Jak ustanowić kaucję w VAT

Kaucja gwarancyjna w VAT wiąże się ściśle z obowiązkiem rejestracyjnym i zgłoszeniowym. Zgodnie z art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 54, poz. 535 z późn. zm.) podatnicy VAT podlegający obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni muszą przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub nabycia dokonać zgłoszenia rejestracyjnego (patrz: formularze i wzory).

Co do zasady zgłoszenie rejestracyjne polega na zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności. Do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego zobowiązani są wszyscy podatnicy VAT przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej. Również w tym przypadku zgłoszenie musi trafić do naczelnika urzędu skarbowego. W przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne, rybackie oraz prowadzących tylko działalność rolniczą, zgłoszenia rejestracyjnego może dokonać tylko jedna z osób, na które będą wystawiane faktury przy zakupie towarów i usług i które będą wystawiały faktury przy sprzedaży produktów rolnych. Także w przypadku podatników zwolnionych przewidziano preferencje. Mogą oni, ale nie muszą, składać zgłoszenia. Po złożeniu zgłoszenia przez podatnika VAT naczelnik urzędu skarbowego rejestruje go i potwierdza jego zarejestrowanie jako „podatnika VAT czynnego”. W przypadku podatników, którzy nie muszą składać zgłoszenia, zostają zarejestrowani jako „podatnicy VAT zwolnieni”.

Zgłoszenie rejestracyjne dotyczy także tych podatników, u których wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczyła równowartość 10 000 euro, jak również tych, którzy zamierzają złożyć oświadczenie o wyborze opodatkowania określonych czynności, jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Konsekwencją złożenia zawiadomienia o rozpoczęciu czynności wewnątrzwspólnotowych jest zarejestrowanie jako podatnika VAT UE.

Zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy o VAT podatnikom przysługuje prawo do zwrotu podatku. Jest to jedno z podstawowych uprawnień. Zasadniczo zwrot różnicy podatku następuje na rachunek bankowy podatnika. W części przypadków organ podatkowy ma na to 180 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika (mimo że jest to wyjątek od ogólnego 60-dniowego terminu zwrotu). Na umotywowany wniosek podatnika złożony wraz z deklaracją podatkową, kwota różnicy podatku podlegająca zwrotowi w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia ulega podwyższeniu, jeżeli podwyższenie tej kwoty jest uzasadnione sezonowością produkcji lub sezonowością wykonywanych usług, lub sezonowością skupu produktów rolnych. W terminie 60 dni zwrot przysługuje także podatnikom dokonującym dostawy towarów lub świadczenia usług poza terytorium kraju i niedokonującym sprzedaży opodatkowanej. Ale muszą złożyć umotywowany wniosek w tym celu.

W każdym przypadku, gdy zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ustawowy termin zwrotu do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. Jeżeli przeprowadzone postępowanie wykaże zasadność zwrotu, urząd skarbowy wypłaca podatnikowi należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty. Prawo to przysługuje organom podatkowym zarówno w przypadku terminów podstawowych, jak i terminu 180-dniowego. Tym samym wydłużony termin dla podatników VAT UE może zostać dodatkowo wydłużony w związku z prowadzeniem postępowania wyjaśniającego.

W pewnych okolicznościach termin 60-dniowy może zostać skrócony do 25 dni. Stanie się tak, gdy podatnik wraz z deklaracją podatkową złoży umotywowany wniosek. Wówczas urząd skarbowy jest obowiązany zwrócić różnicę podatku w terminie 25 dni licząc od dnia złożenia rozliczenia. Skrócony czas zwrotu podatku dotyczy jednak kwot podatku naliczonego, wykazanych w deklaracji podatkowej, wynikających z:

• faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone bezpośrednio podatnikowi będącemu wystawcą faktury, z uwzględnieniem art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 173, poz. 1807 z późn. zm.),

• dokumentów celnych oraz decyzji organów celnych (w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34 ustawy o VAT) i zostały przez podatnika zapłacone,

• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub importu usług lub dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, jeżeli w deklaracji podatkowej została wykazana kwota podatku należnego od tych transakcji.

