie podatku od towarów i usług. Dlaczego orzeczenie NSA jest niezwykle korzystne dla podatników? Poza oczywistym wnioskiem, iż podatnicy zaoszczędzą 23% podatku VAT, należy zauważyć, iż możemy mieć do czynienia z układem, gdy jedno z małżonków jest podatnikiem VAT, a drugie nie. W tym układzie VAT-owiec kupuje towar i odlicza VAT, a nieVAT-owiec odsprzedaje go dalej bez VAT. To ogromny zysk dla firm!

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców