Eksport usług – zasady ogólne rozliczania VAT

W założeniu podatek od wartości dodanej (VAT) ma charakter terytorialny, co oznacza, że – co do zasady – opodatkowaniu w danym kraju podlegają świadczenia wykonane na terytorium tego kraju. Zasada ta znajduje swoje odzwierciedlenie zarówno w polskiej ustawie o podatku od towarów i usług (ustawie o VAT), jak również w przepisach wspólnotowych tj. Dyrektywie w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Dlatego też dla określenia, w jakim kraju usługę należy opodatkować, kluczowym jest właściwe określenie tzw. miejsca świadczenia (czyli kraju opodatkowania). Do tzw. „eksportu usług” dochodzi, gdy miejsce jej świadczenia (a zatem także kraj opodatkowania) znajduje się poza terytorium Polski.

Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na newsletter!

Polecamy produkt: 100 pytań o obowiązek podatkowy VAT – PDF

Zasada ogólna odnosząca się do miejsca świadczenia usług na rzecz podatników tj. m.in. podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, określona została w art. 28b ustawy o VAT. 

Przepis ten stanowi, iż miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Polska Spółka A świadczy na rzecz Spółki N usługę doradztwa technicznego. Spółka N jest zarejestrowanym w Niemczech podatnikiem podatku od wartości dodanej i nie posiada w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (np. oddziału), dla którego świadczona byłaby usługa, a zatem uznać należy, że miejsce świadczenia (opodatkowania) usługi doradztwa technicznego przypada na terytorium Niemiec (miejsce siedziby działalności gospodarczej usługobiorcy). W konsekwencji usługa tam  podlega opodatkowaniu.

Dla określenia jak i w jakich terminach świadczenie tego typu usług należy udokumentować, w pierwszej kolejności należy odwołać się do przepisów o powstawaniu obowiązku podatkowego.

Trzeba jednak pamiętać, iż przepisy te służą jedynie określeniu właściwego terminu rozliczenia usługi, w żadnym razie nie powstaje obowiązek zapłaty podatku w Polsce.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Obowiązek podatkowy

Otóż obowiązek podatkowy w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, powstaje w dacie wykonania usługi (art. 19 ust. 19a w zw. z art. 109 ust. 3a ustawy o VAT).

Powyższa zasada wydaje się być dość prosta, jednak jej zastosowanie w przypadku usług rozliczanych w cyklach rozliczeniowych może budzić wątpliwości. Otóż, jak wyjaśniono w dalszej części ww. przepisu, usługi, dla których, w związku z ich świadczeniem, ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonane z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te rozliczenia lub płatności, do momentu zakończenia świadczenia tych usług.

Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne

Komplet Podatki 2015

Natomiast usługi świadczone w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla których w związku z ich świadczeniem w danym roku nie upływają terminy rozliczeń lub płatności, uznaje się za wykonane z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tych usług.

Pamiętać należy także, iż w przypadku eksportu usług na zasadach określonych w art. 28b ustawy o VAT, w  przypadku otrzymania przed wykonaniem usługi części należności (przedpłaty, zaliczki, zadatku, raty), obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części (wynika to z odpowiedniego stosowania art. 19 ust. 11 ustawy o VAT).

Polska Spółka A jest producentem oprogramowania komputerowego. Spółka udziela następujących rodzajów licencji na rzecz przedsiębiorcy francuskiego: bezterminowej (dożywotniej), za którą nabywca płaci całość przy nabyciu, wówczas obowiązek podatkowy powstaje w momencie  udzielenia licencji; bezterminowej, za którą nabywca płaci comiesięczną opłatę, w tej sytuacji obowiązek podatkowy powstaje z upływem terminu płatności każdej należności;  bezterminowej, za którą nabywca płaci opłatę co 24 miesiące, przy czym pierwsza opłata wnoszona jest po upływie 24 miesięcy od momentu udzielenia licencji, w tym przypadku obowiązek podatkowy powstanie na koniec roku, w którym nie upłynął termin płatności, a w roku, na który przypada termin płatności, w dacie upływu tego terminu; rocznej, za którą nabywca płaci jeszcze przed udzieleniem licencji, w takiej sytuacji obowiązek podatkowy powstaje w chwili otrzymania płatności (otrzymaną kwotę traktujemy bowiem jako zaliczkę).

