Kary umowne w budownictwie - rozliczanie VAT

Kary umowne: na co należy zwrócić uwagę?

Kluczowe jest właściwe skontrowanie umowy o świadczenie usług budowlanych. Taki kontrakt powinien szczegółowo określać m.in. zakres robót i sposób wynagradzania, terminy realizacji prac, model postępowania w sytuacji stwierdzenia wad i zgłoszenia zastrzeżeń, zasady współdziałania inwestora z wykonawcą oraz postanowienia dotyczące kar umownych. Te ostatnie mają dwie podstawowe funkcje: prewencyjną i zabezpieczającą. Dzięki nim możemy mobilizować do działania, ale i ograniczyć straty.   

Autopromocja

Kary umowne można zastrzec na wypadek wystąpienia różnych okoliczności. Najczęstszym przypadkiem jest zwłoka lub opóźnienie w realizacji inwestycji. Kary umowne często przewiduje się w sytuacji ach opóźnień w rozpoczęciu lub zakończeniu prac budowlanych, nieuzasadnionego ich przerwania, czy nieterminowego usuwania stwierdzonych wad i usterek. Standardem są kary umowne zastrzeżone na okoliczność  uchybień w stosowaniu nieodpowiednich materiałów, czy też wykonywania prac przez podwykonawców niezgłoszonych inwestorowi.

VAT od kar umownych

Precyzyjne i przemyślane zapisy dotyczące kar umownych mają jeszcze inny, ważny aspekt. Chodzi o kwestię, o której często zapominamy, a która niejednokrotnie wraca, gdy dochodzi do zapłaty kar, a mianowicie o podatek VAT.

Warto bowiem pamiętać, że nie wszystkie płatności, które zastrzegane są jako kary umowne lub odszkodowania, są wyłączone z zakresu opodatkowania VAT. Przykładów jest wiele, jak choćby przedwczesne rozwiązanie umowy najmu lub umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych. 

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Brak definicji i konieczność bazowania na orzecznictwie, powodują liczne problemy ze stwierdzeniem, czy dana kara lub odszkodowanie powinno podlegać opodatkowaniu VAT, czy nie. Z pomocą przychodzi tutaj orzecznictwo dotyczące podstawowych zasad funkcjonowania VAT, ale te nie zawsze da się je zastosować w praktyce.

Decyzja o tym, czy dana kara lub odszkodowanie są opodatkowane VAT jest niezwykle ważna, gdyż mówimy o dodatkowych 8% lub 23% jej wartości.

Kary umowne to nie tylko problem płacącego

Warto zwrócić uwagę na to, że kwestia opodatkowania VAT dotyczy zarówno podmiotu otrzymującego, jak i wypłacającego karę. Otrzymujący takie świadczenie musi bowiem upewnić się, czy będzie on zobowiązany do zapłaty VAT do urzędu skarbowego, ale - co niejednokrotnie ważniejsze - musi wiedzieć, ile mu zostanie w kieszeni, jeśli okaże się, że jego kontrahent w ogóle nie będzie chciał zapłacić tego podatku.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Perspektywa kontrahenta jest bowiem zupełnie inna. Nie dość, że musi zapłacić karę, to może mieć jeszcze dodatkowy problem z odzyskaniem VAT z urzędu skarbowego. Wynika to z konstrukcji przepisów o tym podatku, które jednoznacznie zakazują odliczenia z transakcji zwolnionych z opodatkowania, czy też z wyłączonych z zakresu VAT. W rezultacie, pomimo zapłaty kwoty brutto, nie jest takie oczywiste, że płacący będzie uprawniony do odliczenia kwoty VAT.

Pomyślmy o VAT na etapie zawierania umowy

Chcąc uniknąć opisanych wyżej wątpliwości, warto już na etapie projektowania i zawierania kontraktów budowlanych, brać pod uwagę kwestię opodatkowania VAT-em kar umownych i odszkodowań. Dlatego proces ten powinien być jednak poprzedzony szczegółową analizą, nie tylko dotyczącą aspektów prawnych, ale również kwestii opodatkowania VAT takich świadczeń.

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Tomasz Kowalczyk, doradca podatkowy, Senior Manager w Enodo Advisors. Posiada wieloletnie doświadczenie z zakresu podatku od towarów i usług zdobyte podczas realizacji różnorodnych projektów dla podmiotów polskich oraz międzynarodowych korporacji. Prowadzi szkolenia z zakresu podatku VAT, jest również autorem artykułów i komentarzy z tej tematyki. 

Więcej na ten temat podczas bezpłatnego webinarium "VAT a kary umowne i odszkodowania w branży budowlanej", na które serdecznie zapraszamy 10 czerwca 2021 r.