Podstawa opodatkowania VAT przy sprzedaży nieruchomości zabudowanej przez dzierżawcę

Dzierżawa gruntu jest jedną z najbardziej popularnych form władania. Umowy takie często przy tym zawierane są na wiele lat, zaś podmioty korzystające z gruntów wielokrotnie wydzierżawiają go z myślą o inwestowaniu.

Autopromocja

Na gruntach wydzierżawianych przedsiębiorcy budują sklepy, powstają stacje benzynowe, budynki mieszkalno - usługowe, kina, magazyny, hale targowe itp.

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

W praktyce spotkać się więc można z sytuacjami, gdy dotychczasowi wydzierżawiający, którzy ponieśli nakłady na ich wybudowanie, zwracają się do właścicieli gruntów o wykup zabudowanej nieruchomości.

Podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług przy dokonaniu czynności polegającej na przeniesieniu prawa własności nieruchomości zabudowanej na rzecz dotychczasowego dzierżawcy - podatnika podatku VAT, w przypadku, gdy wzniesiony budynek stanowi nakład dzierżawcy, jest jedynie dostawa gruntu.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Wypowiedzenie umowy dzierżawy przez dzierżawcę

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Wynika to nie tylko z przepisów ustawy o VAT, ale przede wszystkim regulacji zawartych w Kodeksie cywilnym.

W myśl art. 693 § 1 K.c., przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Do dzierżawy – stosuje się odpowiednio przepisy o najmie. (art. 694 K.c).

Z zasady superficies solo cedit wynika, że do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania (art. 48 K.c.) Zgodnie z art. 47 § 1 K.c. rzecz, która stała się częścią składową innej rzeczy (rzeczy nadrzędnej), traci samodzielny byt prawny i dzieli losy prawne rzeczy nadrzędnej.

Z punktu widzenia prawa cywilnego właściciel dzierżawionego gruntu jest także właścicielem wzniesionego na nim budynku.

Bez wątpienia zatem przedmiotem sprzedaży objęta jest cała nieruchomość, zarówno grunt, jak i budynek.

Ile zapłacisz PIT przy sprzedaży domu, mieszkania lub działki?

W przypadku, gdy mamy do czynienia z poniesionymi przez dzierżawcę nakładami na wybudowanie budynku zastosowanie znajdzie przepis art. 676 K.c. Z regulacji w nim zawartej wynika, że jeżeli najemca ulepszył rzecz najętą, wynajmujący, w braku odmiennej umowy, może według swego wyboru albo zatrzymać ulepszenia za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości w chwili zwrotu, albo żądać przywrócenia stanu poprzedniego.

Na podstawie art. 705 K.c., po zakończeniu dzierżawy dzierżawca obowiązany jest w braku odmiennej umowy, zwrócić przedmiot dzierżawy w takim stanie, w jakim powinien się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu dzierżawy.

Roszczenie o zwrot nakładów ulepszających powstaje z chwilą dokonania przez wydzierżawiającego wyboru pomiędzy uprawnieniami z art. 676 K.c., zaś wybór ten możliwy jest dopiero w momencie zwrotu dzierżawionej nieruchomości.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że umowa dzierżawy wygasa z mocy prawa w sytuacji, gdy dochodzi do umowy kupna - sprzedaży dzierżawionego gruntu przez jego dzierżawcę. Zatem nie jest konieczne dla skuteczności nabycia gruntu rozwiązanie umowy dzierżawy.

Skoro zaś nabycie gruntu nie jest związane z wcześniejszym zakończeniem umowy dzierżawy, wydzierżawiający nie posiada roszczeń, o których mowa w art. 676 K. c. Określenie „ulepszenia” z art. 676 Kodeksu cywilnego, dotyczy bowiem nakładów dokonanych przez dzierżawcę, które w chwili zwrotu zwiększają jej użyteczność w stosunku do stanu, w którym rzecz powinna się znajdować zgodnie z art. 675 Kodeksu cywilnego.

Dopiero w momencie faktycznego zwrotu rzeczy, strony są w stanie określić, czy i w jakim zakresie poczynione nakłady zwiększają użyteczność rzeczy.

Sprzedaż nieruchomości, w części dotyczącej budynku, nie spełnia definicji dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku VAT, albowiem prawo do rozporządzania budynkiem jak właściciel, do czasu rozliczenia nakładów, jest po stronie dzierżawcy tj. podmiotu, który wybudował obiekt trwale z gruntem związany.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest obrót. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Kierując się więc powyższymi przepisami stwierdzić trzeba, że w omawianym przypadku, podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług będzie wyłącznie wartość gruntu, z wyłączeniem wartości budynku stanowiącego nakład własny dzierżawcy.

Źródło:

Interpretacje Ministra Finansów z :

- 14.03.2011 r. nr ITPP2/443-1315/10/MD

- 07.07.2010 r. nr ILPP1/443-264/10-8/PG

- 19.11.2009 r. nr ILPP1/443-1166/09-03/AW