Podatnicy VAT UE, których dotyczy wydłużony 180-dniowy termin do zwrotu VAT, mogą zacząć stosować zasady ogólne zwrotu, począwszy od rozliczenia za okres rozliczeniowy następujący po upływie 12 miesięcy lub po upływie 4 kwartałów, za które podatnik składał deklaracje podatkowe. Podatnik w tym czasie musi też rozliczać się terminowo z podatków stanowiących dochód budżetu państwa, w tym również jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych.

Sposób przyjmowania kaucji został określony przez ministra finansów w rozporządzeniu z dnia 7 kwietnia 2004 r. w sprawie określenia trybu przyjmowania kaucji oraz określenia form zabezpieczenia majątkowego (Dz.U. nr 58, poz. 560). Zgodnie z jego treścią zabezpieczenie majątkowe może być przyjęte w m.in. formie obligacji skarbowych.

Warto też pamiętać, w jakich innych formach organ podatkowy przyjmuje kaucję. Rozporządzenie przewiduje tu trzy możliwości. Kaucję przyjmuje się od podatników w trybie:

1) w przypadku kaucji gwarancyjnej dokonania wpłaty lub przelewu środków pieniężnych na rachunek pomocniczy urzędu skarbowego właściwego w sprawach VAT dla podatnika składającego kaucję gwarancyjną,

2) złożenia u naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla podatnika w sprawach VAT świadectwa depozytowego potwierdzającego dokonanie blokady obligacji skarbowych, w którym została zawarta klauzula określająca, że obligacje mogą być odblokowane za zgodą właściwego naczelnika urzędu skarbowego;

3) w przypadku gwarancji bankowej złożenia u naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla podatnika w sprawach VAT oryginału gwarancji wydanej przez bank posiadający siedzibę na terytorium kraju.

Naczelnik urzędu skarbowego potwierdza pisemnie przyjęcie kaucji. W przypadku kaucji gwarancyjnej naczelnik urzędu skarbowego musi wydać potwierdzenie przyjęcia kaucji po otrzymaniu dokumentu bankowego potwierdzającego wpływ środków pieniężnych na rachunek urzędu skarbowego.

Po ustanowieniu kaucji podatnik może wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego o jej zwolnienie lub zwrot dopiero po upływie 12 miesięcy, za które podatnik składał deklaracje podatkowe oraz rozliczał się terminowo z podatków stanowiących dochód budżetu państwa, w tym również jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych.

 

Przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub nabycia czynny podatnik VAT (tj. zarejestrowany jak podatnik wykonujący czynności opodatkowane VAT) dokonuje zgłoszenia rejestracyjnego

Otrzymanie potwierdzenia

Odebranie od naczelnika urzędu skarbowego potwierdzenia zarejestrowania jako podatnika VAT UE.

Wniosek o zabezpieczenie

Złożenie w urzędzie skarbowym kaucji na kwotę 250 000 zł. W tym celu trzeba dokonać wpłaty lub przelewu pieniędzy na rachunek pomocniczy urzędu. Można też złożyć u naczelnika urzędu skarbowego imienne świadectwo depozytowe potwierdzające dokonanie blokady obligacji skarbowych z klauzulą określającą, że obligacje mogą być odblokowane za zgodą właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Wreszcie do naczelnika urzędu skarbowego może trafić oryginał gwarancji wydanej przez bank.

Odbiór potwierdzenia

Odebranie pisemnego potwierdzenia przyjęcia kaucji.

