Nowa matryca VAT – czy firma jest przygotowana na zmiany?

Założenia nowelizacji

Z założenia nowelizacja ma na celu uproszczenie rozbudowanego i skomplikowanego dla przedsiębiorców systemu stosowania różnych stawek VAT w oparciu o klasyfikację statystyczną PKWiU. Obowiązująca ustawa zakłada stosowanie trzech stawek podatku VAT, tj. stawki podstawowej – 23% VAT oraz dwóch stawek preferencyjnych w wysokości 5% VAT oraz 8% VAT. Zaznaczenia jednak wymaga, że zastosowanie obniżonej stawki opodatkowania zależne jest od rodzajów dokonywanych transakcji sprzedaży towarów lub świadczenia usług i identyfikacji określonych towarów lub usług w odpowiednim załączniku do ustawy o VAT (np. załączniku nr 3 stanowiącym wykaz towarów i usług opodatkowanych stawką 8% VAT, czy załączniku nr 10 stanowiącym wykaz towarów opodatkowanych stawką 5% VAT).

Każdorazowo jednak załączniki te odnoszą się do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU), co z kolei rodzi liczne problemy z prawidłowym przyporządkowaniem towaru lub usługi do odpowiedniego grupowania PKWiU i tym samym budzi wątpliwości w zakresie wyboru właściwej stawki opodatkowania, w szczególności dla wyrobów podobnych (przykładowo: woda mineralna opodatkowana jest stawką preferencyjną 8% VAT, natomiast woda źródlana stawką podstawową 23% VAT).

Nowa matryca stawek VAT – plusy i minusy

W związku z powyższym, Ministerstwo Finansów uznało za konieczne dokonanie zmian sposobu identyfikowania towarów na potrzeby podatku VAT, poprzez odejście od stosowania PKWiU 2008 na rzecz Nomenklatury scalonej (CN) i tym samym ujednolicenia klasyfikacji towarów w Polsce oraz w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej. Jednocześnie, względem usług zaproponowano stosowanie aktualnej klasyfikacji – PKWiU 2015, która jednak nie skutkuje zmianą zakresu stosowania stawek podatku VAT.

Największe zmiany obejmują więc towary, które (w miarę możliwości) objęte zostały jednolitą stawką opodatkowania dla całych działów Nomenklatury scalonej (CN). Zgodnie z uzasadnieniem projektu nowelizacji, nowa matryca VAT oparta została na prostocie i przejrzystości, co w konsekwencji ma prowadzić do wykluczenia pewnych niekonsekwencji w dotychczasowym stosowaniu stawek, gdzie podobne towary (towary takiej samej kategorii) są opodatkowane według różnych stawek (przykładowo: pieczywo i produkty ciastkarskie, które obecnie objęte są trzema stawkami: pieczywo świeże w zależności od daty przydatności do spożycia do 14 dni –  5% lub powyżej 14 dni – 8%, a wyroby ciastkarskie w zależności od daty przydatności do spożycia do 45 dni – 8% lub powyżej 45 dni – 23%).

Zmiany te, nie w każdym przypadku są jednak korzystne. Względem niektórych rodzajów towarów dokonano podwyższenia stawek opodatkowania nawet z 5% VAT na 23% VAT (dotyczy to m.in. napojów z owoców i warzyw zawierających mniej niż 50% wsadu warzywnego w składzie surowcowym, czy owoców morza).

O pewnego rodzaju niekorzystnej zmianie możemy również mówić względem towarów objętych tzw. mechanizmem odwrotnego obciążenia (reverse chargé). Jak już wspomniano, ustawodawca starał się aby danym rodzajem opodatkowania objęte zostały całe działy CN. Skutkiem tego, nowelizacja zakłada rozszerzenie stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, z którym w przyszłości może się wiązać obowiązkowe stosowanie metody podzielonej płatności, tzw. split payment (dotyczy to m.in. takich wyrobów stalowych jak: sztaby, pręty, kształtowniki, blachy, czy też folii z takich metali jak: nikiel, aluminium, ołów, cynk, cyna, a nawet blach i folii z miedzi).

Konsekwencją są także pewne zmiany w instytucji solidarnej odpowiedzialności, którą objęto dodatkowo wyroby gotowe z żeliwa i stali, miedzi, niklu, aluminium, ołowiu, cynku i cyny (np. różnego typu konstrukcje i odlewy, rynny, ramy okien i drzwi, drabiny, wyroby sanitarne i ich części, pojemniki, zbiorniki, cysterny, łańcuchy, kraty, siatki, gwoździe, igły, sprężyny, śruby).

W związku z powyższym, każdy przedsiębiorca powinien zwrócić uwagę na oczekujące go zmiany w zakresie opodatkowania VAT oferowanych produktów (towarów) oraz dokładnie zweryfikować, czy wciąż może on stosować stawkę preferencyjną, czy nie zmieniła się jej wysokość. W przedmiotowym zakresie pomocnym może się okazać instytucja wiążącej informacji stawkowej (WIS).

