Nadpłata i jej zwrot według organów podatkowych

Biuro zarządzania funduszami europejskimi zatrudnia kilkanaście osób w ramach pomocy technicznej zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego (ZPORR). Projekt finansowany jest w 75 proc. ze środków bezzwrotnej pomocy UE oraz w 25 proc. z budżetu państwa. Wynagrodzenia wypłacane są w pierwotnej fazie w 100 proc. z budżetu państwa, a następnie są refundowane w 75 proc. z budżetu UE. Biuro jest bezpośrednim beneficjentem środków. Od wynagrodzenia odprowadzana jest zaliczka na podatek dochodowy. Kto jest zobowiązany do zwrotu nadpłaconego podatku wykazanego w deklaracji PIT-40 - płatnik czy urząd skarbowy?

W sytuacji gdy wypłata wynagrodzeń jest realizowana ze środków krajowych, a następnie refinansowana ze środków pomocowych Unii, wówczas wynagrodzenia te nie korzystają ze zwolnienia z PIT przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm., dalej ustawa o PIT), gdyż środki na zapłatę nie pochodzą ze środków pomocowych i sfinansowanie wynagrodzeń ze środków pomocowych nie stało się faktem dokonanym.

Zatem zwolnione od PIT są tylko te dochody z tytułu wynagrodzeń, które są sfinansowane bezpośrednio ze środków bezzwrotnej pomocy, a więc nie ze środków krajowych.

Jeśli chodzi o nadpłatę podatku, to art. 72 par. 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej stanowi, że za nadpłatę uważa się m.in. kwotę podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej. Uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty podatku przysługuje również płatnikom, jeżeli w złożonej deklaracji wykazali oraz wpłacili podatek w wysokości większej od należnej. Płatnik równocześnie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty jest zobowiązany złożyć skorygowane deklaracje. W związku z tym płatnik może skorygować obliczenia należnej zaliczki na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne i złożyć w urzędzie skarbowym wniosek o stwierdzenie nadpłaty w podatku dochodowym wraz z korektami deklaracji PIT-4 oraz odpowiednie korekty deklaracji ZUS. Podatnicy powinni od płatnika otrzymać prawidłowe informacje PIT-40 o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy za dany rok oraz zwrot nadpłaconego podatku.

MICHAŁ LEJMAN 

konsultant podatkowy, BDO Numerica

Aby omawiany w interpretacji dochód był zwolniony z opodatkowania, powinien pochodzić bezpośrednio od podmiotów wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT. W przedmiotowej sprawie podatnik otrzymuje środki z budżetu państwa na prefinansowanie realizowanych programów i projektów pomocowych. W związku z tym nie jest to pomoc otrzymana ze środków bezzwrotnej pomocy, a jak to zostało podkreślone, tylko takie pochodzenie warunkuje zwolnienie przedmiotowe z podatku dochodowego. Wynika to z zasady, że przepisy dotyczące ulg i zwolnień podatkowych - jako odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania - powinny być interpretowane ściśle z ich brzmieniem. Zatem, w tej kwestii organ podatkowy orzekł słusznie. Przy takim rozstrzygnięciu natomiast bezprzedmiotowa staje się druga część pytania podatnika. Skoro organ podatkowy wyjaśnia, że takie dochody pracowników ZPORR są opodatkowane na zasadach ogólnych, nie może być mowy o zwrocie nadpłaconego podatku.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Od maja 2005 roku podatnik pracuje w zakładzie masarskim, a pracodawca uzyskane przez podatnika dochody w 2005 roku rozliczył na formularzu PIT-40, z którego wynika nadpłata w kwocie 167,38 zł. Czy tę nadpłatę powinien zwrócić urząd skarbowy?

ODPOWIEDŹ URZĘDU

Jeżeli z obliczenia rocznego wynika nadpłata, zalicza się ją na poczet zaliczki należnej za marzec, a jeżeli po pobraniu tej zaliczki pozostaje nadpłata, płatnik zwraca ją podatnikowi w gotówce. Zwrócone nadpłaty w gotówce płatnik potrąca z kwot pobranych zaliczek przekazywanych urzędom skarbowym, wykazując je w deklaracji (PIT-4) w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu zaistnienia zdarzenia. W przypadku niedopełnienia przez płatnika tych czynności, obowiązek zwrotu nadpłaty nadal ciąży na pracodawcy, który powinien złożyć korektę deklaracji PIT-4, wykazując w niej kwoty pobranych zaliczek pomniejszone o kwotę zwróconej nadpłaty.

 

W omawianej sytuacji rozwiązanie umowy o pracę nie zwalnia pracodawcy z obowiązków płatnika, stąd w przypadku podatnika zwrot nadpłaty powstałej w wyniku rocznego rozliczenia na formularzu PIT-40 ciąży na pracodawcy.

Postanowienie Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Opolu z 2 października 2006 r., nr PDII/415-19/AG/06.

OPINIA
ADAM MARIUK 

menedżer, firma Deloitte

Przepisy ustawy o PIT ustanawiają szczególny sposób zwrotu nadpłaty wynikającej z zeznania rocznego składanego w trybie art. 37 ustawy o PIT. W myśl tego artykułu, płatnik - jeżeli spełnione są określone warunki - przygotowuje i składa zeznanie za podatnika, jest również zobowiązany do zwrotu nadpłaty przypadającej podatnikowi. Jednocześnie płatnik nie ponosi sam ekonomicznych kosztów nadpłaty, ale potrąca ją z zaliczki od dochodów podatnika za marzec albo zwraca w gotówce pomniejszając ogólną kwotę zaliczek.

 

Biorąc to pod uwagę, podatnik, który rozwiązał już umowę o pracę znajduje się w sytuacji, w której powinien domagać się zwrotu nadpłaty od byłego pracodawcy, jednocześnie nie mając prawa do żądania takiego zwrotu bezpośrednio od urzędu skarbowego. W takim wypadku sytuacja podatnika względem płatnika może być słabsza niż wobec urzędu, szczególnie w sytuacjach, w których płatnik nie dokonuje zwrotu nadpłaty.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA

Podatnik w 2004 roku w związku z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę otrzymał odprawę oraz odszkodowanie wynikające z postanowień układu zbiorowego pracy w kwocie 57 420 zł brutto. Odprawę tę oraz pozostałe dochody uzyskane podatnik opodatkował w zeznaniu PIT-37 za 2004 rok. W związku z wypowiedzeniem umowy o pracę podatnik odwołał się do sądu pracy. Sąd wydał w 2005 roku wyrok, na podstawie którego podatnik został przywrócony do pracy. W związku z tym pracodawca zażądał zwrotu nienależnie pobranego odszkodowania oraz odprawy. Podatnik zawarł z pracodawcą ugodę, na mocy której przyjęto formę zwrotu w ratach. W roku 2005 podatnik zwrócił pracodawcy kwotę 4,2 tys. zł, pozostała kwota miała być zwracana w roku 2006 i w latach następnych, aż do całkowitego jej rozliczenia. Kiedy i na jakich zasadach należy obliczyć wysokość i zwrot podatku od wypłaconej w 2004 roku odprawy, a następnie zwróconej pracodawcy w 2005 roku i w latach następnych?

ODPOWIEDŹ IZBY

Podatnikom, którzy dokonali zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zostały opodatkowane, przysługuje prawo odliczenia od dochodu tych świadczeń, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy. Ponadto, jeżeli kwota dokonanego zwrotu nienależnie pobranego świadczenia przekracza dochód podlegający opodatkowaniu, podatnik może dokonać jej odliczenia w najbliższych kolejno następujących pięciu latach podatkowych.

 

Nie ma zatem możliwości dokonania korekty zeznania za rok podatkowy, w którym pobrano należne świadczenie, jeśli nie zostało zwrócone w tym samym roku podatkowym, bowiem podatnik faktycznie otrzymał to świadczenie i stanowiło ono przychód tego roku.

 

Uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty przysługuje podatnikom, których zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób przewidziany w art. 21 par. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.; dalej Ordynacja podatkowa), jeżeli w zeznaniach wykazali zobowiązanie podatkowe nienależne lub w wysokości większej od należnej i wpłacili zadeklarowany podatek albo wykazali kwotę nadpłaty w wysokości mniejszej od należnej.

 

Ponadto podatnik równocześnie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty zobowiązany jest złożyć skorygowane zeznanie.

 

W omawianej sprawie podatnik w 2004 roku otrzymał odprawę i odszkodowanie w związku z likwidacją stanowiska, a więc świadczenia te zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT stanowią przychód tego roku i podlegają opodatkowaniu w tym roku. Zatem w przypadku podatnika nie będą miały zastosowania powołane przepisy Ordynacji podatkowej, bowiem w 2004 roku nie wykazał w zeznaniu zobowiązania podatkowego nienależnego lub w wysokości większej od należnej. Stąd nie przysługuje mu prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty za rok 2004 wraz ze skorygowanym zeznaniem, w sytuacji gdy zwrotu nienależnie pobranych świadczeń dokonał w 2005 roku. Podatnik może natomiast złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty wraz ze skorygowanym zeznaniem za 2005 rok, jeżeli nie dokonał odliczenia kwoty zwróconego pracodawcy w 2005 roku nienależnie pobranego świadczenia.

 

Płatnik, wypłacając podatnikowi świadczenia z tytułu odszkodowania i odprawy od wypłaconego świadczenia, pobrał prawidłowo zaliczkę w wysokości 19 proc., natomiast w złożonym zeznaniu podatnik wykazał dochód, od którego obliczył i zapłacił podatek dochodowy w wysokości 40 proc. Dokonując natomiast zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, może odliczyć od dochodu dokonane w roku podatkowym zwroty nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, tj. z uwzględnieniem 19-proc. stawki podatku.

 

Zatem w przypadku, gdy podatnik dokona w danym roku podatkowym zwrotu raty nienależnie pobranego świadczenia, w zeznaniu może odliczyć dokonany w tym roku zwrot, w kwocie uwzględniającej pobrany podatek dochodowy w wysokości 19 proc., natomiast zwrotu pozostałej kwoty podatku, wynikającej z zastosowania 40-proc. stawki podatku, może dochodzić, występując do właściwego urzędu skarbowego z wnioskiem o określenie nadpłaty.

Decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w Olsztynie ośrodek zamiejscowy w Elblągu z 13 listopada 2006 r., nr PDF/E/4117-1-148/06.

OPINIA
MICHAŁ GRZYBOWSKI 

menedżer, doradca podatkowy, Ernst & Young

Interpretacja dokonana w przedmiotowej sprawie zarówno przez urząd, jak i izbę skarbową wydaje się być prawidłowa. Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT, podstawę opodatkowania za dany rok ustala się po odliczeniu dokonanych w tym roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika. Oznacza to, że w przedmiotowej sprawie dopiero za rok, w którym podatnik zwrócił część świadczenia, możliwe będzie dokonanie odliczenia tej kwoty od dochodu. Podobnie w kolejnych latach, w których, zgodnie z ustaleniami z pracodawcą, podatnik będzie dokonywał zwrotu w ratach uprzednio nienależnie otrzymanego świadczenia.

 

Jednocześnie warto wskazać, że całkowite odzyskanie podatku uprzednio obciążającego nienależnie wypłacone świadczenia jest, z administracyjnego punktu widzenia, skomplikowane i uciążliwe dla podatnika. Jest to w części dokonywane przez odliczenie kwot uprzednio otrzymanych świadczeń w zeznaniu podatkowym za rok, w którym podatnik dokonał zwrotu tych świadczeń, w części zaś (wynikającej z różnicy w zastosowanych stawkach podatkowych), może być zrealizowane jedynie poprzez złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ PREZYDENT

Podatnik, składając deklaracje podatkowe w podatku od towarów i usług, wykazał kwotę podatku naliczonego do zwrotu na rachunek bankowy. Następnie wystąpił z wnioskiem do urzędu skarbowego o stwierdzenie nadpłaty podatku zgodnie z art. 75 par. 1 i 2 pkt 1 lit. b) Ordynacji podatkowej. Czy wniosek o zwrot lub zaliczenie nadpłaty na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podatkowych jest zwolniony z opłaty skarbowej?

ODPOWIEDŹ PREZYDENTA

Zgodnie z przepisami ustawy o opłacie skarbowej (w brzmieniu obowiązującym do końca 2006 roku), załącznik nr 1, część I, kolumna 4, pkt 14 zwalnia się z opłaty skarbowej wnioski w sprawach zwrotu lub umorzenia należności celnych oraz należności, do których zastosowanie mają przepisy Ordynacji podatkowej. Zwrot podatku następuje po uprzednim wydaniu przez uprawniony organ decyzji stwierdzającej nadpłatę - zgodnie z art. 75 par. 4 Ordynacji, w wypadku gdy skorygowana deklaracja nie budzi wątpliwości, następnie podatnik może wystąpić z wnioskiem o zwrot nadpłaty lub zaliczenie nadpłaty na poczet zaległych oraz bieżących zaległości podatkowych zgodnie z art. 76a par. 1 Ordynacji. Dopiero ten wniosek jest wnioskiem dotyczącym zwrotu lub umorzenia należności podatkowych, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej.

 

Po złożeniu tego wniosku organ wydaje decyzję w sprawie zwrotu nadpłaty lub postanowienie w sprawie zaliczenia nadpłaty na poczet zaległych lub bieżących zaległości podatkowych. Złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty nie podlega zatem zwolnieniu, gdyż nie jest wnioskiem w sprawie zwrotu lub umorzenia należności celnych czy należności podatkowych, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej.

 

W konsekwencji, wnioski dotyczące innych czynności niż zwrot lub umorzenie należności podatkowych podlegają opłacie skarbowej zgodnie z ustawą o opłacie skarbowej. Wniosek o stwierdzenie nadpłaty wychodzi poza zakres ustawowych zwolnień przedmiotowych, ujętych w tabeli, będącej załącznikiem do tej ustawy.

Postanowienie Prezydenta Miasta Zawiercie z 18 września 2006 r., nr Fe-III-3110/268/2006/P/AS/P.

MARCIN BIERNACKI 

prezes zarządu firmy Biernacki w Krakowie

Podstawowa wątpliwość związana z przedstawioną interpretacją dotyczy faktu, że prezydent miasta zajmuje stanowisko w sprawie przepisów prawa podatkowego, należącej do kompetencji naczelników urzędów skarbowych. Ponadto interpretacje prawa podatkowego powinny być weryfikowane pod kątem zgodności z przepisami prawa przez właściwe organy drugiej instancji. Przedstawiona interpretacja prawdopodobnie nie została w ogóle zweryfikowana, co mogłoby tłumaczyć jej jakość merytoryczną i przede wszystkim wątpliwą zgodność z obowiązującym prawem. Po pierwsze, nadwyżka VAT naliczonego nad należnym wykazana do zwrotu nie jest nadpłatą w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej (np. wyrok NSA z 15 października 1998 r.; sygn. akt I SA/Po 343/98; niepublikowany). Wniosek o stwierdzenie nadpłaty złożony przez podatnika jest więc bezzasadny i bezcelowy. Po drugie, wniosek o stwierdzenie nadpłaty jest integralną częścią postępowania prowadzącego do dokonania zwrotu nadpłaty podatku, a więc korzysta ze zwolnienia z opłaty skarbowej wskazanego w cytowanym pkt 14 załącznika do ustawy o opłacie skarbowej.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Spółka w latach 1999-2000 wydawała kupony obiadowe osobie zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia. Od wartości tych kuponów pobierała składki na ubezpieczenie społeczne. W 2006 roku spółka uzyskała informację, że kupony te podobnie jak umowa zlecenie nie powinny podlegać składkom na ubezpieczenie społeczne. Obecnie dokonywany jest zwrot nadpłaconych składek. Czy w związku z przekazaniem byłemu pracownikowi nadpłaty składek należy korygować PIT-11/8B za lata, w których powstała ta nadpłata?

ODPOWIEDŹ URZĘDU

Przychodem podatnika zgodnie z ustawą o PIT będzie zwrócona nadpłata składek na ubezpieczenie społeczne. Za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. W związku z tym zwrócona nadpłata składek będzie przychodem z działalności wykonywanej osobiście. Wynika to z tego, że taka wypłata pozostaje w bezpośrednim związku i jest skutkiem łączącego strony stosunku cywilnoprawnego. Przychody te należy połączyć z ewentualnymi innymi przychodami z tytułu działalności uzyskanymi w danym miesiącu.

 

Moment powstania przychodu w przypadku przychodów z działalności jest określony w sposób kasowy, tzn. obowiązek podatkowy powstaje w momencie wypłaty świadczeń lub postawienia ich do dyspozycji podatnika. W związku z tym przychody z tytułu zwróconych składek powstaną w roku, w którym faktycznie zostały podatnikowi zwrócone (lub postawione do jego dyspozycji). Spółka powinna więc tak wypłacone kwoty wykazać jako przychód w informacji PIT-8B za rok, w którym dokonano zwrotu składek.

 

Koszty uzyskania przychodów m.in. z tytułu umowy zlecenia ustala się w wysokości 20 proc. uzyskanego przychodu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód. W związku z tym w celu ustalenia tych kosztów należy od przychodu (czyli od zwróconej nadpłaty składek) odjąć kwotę składek faktycznie pobranych w miesiącu zwrotu nadpłaconych składek i od wyniku obliczyć 20 proc.

 

Przychód w postaci zwrotu nadpłaconych składek na ubezpieczenie społeczne będzie przychodem z działalności wykonywanej osobiście w roku otrzymania tego zwrotu, a więc na podstawie tych przepisów koszty uzyskania przychodu winny zostać uwzględnione. Fakt uwzględnienia kosztów przy obliczaniu należnej zaliczki za okresy, w których powstała nadpłata składek, nie ma znaczenia dla uwzględniania tych kosztów przy obliczaniu zaliczki od przychodów w postaci zwrotu tych składek otrzymywanych obecnie.

Postanowienie Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 24 listopada 2006 r., nr 1472/DPC/415-87/06/PK.

OPINIA
EWELINA BĄK 

doradca podatkowy, Pricewaterhouse-Coopers

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Kwota składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zwróconych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych stanowi przychód podatnika podlegający opodatkowaniu w miesiącu, w którym nastąpił faktycznie zwrot tych składek. Konsekwencje kasowego ujęcia tego przychodu są dwojakie, tj. zleceniodawca: będzie obowiązany w tym miesiącu do pobrania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych należnych od kwoty zwróconych składek, jak również do wykazania tego przychodu w informacji PIT-11/8B sporządzonej za rok, w którym nastąpił zwrot składek oraz nie będzie zobowiązany do korekty ubiegłorocznych deklaracji podatkowych.

 

Pewne wątpliwości może rodzić kwalifikacja tych przychodów, w związku z tym, że wypłata następuje po wygaśnięciu stosunku prawnego, jaki łączył podatnika ze zleceniodawcą. Niemniej jednak, z uwagi na to, że zwrot składek jest ściśle związany z istniejącą wcześniej umową wydaje się, że przychód ten powinien być zakwalifikowany jako pochodzący z tego źródła.

 

Koszty potrącane w poprzednich latach przy wypłacie wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia były obliczane w wysokości 20 proc. przychodu, pomniejszonego jednak o kwotę odprowadzonych składek na ubezpieczenia społeczne. Należy się zatem również zgodzić z opinią, że przychód powstały z tytułu zwrotu składek na ubezpieczenia społeczne może zostać pomniejszony o koszty uzyskania przychodu liczone według tej stawki.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Podatnik jest osobą niepełnosprawną. Od 2005 roku ponosi wydatki związane z adaptacją lokalu mieszkalnego na potrzeby osoby niepełnosprawnej. W 2005 roku wydał z tego tytułu 12 687,59 zł. Czy, jeśli ma dokumenty stwierdzające poniesione wydatki na cele rehabilitacyjne, przysługuje mu zwrot całej wydatkowanej kwoty, czy wyłącznie kwota nadpłaty.

ODPOWIEDŹ URZĘDU

Przy uldze rehabilitacyjnej podstawę obliczenia podatku stanowi dochód po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Katalog wyliczeń ujęty w art. 26 ust. 7a ustawy o PIT wskazuje na wydatki, które podlegają odliczeniu w ramach wydatków poniesionych na cele rehabilitacyjne. Spotyka się przy wielu wydatkach na cele rehabilitacyjne zastrzeżenia co do możliwości ich poniesienia formułowane m.in. w następujący sposób: stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, niezbędnych w rehabilitacji, ułatwiających wykonywanie czynności życiowych. Wskazane przykłady świadczą o tym, że konkretny wydatek przeznaczony na cele rehabilitacyjne musi z reguły wyróżniać się pewną cechą charakterystyczną, określoną co prawda ogólnie przez ustawodawcę, ale konkretyzowaną w odniesieniu do danego wydatku z uwagi na jego specyficzne cechy.

 

Warunkiem odliczenia wydatków rehabilitacyjnych jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek: orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia. W przypadku gdy w przepisach jest mowa o osobach zaliczonych do II grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których na podstawie odrębnych przepisów orzeczono: całkowitą niezdolność do pracy albo umiarkowany stopień niepełnosprawności.

 

Za wydatki na cele rehabilitacyjne uważa się wydatki poniesione na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.

 

Wysokość wydatków na wskazane cele ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Zatem przedmiotowe wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne podlegają odliczeniu od podstawy obliczenia podatku w pełnej wysokości. Ustawodawca nie określił górnego limitu, co oznacza, że wydatki spełniające wymogi stawiane przez ustawę o PIT podlegają odliczeniu od dochodu w całości (co nie stanowi takiej samej kwoty przypadającej do zwrotu). W konsekwencji prowadzi do obniżenia podstawy obliczenia podatku i obliczenia zobowiązania podatkowego za dany rok w niższej wysokości.

 

Oznacza to, że podatnikowi nie przysługuje zwrot w pełnej wysokości poniesionych wydatków na cele rehabilitacyjne, a jedynie prawo do skorzystania z ulgi polegającej na odliczeniu tych wydatków od osiągniętego w danym roku podatkowym dochodu.

Postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego Łódź-Widzew z 9 sierpnia 2006 r., nr IX-005/ 217/Z/K/06.

OPINIA
ROBERT ZAJDLER 

ekspert podatkowy

Ulga rehabilitacyjna pozwala na odliczenie wydatków poniesionych na cele związane z rehabilitacją oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

 

Zgodnie z wolą ustawodawcy, wydatki na cele rehabilitacyjne mogą zostać odliczone od podstawy opodatkowania w roku podatkowym, w którym zostały poniesione, a maksymalna wysokość odliczenia to wysokość podstawy opodatkowania w danym roku podatkowym, z ograniczeniem wynikającym z art. 26 ust. 7b ustawy o PIT.

 

Tak ukształtowana ulga podatkowa nie oznacza braku limitu dla takiego odliczenia. Limitem są dochody deklarowane przez podatnika. Jeżeli dochody są na tyle wysokie, że wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne mogą być odliczone w całości od dochodu, to całość kosztów z tego wynikających poniesie w istocie Skarb Państwa, w przeciwnym razie jakąś ich część poniesie również podatnik.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

W jaki sposób należy rozliczyć zwrot nadpłaconych składek (składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy za okres październik 2004 - wrzesień 2005) zwróconych w sierpniu 2006 r. przez ZUS?

ODPOWIEDŹ URZĘDU

Skoro odliczone uprzednio od dochodu składki na ubezpieczenia społeczne pomniejszyły podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji i samo zobowiązanie podatkowe, to należy uznać, że w przypadku ich zwrotu należy je wykazać jako odrębne źródło przychodu podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

 

Otrzymany z ZUS zwrot składek na ubezpieczenia społeczne należy wykazać w rubryce inne źródła w zeznaniu podatkowym za rok, w którym otrzymano zwrot tych składek.

 

Zwrot nadpłaconych składek na Fundusz Pracy stanowi natomiast przychód z działalności gospodarczej. Za datę powstania tego przychodu uważa się dzień faktycznego otrzymania zwrotu składek (w tym przypadku wpłynięcie ich na rachunek bankowy podatnika).

 

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku zwrotu składki na ubezpieczenie zdrowotne.

 

W takiej sytuacji, w zeznaniu podatkowym, składanym za rok podatkowy, w którym wystąpiły te okoliczności, podatnik jest zobowiązany doliczyć do podatku kwoty uprzednio odliczone.

 

Reasumując, podatnik ma obowiązek zwrócone składki na ubezpieczenie zdrowotne za lata 2004-2005 (odliczone w zeznaniach za te lata) doliczyć do podatku w zeznaniu podatkowym za rok, w którym otrzymał zwrot tych składek.

Postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Zduńskiej Woli z 22 września 2006 r., nr US.I-415/ 17/2006.

OPINIA
AGNIESZKA ADAMCZYK 

konsultant podatkowy, HLB Frąckowiak i Wspólnicy

Zwrot nadpłaconych, a następnie zwróconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy nie powoduje konieczności składania korekt deklaracji podatkowych i ubezpieczeniowych za okresy, których one dotyczą. Zwrócone składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne powinny zostać wykazane w zeznaniu rocznym za rok, w którym podatnik je otrzymał. Składki na ubezpieczenie społeczne zmniejszające podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych nie będą wykazywane w ciągu roku, lecz jedynie w zeznaniu rocznym jako przychody z innych źródeł.

 

Jedynie, jeśli składki te wcześniej zostałyby zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, ich zwrot stanowił przychód z działalności gospodarczej i podlegał opodatkowaniu razem z innymi przychodami z działalności gospodarczej w miesiącu, w którym podatnik je otrzymał. Zasada ta dotyczy również składek na Fundusz Pracy.

 

Zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stanowią kosztów podatkowych. W przypadku otrzymania zwrotu tych składek, przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych określają, że podatnik w roku, w którym otrzymał zwrot nadpłaty, jest zobowiązany doliczyć kwoty uprzednio odliczone od dochodu lub podatku za ten rok.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Jak należy postąpić w przypadku stwierdzenia przez płatnika, że obliczony, a następnie wykazany w deklaracji i odprowadzony podatek dochodowy, poczynając od 1 stycznia 2006 r., został zapłacony nienależnie?

ODPOWIEDŹ URZĘDU

Zgodnie z art. 75 par. 1 Ordynacji podatkowej z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty może wystąpić podatnik, jeżeli kwestionuje on zasadność pobrania przez płatnika podatku albo jego wysokość. Uprawnienie to przysługuje również płatnikom, jeżeli w złożonej deklaracji wykazali podatek w wysokości większej od należnej. W przypadku stwierdzenia, że pobrany podatek (zaliczka na podatek) jest nienależny, płatnik ma prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Łącznie z wnioskiem płatnik składa skorygowaną deklarację. Prawo do stwierdzenia nadpłaty powinno zostać wykazane przez płatnika poprzez złożenie dokumentów potwierdzających zasadność wniosku.

 

Jeżeli prawidłowość skorygowanej deklaracji nie budzi wątpliwości, organ podatkowy zwraca nadpłatę bez decyzji stwierdzającej nadpłatę.

 

Nadpłaty podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.

 

Wskazane zasady stosuje się odpowiednio do zaliczania nadpłaty płatnika na poczet jego zaległości podatkowych, bieżących zobowiązań podatkowych lub zobowiązań powstałych w związku z wykonywaniem obowiązków płatnika.

Postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Łosicach z 24 lipca 2006 r., nr PDM/415?4a/06/MW.

OPINIA
KRZYSZTOF KOŚLICKI 

ekspert podatkowy, BDO Numerica

Stanowisko zajęte przez organ podatkowy wydaje się być błędne. W analizowanym przypadku nie zostały wzięte pod uwagę przepisy art. 76c Ordynacji podatkowej. Zgodnie z jego brzmieniem, termin zwrotu nadpłaty wynikającej z zaliczek na podatek uzależniony jest od sposobu jej powstania. Jeśli kwota nadpłaty wynikającej z zaliczek na podatek została ustalona samodzielnie przez podatnika, a nie w wyniku decyzji administracyjnej, co miało tu miejsce, powinna zostać ona rozliczona (zwrócona) po zakończeniu okresu, którego dotyczy rozliczany podatek. Regulacja ta wiąże się także z art. 73 par. 2 Ordynacji podatkowej, w którym wprost zostało określone, że dla podatników podatku dochodowego nadpłata powstaje z dniem złożenia zeznania rocznego. Nadpłaty wynikające z zapłaconych zaliczek zwrócone być zatem powinny po zakończeniu okresu, za który rozlicza się podatek. W przypadku podatku dochodowego po zakończeniu roku podatkowego.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA

W dniach 30 stycznia i 2 marca 2004 r. na konto podatnika wpłynęła z urzędu skarbowego kwota 49 560 zł. Czy kwota - przekazana bez wiedzy podatnika - nienależnie zwróconej nadpłaty jest zaległością podatkową?

ODPOWIEDŹ IZBY

Zaległością podatkową w myśl art. 51 par. 1 i 2 Ordynacji podatkowej jest podatek niezapłacony w terminie, a także niezapłacona w terminie zaliczka na podatek oraz rata podatku. Na równi z zaległością podatkową traktuje się także zwrot podatku, jeżeli podatnik otrzymał go nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej lub został on zaliczony na poczet zaległości podatkowej albo bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych, chyba że podatnik wskaże, że nie nastąpiło to z jego winy. Na równi z zaległością podatkową traktuje się również nadpłatę, której zwrotu organ podatkowy dokonał nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej. Do powstania zaległości podatkowej może zatem dojść w wyniku niezapłacenia w terminie zobowiązania podatkowego prawidłowo ustalonego przez podatnika lub też uiszczenia go w nieprawidłowo ustalonej wysokości. Niewłaściwe ukształtowanie treści zobowiązania podatkowego może się wyrażać zarówno w zaniżeniu wysokości należności podatkowej, jak również otrzymaniu nienależnej lub wyższej od należnej nadpłaty. W przypadku gdy doprowadzi to do otrzymania przez podatnika świadczeń ze strony organu podatkowego, zwrot tych świadczeń ma tego samego rodzaju konsekwencje, co niezapłacony w terminie podatek. W gruncie rzeczy w obu tych przypadkach następuje niewłaściwe ukształtowanie treści zobowiązaniowego stosunku prawnego, podatnik zaś dysponuje publicznymi środkami pieniężnymi.

Decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z 7 lipca 2006 r., nr IO/406-0002/06.

OPINIA
TOMASZ RYSIAK 

prawnik, kancelaria Magnusson

W przedmiotowej interpretacji dyrektor izby skarbowej oparł się na art. 52 ust. 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym, na równi z zaległością podatkową traktuje się także nadpłatę, jeżeli w zeznaniu została wykazana nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych bądź bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych. Co należy zauważyć, zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej brak winy podatnika wyłącza traktowanie jako zaległości podatkowej jedynie nienależnego zwrotu podatku. Tym samym nie było prawnych podstaw do uznania, że nienależnie zwrócona przez organy podatkowe nadpłata, nawet jeżeli nie było w tym winy podatnika, nie powinna być traktowana jako zaległość podatkowa.