 

Przepisy dotyczące podatku od towarów i usług określają, że jeżeli podatnik sprzedał towar w opakowaniu zwrotnym, pobierając lub określając w umowie za to opakowanie kaucję, wartości opakowania nie uwzględnia się w treści faktury dokumentującej sprzedaż. W takim przypadku fakturę dokumentującą kwotę należności z tytułu niezwrócenia przez odbiorcę opakowań wystawia się nie później niż siódmego dnia po dniu, w którym umowa przewidywała zwrot opakowań. Jeżeli w umowie nie określono daty zwrotu opakowań, fakturę wystawia się nie później niż 60. dnia od dnia wydania opakowań. Zasada ta została wyrażona w rozporządzeniu ministra finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 95, poz. 798 z późn. zm.). Innym przypadkiem jest sytuacja, gdy np. kontrahenci zawierają umowę, w której zamieszczają klauzulę, iż kupujący zobowiązany jest przed realizacją kontraktu wpłacić kaucję zabezpieczającą w wysokości procentowej kontraktu. Trzeba pamiętać, że pobrana na podstawie zawartej umowy kwota kaucji przeznaczona na pokrycie ewentualnych strat wynikających z niewykonania warunków umowy przez kontrahenta nie jest obrotem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług i tym samym nie podlega opodatkowaniu VAT.

 

Tak, ale po spełnieniu kilku warunków. Podstawowym warunkiem jest, aby podatnicy VAT czynni, przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomili naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności. Warunek ten stosuje się również do podatników innych niż wcześniej wspomniani i osób prawnych niebędących podatnikami, u których wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczyła 10 000 euro. W takim przypadku naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podmiot, który dokonał zawiadomienia i potwierdza zarejestrowanie podmiotu jako podatnika VAT UE.

Podmioty, zarejestrowane jako podatnicy VAT UE, które uzyskały potwierdzenie tego faktu przez naczelnika urzędu skarbowego, przy dokonywaniu wewnątrzwspólnotowego nabycia lub wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, podając numer, pod którym są zidentyfikowane na potrzeby podatku, są obowiązane do posługiwania się numerem identyfikacji podatkowej poprzedzonym kodem PL.

Według zasad ogólnych dotyczących podatników VAT, podmiotom podmiotom niedokonującym wewnątrzwspólnotowej dostawy i zakupu różnicę podatku zwraca się na rachunek bankowy podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju wskazanym w zgłoszeniu identyfikacyjnym, w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia. Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. Od tego istnieje jednak wyjątek przewidziany dla podatników VAT UE. W przypadku podatników rozpoczynających wykonywanie czynności opodatkowanych VAT oraz podatników, którzy rozpoczęli wykonywanie tych czynności, w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed złożeniem zawiadomienia rejestracyjnego i którzy zostali zarejestrowani jako podatnicy VAT UE, termin zwrotu różnicy podatku wydłuża się do 180 dni. W stosunku do takich podmiotów zasady i terminy zwrotu określone w terminie 60 dni stosuje się dopiero począwszy od rozliczenia za okres rozliczeniowy następujący po upływie 12 miesięcy lub po upływie 4 kwartałów, za które podatnik składał deklaracje podatkowe, oraz rozliczał się terminowo z podatków stanowiących dochód budżetu państwa, w tym również jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych. Podatnicy ci mają także inną możliwość – mogą ustanowić kaucję gwarancyjną i od początku uzyskiwać zwrot według zasad ogólnych.

Podstawowym warunkiem zwrotu w ciągu 60 dni jest złożenie przez podatnika dokonującego wewnątrzwspólnotowej dostawy i zakupu w urzędzie skarbowym kaucji gwarancyjnej, zabezpieczenia majątkowego lub gwarancji bankowych na kwotę 250 000 zł. W ustawie o podatku od towarów i usług wszystkie trzy rodzaje zabezpieczenia określane są pojęciem „kaucja”, przy czym warto wiedzieć, że podatnik może wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego o zwolnienie lub zwrot kaucji po upływie 12 miesięcy, za które podatnik składał deklaracje podatkowe oraz rozliczał się terminowo z podatków stanowiących dochód budżetu państwa, w tym również jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych.