REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy zapłata kary umownej będzie podlegać opodatkowaniu VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Andersen w Polsce
Andersen w Polsce tworzy zespół doświadczonych ekspertów oferujących kompleksową obsługę prawną, najwyższej klasy doradztwo podatkowe, compliance, doradztwo w zakresie cen transferowych i outsourcing księgowy.
Kiedy zapłata kary umownej będzie podlegać opodatkowaniu VAT /Fot. Fotolia
Kiedy zapłata kary umownej będzie podlegać opodatkowaniu VAT /Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Biorąc pod uwagę stanowiska sądów i organów podatkowych należy uznać, że zapłata kary umownej będzie podlegać opodatkowaniu VAT jako odpłatnie świadczona usługa tylko w wtedy, gdy istnieje bezpośredni konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący korzyść, nawet potencjalne, z zapłaty kary umownej.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) jak również inne regulacje zawarte w prawie podatkowym nie definiują pojęcia kary umownej. Dlatego należy sięgnąć do przepisów art. 483 i art. 484 kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

REKLAMA

Wobec powyższego powstaje pytanie, czy w skutek takiego uregulowania instytucji kary umownej jej wypłata z powodu np. niewykonania lub nienależytego świadczenia usług lub dostawy towarów spowoduje zaliczenie kary umownej do obrotu podlegającego opodatkowaniu VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z treści art. 7 ust. 1 ww. ustawy wynika, że dostawą towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Przez świadczenie usług – w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zatem zapłata kary umownej na gruncie podatku VAT, jako z oczywistych względów niestanowiąca dostawy towarów, może być jedynie rozważana z punktu widzenia odpłatnego świadczenia usług. Jednakże już „na pierwszy rzut oka" wydaje się, że uiszczenie kar umownych nie podlega opodatkowaniu VAT skoro większość z nich pełni funkcję albo sankcyjną, w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonanie zobowiązania, albo odszkodowawczą, wyłącznie do określonej w umowie kwoty. Tym samym najczęściej uznaje się, że otrzymanie kary umownej nie stanowi świadczenia usług, gdyż taka czynność nie posiada cech obrotu z tytułu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.

Powyższe znalazło potwierdzenie np. w interpretacji z 29 stycznia 2008 r., (sygn. IBPP2/443-256/07/BWo/KAN-1848/11/07), zgodnie z którą kara umowna z tytułu niezamówienia ustalonej ilości towaru nie podlegała opodatkowaniu VAT. W uzasadnieniu organ wskazał, że otrzymana przez podatnika kara umowna, wynikająca z niewywiązania się z warunków umowy, nie stanowiła ekwiwalentu za dostawę towarów, wobec czego nie doszło do transakcji sprzedaży, a tym samym kara umowna pobierana przez przedsiębiorcę nie mogła stanowić zapłaty za sprzedany towar, lecz była jedynie rekompensatą za poniesione przez przedsiębiorcę ewentualne koszty (straty).

Ważnym z gospodarczego punktu widzenia jest również stanowisko WSA zawarte w wyroku z 1 kwietnia 2008 r. (sygn. III Sa/Wa 2166/07), w którym sąd uznał, że zastrzeżone w umowach dodatkowe świadczenia pieniężne na rzecz leasingodawcy z tytułu rozwiązania umowy leasingu, nazwane karą umowną, nie podlega opodatkowaniu VAT jako odpłatne świadczenie usług, gdyż nie mogło stanowić dodatkowego wynagrodzenia dla leasingodawcy, a pełniło jedynie funkcję odszkodowawczą.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Podobne wnioski można wyciągnąć z interpretacji z 12 października 2010 r., (sygn. IPPP2-443-510/10-4/IŻ), w której organ podatkowy wskazał, że obciążenie klientów karami umownymi za niewywiązanie się z warunku umowy, dotyczącego dotrzymania terminu odbioru przetłoczonej ropy naftowej, miało charakter sankcyjny dla odbiorcy i odszkodowawczy dla sprzedawcy. Zdaniem organu kary umowne stanowiły bowiem formę rekompensaty na rzecz sprzedawcy za niemożność wykorzystania przestrzeni rurociągowej i zbiornikowej na rzecz innych kontrahentów, w związku z czym kara umowna nie stanowiła ekwiwalentu wynagrodzenia, a więc nie można było jej uznać ani za dostawę towarów, ani za świadczenie usług, tym samym nie mieściła się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT.


Jednakże występują czasami sytuacje, w których organy podatkowe zaliczają uiszczenie kary umownej do obrotu z tytułu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2  podlegającego opodatkowaniu podatkiem VAT jako odpłatne świadczenie usług, gdyż w takich sytuacjach przedsiębiorca osiąga korzyści o charakterze majątkowym wiążące się z danym świadczeniem. Przykładowo interpretacja z 13 września 2007 r. (sygn. 1401/PH-II/4407/14-21/07/MZ) odnosiła się do kar umownych pobieranych w przypadku przekroczenia limitu ruchu przez punkt styku sieci telekomunikacyjnych. W uzasadnieniu organ wskazał, że gdy firma telekomunikacyjna, która nawiązała współpracę z kontrahentem, przesyłała przez dany przekaźnik sieci ruch telekomunikacyjny w wielkości większej niż wynikający z umowy limit takiego ruchu oraz pomimo wezwania kontrahenta nie rozpoczęła właściwego kierowania ruchem, to kontrahentowi przysługiwała kara umowna podlegająca opodatkowaniu VAT. Zdaniem organu zastrzeżone w umowie dodatkowe świadczenie pieniężne na rzecz kontrahenta mimo, że nazwane karą umowną, nie posiadało jej cech. Firma telekomunikacyjna uiściła na rzecz kontrahenta de facto dodatkowe wynagrodzenia za przekroczenie umownych limitów, a samo świadczenie pełniło funkcję gwarancyjną i było odpłatne.

W podobnym tonie wypowiedział się organ w interpretacji z 30 grudnia 2005 r. (sygn. US.PPM/443-81/AT/05), w której uznano, że w przypadku usługodawcy świadczącego usługi związane z przetwórstwem i konserwowaniem warzyw oraz owoców, gdy kontrahent opóźnił się z dostarczeniem towarów podlegających takiej obróbce, to usługodawca na podstawie zawartej umowy mógł naliczyć karę umowną, która stanowiła zmianę kalkulacji stawki wynagrodzenia za usługę, wobec czego podlegała opodatkowaniu.

W związku z powyższym orzecznictwem sądów i organów podatkowych można stwierdzić, że zapłata kary umownej będzie podlegać opodatkowaniu VAT jako odpłatnie świadczona usługa tylko w przypadku, gdy istnieje bezpośredni konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący korzyść, nawet potencjalne, z zapłaty kary umownej. Powyższe zagadnienie jest szczególnie istotne przy takich świadczeniach, które polegają na zaniechaniu, czy też powstrzymywaniu się od określonych czynności. Natomiast wypłata kary umownej jako odszkodowania nie może być uznana za czynność opodatkowaną VAT, gdyż nie występuje w takiej sytuacji odpłatne świadczenie usług, z powodu braku konkretnego beneficjenta odnoszącego majątkowe korzyści z tego świadczenia. Tym samym, dopóki kara umowna nosi cechy odszkodowania i nie można jej przypisać cech wynagrodzenia za świadczenie usług, tak długo nie można mówić o czynności opodatkowanej VAT.

Autor: Jakub Włosek - konsultant podatkowy w Kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach

jakub.wlosek@ksplegal.pl

KSP Legal – Blog o Podatkach

Jakub Włosek - konsultant podatkowy w Kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach
Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zasada wielokrotności opodatkowania wyrobów akcyzowych w przypadku wtórnego obowiązku podatkowego a zmiana podatkowego przeznaczenia wyrobu akcyzowego

Istotnym problemem prawnym i praktycznym jest możliwość wielokrotnego opodatkowania tego samego wyrobu akcyzowego na etapie wtórnego obowiązku podatkowego (zwanego również obowiązkiem podatkowym drugiego stopnia.) – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

KSeF 2026: Pożegnanie z papierowymi fakturami. Jak przygotować się na rewolucję w rozliczeniach VAT i uniknąć kar i problemów z fiskusem [branża TSL]

Niecały rok dzieli podatników VAT (w tym branżę transportową) od księgowej rewolucji. Ministerstwo Finansów potwierdziło w komunikacie z kwietnia 2025 r., że początek 2026 roku to ostateczny termin wejścia w życie Krajowego Systemu e-Faktur dla większości przedsiębiorców. Oznacza to, że już niedługo sektor TSL, zdominowany przez rozliczenia papierowe, musi stać się cyfrowy. To wyzwanie zwłaszcza dla spedycji, które rozliczają się z wieloma podmiotami równocześnie. Jak przygotować się do wdrożenia KSeF, by uniknąć problemów i kar?

Co myślą księgowi o przyszłości swojej branży? Barometr nastrojów księgowych 2025 ujawnia kulisy rynku

Czy zawód księgowego przechodzi kryzys, czy może ewoluuje w stronę większego znaczenia strategicznego? Nowo opublikowany Barometr nastrojów księgowych 2025 to pierwsze tego typu badanie w Polsce, które w kompleksowy sposób analizuje wyzwania, emocje i kierunki rozwoju zawodu księgowego.

Zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych prawdopodobnie od 2026 r. Koniec obecnych korzyści? Co planuje Ministerstwo Finansów?

Fundacje rodzinne miały być długo oczekiwanym narzędziem sukcesji i ochrony majątku polskich przedsiębiorców. W Polsce działa około 800 tysięcy firm rodzinnych, które odpowiadają za nawet 20% PKB. To właśnie dla nich fundacje miały stać się mechanizmem zapewniającym ciągłość, bezpieczeństwo i porządek w zarządzaniu majątkiem. Choć ich konstrukcja budzi zainteresowanie i daje realne korzyści, to już po dwóch latach funkcjonowania szykują się poważne zmiany prawne. O ich konsekwencjach mówi adwokat Michał Pomorski, specjalista w zakresie prawa podatkowego z kancelarii Pomorski Tax Legal Finance.

REKLAMA

Korygowałeś deklaracje podatkowe po otrzymaniu subwencji z PFR? Możesz być bezpodstawnie pozwany – sprawdź, co zrobić w takiej sytuacji

Wśród ponad 16 tys. pozwów, które Polski Fundusz Rozwoju (PFR) złożył przeciwko przedsiębiorcom w ramach programu „Tarcza Finansowa”, około 2700 dotyczy firm (wg danych z 2023 r.), które po złożeniu wniosku o subwencję dokonały korekty deklaracji podatkowych.

Kiedy Krajowy System e-Faktur stanie się obowiązkowy? – Stan legislacyjny i wyzwania przed przedsiębiorcami

11 kwietnia 2025 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy dotyczący obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), który reguluje wdrożenie tego systemu w Polsce. Choć przepisy nie zostały jeszcze ostatecznie zatwierdzone, większość kluczowych kwestii jest już znana, co daje przedsiębiorcom czas na rozpoczęcie przygotowań do nadchodzących zmian.

Dlaczego dokumentacja pochodzenia towarów to filar bezpiecznego handlu międzynarodowego?

Brak odpowiedniej dokumentacji pochodzenia towarów może kosztować firmę czas, pieniądze i reputację. Dowiedz się, jak poprawnie i skutecznie prowadzić dokumentację, by uniknąć kar, ułatwić odprawy celne i zabezpieczyć interesy swojej firmy w handlu międzynarodowym.

Podatek od prezentów komunijnych w 2025 r. Są 3 limity kwotowe zwolnień podatkowych: 5733 zł (osoby spoza rodziny), 27 090 zł (dalsza rodzina), 36 120 zł (najbliższa rodzina)

Mamy maj, a więc i sezon komunijny – czas uroczystości, rodzinnych spotkań i… (często bardzo drogich) prezentów. Ale czy wręczone dzieciom upominki mogą wiązać się z obowiązkiem podatkowym? Wyjaśniamy, kiedy komunijny prezent staje się darowizną, którą trzeba zgłosić fiskusowi.

REKLAMA

Webinar: KSeF – na co warto przygotować firmę? + certyfikat gwarantowany

Ekspert wyjaśni, jak przygotować firmę na nadchodzący obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur i oraz na co zwrócić uwagę, aby proces przejścia na nowy system fakturowania przebiegł sprawnie i bez zbędnych trudności. Każdy z uczestników webinaru otrzyma certyfikat, dostęp do retransmisji oraz materiały dodatkowe.

Jest kilka sposobów na uniknięcie obowiązkowego KSeF. Przykład: uzyskanie statusu podatnika zagranicznego działającego w Polsce wyłącznie na podstawie rejestracji

Obowiązkowy model Krajowego Systemu e-Faktur nie będzie obowiązywał zagraniczne firmy działające jako podatnicy VAT na polskim rynku wyłącznie na podstawie rejestracji. Profesor Witold Modzelewski pyta dlaczego wprowadza się taki przywilej dla zagranicznych konkurentów polskich firm. Wskazuje ponadto kilka innych legalnych sposobów uniknięcia obowiązkowego KSeF, wynikających z projektu nowych przepisów.

REKLAMA