Deklaracja / informacja podsumowująca

Zgodnie z art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT usługę należy wykazać w tzw. informacji podsumowującej, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

• do usługi stosuje się art. 28b ustawy o VAT;
• usługa została wykonana na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej (podatnik podatku od wartości dodanej to po prostu podatnik podatku VAT nałożonego przez inny niż Polska kraj UE);
• usługobiorca został zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej w innym niż Polska kraju UE;
• miejscem świadczenia usług jest  terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium Polski;
• usługa w kraju, w którym podlega opodatkowaniu, nie jest zwolniona od podatku od wartości dodanej lub opodatkowana stawką 0%.

Warto w tym miejscu zauważyć, iż świadczenie usług opodatkowanych na zasadach określonych w art. 28b ustawy o VAT na rzecz kontrahenta spoza UE nigdy nie będzie podlegać wykazaniu w informacji podsumowującej.

VAT 2013 – stawka 0% przy eksporcie i WDT

Jak rozliczyć transakcję gdy zagraniczny nabywca nie jest podatnikiem VAT-UE?

Świadczenie usług podlegających opodatkowaniu poza Polską podatnik powinien wykazać w deklaracji VAT-7 po stronie podatku należnego – w pozycji:

2 – „Dostawa towarów oraz świadczenie usług poza terytorium kraju” – pole: 21 części C deklaracji VAT-7, oraz

2a – „ w tym świadczenie usług, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy” – pole 22 części C deklaracji VAT-7, jeżeli oczywiście usługę tę należy wykazać w informacji podsumowującej zgodnie z omówionymi powyżej regułami.

Faktura

Usługa opodatkowana na zasadach określonych w art. 28b ustawy o VAT powinna zostać udokumentowana fakturą VAT, określaną powszechnie jako „faktur VAT NP” lub „faktura handlowa” – art. 106 ust. 2 ustawy o VAT.

Faktura taka zawiera wszystkie elementy „normalnej” faktury VAT z wyjątkiem stawki i kwoty podatku oraz kwoty należności wraz z podatkiem (§ 26 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie m.in. wystawiania faktur).

Ponadto – w przypadku usług, które podatnik zobowiązany jest wykazać w informacji podsumowującej  – wystawiona faktura powinna zawierać numer, pod którym nabywca usługi jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju (numer VAT UE) oraz jedną z poniższych uwag:

1. adnotację, że podatek rozlicza nabywca lub
2. wskazanie właściwego przepisu ustawy (np. art. 28b) lub dyrektywy (np. art.          196), wskazującego, że podatek rozlicza nabywca, lub
3. oznaczenie „odwrotne obciążenie”.

Podatnik zobowiązany jest do wystawienia faktury dokumentującej „eksport usługi” na zasadach właściwych dla art. 28b ustawy o VAT nie później niż z dniem powstania obowiązku podatkowego oraz nie wcześniej niż 30. dnia przed wykonaniem usługi (§ 11 ust. 1 rozporządzenia w sprawie m.in. wystawiania faktur).

Jak pokazuje praktyka, faktury stwierdzające „eksport usług” często wystawiane są w walucie euro.

Toteż warto wyjaśnić, iż – jak stanowi art. 31a ust. 2 ustawy o VAT – przeliczenie kwot wyrażonych w walucie obcej powinno nastąpić według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury.

Wyjątki

Przedstawiono zasady ogólne rozliczania „eksportu usług” tj. te związane z rozliczeniem usług, do których zastosowanie ma art. 28b ustawy o VAT. Na zakończenie trzeba wspomnieć, iż zasady te  ulegają modyfikacji w przypadku, gdy miejsce świadczenia ustalane jest na podstawie przepisów szczególnych.

Tez tego artykułu nie należy stosować do:

• usług związanych z nieruchomościami (art. 28e ustawy o VAT);
• transportu pasażerów (art. 28f ust.1 i 1a ustawy o VAT);
• szeroko pojętych usług kulturalnych (art. 28g ust.1 i 1a ustawy o VAT)
• usług restauracyjnych i cateringowych (art. 28i ustawy o VAT);
• usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu (art. 28j ustawy o VAT);
• usług turystycznych (art. 28n).

Bartosz Nowodworski, konsultant podatkowy, ECDDP Sp. z o.o.