Wiążąca informacja Stawkowa (WIS)

WIS jest jednym z podstawowych założeń wypracowanej koncepcji identyfikowania towarów i usług na potrzeby VAT i ma stanowić instrument zapewniający podatnikom i organom podatkowym większą pewność co do prawidłowości zastosowanych stawek VAT.

Zgodnie z nowelizacją, WIS będzie decyzją wydawaną przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, na potrzeby opodatkowania VAT, publikowaną w Biuletynie Informacji Publicznej KIS (podobnie jak decyzje o zmianie lub uchyleniu WIS). Decyzja ta, będzie wydawana na wniosek podatnika i będzie zawierać opis towaru albo usługi będących jej przedmiotem oraz klasyfikację, aby mogła być wykorzystana na potrzeby stosowania przepisów w zakresie VAT, które tę klasyfikację przywołują.

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Podatnik wnioskujący o wydanie WIS zostanie objęty analogiczną ochroną co w przypadku wnioskowania o wydanie interpretacji indywidualnej, a zatem fiskus nie będzie mógł kwestionować np. wysokości stawki podatkowej stosowanej przez podatnika w oparciu o uzyskaną WIS. Co jednak istotne i odróżniające WIS od obecnie stosowanych interpretacji podatkowych to okoliczność, iż WIS będzie wiążąca także w odniesieniu do konkretnego towaru albo usługi, których dotyczy. Oznacza to, że WIS będą mogli stosować (i korzystać z ochrony) pozostali podatnicy, o ile że przedmiotem dokonywanych przez nich transakcji będą towary lub usługi będące przedmiotem zastosowanej WIS.

Jest to niezwykle istotna zmiana, z całą pewnością korzystna dla podatników. W tym wypadku, zalecanym jest jednak, aby przedsiębiorca stosujący WIS, wydaną dla innego podmiotu, był pewien tożsamości towarów lub usług stosowanych przez niego i tych, będących przedmiotem WIS. Pamiętać należy o konsekwencjach związanych np. z odmienną strukturą (składem) danego towaru lub charakterem danego świadczenia, co może wpływać na ocenę klasyfikacji CN danego towaru lub PKWiU danej usługi, a w konsekwencji będzie wpływać na zastosowanie właściwej stawki. 

Co z interpretacjami?

W związku z powyższym, w zakresie objętym WIS nie będą wydawane interpretacje indywidualne. Jeżeli więc przedsiębiorca  będzie chciał uzyskać informację na temat właściwej stawki opodatkowania dla sprzedawanego towaru albo świadczonej usługi, będzie to możliwe jedynie w drodze złożenia wniosku o wydanie WIS. W tym zakresie, wniosek o WIS nie będzie się znacząco różnił od wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, co do zasady w obu przypadkach opłata wyniesie 40,00 zł (lub jej wielokrotność), a termin wydania WIS przez organ nie powinien przekroczyć 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku (jedynie w przypadku konieczności przeprowadzenia dodatkowych badań i analiz możliwe będzie poniesienie wyższych opłat lub dłuższy czas oczekiwania na zakończenie postępowania).

Interpretacje indywidualne dotyczące stawki VAT będą wydawane jedynie w zakresie obecnie obowiązujących stawek i czynności podlegających opodatkowaniu przed dniem 1 stycznia 2020 roku, tj. przed dniem wejścia w życie omawianej nowelizacji.

Jednocześnie, mimo że przepisy nowelizacji będą stosowane dopiero od 1 stycznia 2020 r., wniosek o WIS będzie można składać już od 1 czerwca 2019 roku i od tego czasu możliwe będzie uzyskanie przez podatników pewności co do zastosowania określonej stawki VAT w przyszłości. WIS wydane w roku 2019  będą bowiem chronić podatników zasadniczo dopiero w odniesieniu do transakcji, których będą oni dokonywać po dniu 1 stycznia 2020 r., wcześniejsze umożliwienie wystąpienia o WIS ma na celu przygotowanie podatników do nowych realiów.

W odniesieniu do powyższego należy ocenić, że WIS będzie instytucją korzystną z punktu widzenia wszystkich podatników, przede wszystkim z uwagi na możliwość uniknięcia błędów klasyfikacyjnych i  licznych nieprawidłowości w stosowaniu preferencyjnych stawek opodatkowania.

Nowa matryca VAT, od czasu zakończenia konsultacji społecznych w dniu 15 lutego 2019 roku przeszła niezwykle szybką ścieżkę legislacyjną i wszystko wskazuje na to, że nowelizacja zostanie przyjęta bez większych poprawek. Przedsiębiorcy powinni więc rzetelnie przygotować się do planowanych zmian i ocenić zasadność wystąpienia z wnioskiem o wydanie WIS już od czerwca bieżącego roku.

Adwokat Kajetan Kubicz
Senior Associate w dziale podatkowym LTCA

Podstawa:

- projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Ordynacja podatkowa  z dnia 08.11.2018 r. (druk 3255).