Czy odstępne jest opodatkowane VAT?

Odstępne a VAT

Interpretacja dyrektora KIS dotyczyła podatniczki handlującej towarami używanymi. Skupuje je ona od osób fizycznych, a następnie odsprzedaje w ramach procedury VAT-marża. Często zawiera przedwstępne umowy sprzedaży, na podstawie których wpłacała przyszłym sprzedającym zaliczki. Mogą oni jednak odstąpić od transakcji, pod warunkiem zapłaty odstępnego.

Podatniczka nabrała wątpliwości, czy słusznie nalicza 23 proc. VAT od odstępnego. Uważała, że kwota otrzymana z tytułu odstąpienia od umowy przedwstępnej, czyli z powodu rezygnacji z zawarcia umowy przyrzeczonej, w ogólne nie podlega opodatkowaniu, bo jest to rodzaj odszkodowania.

Odstępne to wynagrodzenie

Dyrektor KIS stwierdził jednak, że odstępne jest wynagrodzeniem, bo zgodę na wcześniejsze odstąpienie od umowy należy traktować jako odpłatne świadczenie usług. Wskazał, że kwota ta zabezpiecza interesy spółki (na wypadek rezygnacji z transakcji przez zbywającego), natomiast korzyścią dla sprzedawcy jest możliwość odstąpienia od umowy przyrzeczonej.

Na potwierdzenie powołał się na prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 23 maja 2018 r. (sygn. akt III SA/Gl 159/18), który zapadł w identycznym stanie faktycznym.

Odstępne nie podlega VAT

Inny wniosek płynie z wyroku NSA z 13 lutego 2020 r. (sygn. akt I FSK 1382/17). Sąd orzekł, że odstępne nie podlega VAT, bo nie jest to zapłata za wyrażenie zgody na odstąpienie od umowy. Dotyczy czynności jednostronnej, ponieważ odstąpienie od umowy jest realizacją uprawnienia przysługującego sprzedającemu – stwierdził NSA.

Wyjaśnił, że odstępne jest rodzajem rekompensaty za niespełnienie zobowiązania wynikającego z umowy przedwstępnej (zobowiązania do zawarcia umowy przyrzeczonej). Nie ma tu miejsca zgodne zakończenie umowy, bo nie doszło w ogóle do jej zawarcia – wyjaśnił sąd kasacyjny (pisaliśmy o tym w artykule „Odstępne nie jest opodatkowane”, DGP nr 32/2020)

Inaczej natomiast NSA orzeka w sprawach, gdy umowa doszła do skutku i usługa, np. najmu, była świadczona. Przykładowo w wyroku z 7 marca 2018 r. (sygn. akt I FSK 794/16) NSA uznał, że wynagrodzenie za rozwiązanie przed terminem umowy najmu stanowi wynagrodzenie za usługę. 

Patrycja Dudek

Interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 23 września 2020 r., sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.523.2020.3.ŻR

Polecamy: Komplet Nowy JPK_VAT + 2 ebooki