REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wartości niematerialne i prawne - amortyzacja

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

REKLAMA

Wartości niematerialne i prawne, to ściśle określona przez przepisy podatkowe kategoria składników, która podlega amortyzacji. Ich amortyzacja różni się jednak znacznie od amortyzacji środków trwałych. Szczegóły tych różnic omawiamy w poradniku.

SPIS TREŚCI

  • Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych
    • Zamknięty katalog wartości niematerialnych i prawnych
    • Amortyzacja tylko wartości nabytych
    • Tylko jedna metoda amortyzacji
    • Zmiana wartości niematerialnej w środek trwały
    • Ulepszenie wartości niematerialnej i prawnej
    • Różnice podatkowe i rachunkowe

REKLAMA


Zamknięty katalog wartości niematerialnych i prawnych

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Oprócz środków trwałych drugą kategorią majątku podlegającego odpisom amortyzacyjnym są wartości niematerialne i prawne. Przepisy podatkowe posługują się zamkniętym katalogiem tych wartości, są to:

1) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego,

2) spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

3) prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej1,

4) autorskie lub pokrewne prawa majątkowe,

5) licencje,

6) prawa określone w przepisach ustawy – Prawo własności przemysłowej,

7) wartość stanowiącą równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how),

8) wartość firmy,

9) koszty prac rozwojowych (art. 22b u.p.d.o.f. i art. 16b u.p.d.o.p.).

„Przepisy zawierają zamknięty katalog wartości niematerialnych i prawnych i nie wymienia się w nim strony internetowej. Oznacza to, że amortyzacji podatkowej podlegają tylko te wartości niematerialne i prawne, które zostały wymienione w art. 22b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (...) należy zatem stwierdzić, że wydatków na opracowanie i wykonanie strony internetowej nie można zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych i nie będą one podlegać amortyzacji” pismo Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 sierpnia 2008 r., nr ITPB1/415-282/08/DP.

Amortyzacja tylko wartości nabytych

REKLAMA

Należy zauważyć, że z wartościami niematerialnymi i prawnymi mamy do czynienia tylko wtedy, gdy ww. wartości zostały nabyte. Wobec tego, jeżeli taką wartość podatnik wytworzy we własnym zakresie, nie będzie ona stanowiła dla niego takiego składnika majątku. Oznacza to, że koszty związane z wytworzeniem wartości niematerialnej i prawnej będą zaliczane na bieżąco, w miarę ich ponoszenia, bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów.

Programy komputerowe wytworzone przez podatnika we własnym zakresie nie mogą być uznane za wartości niematerialne i prawne, natomiast można je zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów. – pismo Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 18 października 2007 r., nr ITPB1/415-154/07/WM.

W przypadku gdy znak towarowy nie został przez podatnika nabyty, lecz wytworzony był we własnym zakresie, to nie mógł być zaliczony do wartości niematerialnych i prawnych (...)

– wyrok WSA we Wrocławiu z 12 sierpnia 2010 r., sygn. akt I S.A./Wr 606/10.

Wymienione składniki majątku podlegają amortyzacji, jeżeli spełniają następujące warunki:

1) stanowią własność, współwłasność podatnika albo są używane na podstawie umowy leasingu finansowego,

2) są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z działalnością gospodarczą, oddane do używania na podstawie licencji, sublicencji, umowy najmu, dzierżawy albo leasingu,

3) przewidywany okres używania ww. wartości jest dłuższy niż rok.


Tylko jedna metoda amortyzacji

REKLAMA

W odróżnieniu od środków trwałych ustawodawca nie przewidział różnych metod amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych. Metoda jest jedna i polega na systematycznym odpisywaniu w koszty określonej wartości niematerialnej i prawnej w czasie nie krótszym, niż wskazują przepisy podatkowe. Innymi słowy, przepisy określają tylko minimalny okres amortyzacji takich wartości. Tym samym minimalny okres amortyzacji pośrednio wyznacza stawkę amortyzacyjną. Dla przykładu, jeżeli dla licencji na program komputerowy minimalny okres amortyzacji wynosi 24 miesiące, to roczna stawka amortyzacyjna w praktyce wyniesie 50 proc.. Tylko dla takich wartości, jak: własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego i prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej4 ustawodawca przewidział nie minimalny okres amortyzacji, tylko roczną stawkę amortyzacyjną. Wynosi ona 2,5 proc., a w przypadku gdy wartość początkowa ww. praw jest ustalona metodą uproszczoną (art. 22g ust. 10 u.p.d.o.f. – tj. jako iloczyn powierzchni użytkowej i kwoty 988 zł), stawka ta wynosi 1,5 proc. rocznie. Nie ma natomiast możliwości amortyzowania wartości niematerialnych i prawnych metodą degresywną czy metodą stawek indywidualnych ani zmiany stawek przez ich podwyższenie lub obniżenie.

„W zakresie oprogramowania należy stwierdzić, iż nie przysługuje (...) prawo do obniżenia lub podwyższenia stawek amortyzacyjnych, gdyż art. 22i ust. 5 i 22i ust. 2 ww. ustawy dotyczy wyłącznie środków trwałych (...). Ponadto okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i prawnych został uregulowany odrębnie w art. 22m ww. ustawy” – pismo Urzędu Skarbowego w Siemianowicach Śląskich z 21 lipca 2006 r., nr PDPF- 415/14/4111/P/i/15/AK/06.

„Możliwość stosowania indywidualnych stawek amortyzacyjnych dotyczy środków trwałych, a nie wartości niematerialnych i prawnych, jakimi jest między innymi spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego. Udokumentowane wydatki związane z przeprowadzonymi pracami budowlanymi w lokalu gospodarczym, do którego posiada Pan tytuł spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego, może zaliczyć Pan do kosztów uzyskania przychodów (...)”

– pismo Urzędu Skarbowego Kraków-Podgórze z 3 sierpnia 2006 r., nr PD/415-96/06/R1.

Zmiana wartości niematerialnej w środek trwały

W szczególnych przypadkach może dojść do zmiany kwalifikacji składnika majątku stanowiącego wartość niematerialną i prawną w środek trwały. Wówczas można rozważyć zmianę metody amortyzacji, ponieważ w wyniku zmiany kwalifikacji mamy do czynienia w pewnym sensie z nowym składnikiem majątku. Może się tak stać w przypadku przekształcenia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu w odrębną własność lokalu, czyli tzw. nieruchomość lokalową. Ta stanowi już środek trwały, a nie wartość niematerialną i prawną. Przyjmując tak otrzymany „nowy” środek trwały, możemy wybrać dla niego odpowiednią metodę amortyzacji – jedną z trzech metod, jakie przewidują przepisy podatkowe dla środków trwałych.

Przy przekształceniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego na podstawie aktu notarialnego w odrębną własność powstanie nowy środek trwały, który będzie pierwszy raz wpisany do ewidencji środków trwałych i który będzie można amortyzować wg indywidualnej stawki amortyzacji. – pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 23 lutego 2009 r., nr IBPBI/1/415-935/08/AP.

PRZYKŁAD

We wrześniu 2010 r. pani Monika przekształciła własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w odrębną własność lokalu. W lokalu tym jest prowadzona działalność gospodarcza

biuro obrotu nieruchomościami. Do września 2010 r. ww. prawo spółdzielcze było zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych. Dokonywano od niego odpisów amortyzacyjnych w następujący sposób:

Powierzchnia użytkowa lokalu to 65 m2

Wartość początkowa (cena nabycia): 120 000 zł

Roczny odpis amortyzacyjny to 120 000 zł × 2,5 proc. = 3000 zł

Po przekształceniu ww. prawa spółdzielczego w odrębną własność lokalu pani Monika wprowadziła lokal do ewidencji środków trwałych jako środek trwały i wybrała dla niego amortyzację z zastosowaniem indywidualnych stawek amortyzacyjnych, ponieważ lokal mógł zostać uznany za „używany”. Pani Monika nabyła bowiem spółdzielcze prawo do lokalu w 2001 r., a sam lokal był we władaniu spółdzielni od momentu jego wybudowania, tj. od 1986 r., do dnia przekształcenia tego prawa w odrębną własność lokalu, czyli do września 2010 r. Tym samym był wykorzystywany przed jego nabyciem dłużej niż 60 miesięcy (art. 22j ust. 3 pkt 1 u.p.d.o.f.). Amortyzacja od października 2010 r.:

Wartość początkowa (cena nabycia, w tym koszty związane z nabyciem środka trwałego – odrębnej własności lokalu): 128 000 zł.

Roczny odpis amortyzacyjny dla lokalu mającego status „używanego” to 128 000 zł: 10 lat = 12 800 zł, miesięczny odpis amortyzacyjny: 12 800 zł: 12 = 1066,67 zł.


Ulepszenie wartości niematerialnej i prawnej

Kolejną cechą odróżniającą tę kategorię majątku od środków trwałych jest to, że ulepszenia wartości niematerialnych i prawnych nie zwiększają ich wartości początkowej. Przepisy podatkowe nie wymagają bowiem obowiązku powiększania wartości początkowej określonej wartości niematerialnej i prawnej o nakłady poczynione po przyjęciu jej do użytkowania. Najczęściej spotykaną formą modernizacji wartości niematerialnej i prawnej, z jaką w praktyce mamy do czynienia, są aktualizacje programów komputerowych. Jak wiadomo, amortyzacji, zaliczeniu w poczet wartości niematerialnych i prawnych podlegają nie tyle programy komputerowe, ile licencje (sublicencje) na programy komputerowe. Należy zatem bardzo dokładnie przeanalizować, z czym mamy do czynienia, nabywając aktualizację programu. Czy odbywa się to w ramach wcześniej udzielonej licencji na program komputerowy, czy też wiąże się z nabyciem zupełnie nowej, odrębnej licencji. W pierwszym przypadku dokonujemy nakładów na już posiadaną wartość niematerialną i prawną, a w związku z tym, że w przepisach podatkowych nie ma czegoś takiego jak „ulepszenie wartości niematerialnej i prawnej”, to wartość nabytej aktualizacji programu komputerowego, niezależnie od wartości zakupu, zaliczamy bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów. Natomiast w przypadku, gdy nabywając aktualizację programu komputerowego, nabywamy jednocześnie nową licencję, musimy potraktować ją jako nową, odrębną od wcześniej nabytej licencji na program, wartość niematerialną i prawną, którą należy poddać odpisom amortyzacyjnym.

„Spółka nabyła aktualizację oprogramowania, udoskonaloną wersję pod względem użytkowym i funkcjonalnym. Aktualizacja nie wiąże się z utworzeniem nowego programu komputerowego. Wprowadzenie do używania nowych funkcjonalności oprogramowania nie wiąże się ze zmianą udzielonej Spółce licencji. Wnioskodawca wskazuje, iż po wykonaniu prac modyfikacyjnych (dokonaniu aktualizacji i opracowaniu modułu) nie dochodzi do odrębnego przekazania praw (udzielenia licencji). (...) należy stwierdzić, iż wydatki ponoszone przez Wnioskodawcę na rozbudowę używanego oprogramowania należy zakwalifikować do kosztów innych niż koszty bezpośrednio związane z przychodami i można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych” – pismo Izby Skarbowej w Warszawie z 28 kwietnia 2009 r., nr IPPB5/423-157/09-2/AM.


Różnice podatkowe i rachunkowe

Podatnicy, którzy prowadzą ewidencję w formie ksiąg rachunkowych, muszą zwrócić uwagę na różnice w pojmowaniu wartości niematerialnych i prawnych na gruncie przepisów podatkowych i przepisów o rachunkowości. Pierwsza znacząca różnica to fakt, że przepisy podatkowe posługują się zamkniętym katalogiem wartości niematerialnych i prawnych. Przepisy o rachunkowości nie wskazują natomiast na taki katalog. Posługują się wyłącznie definicją tego rodzaju składników majątku (art. 2 ust. 1 pkt 14 ustawy o rachunkowości – dalej u.r.). I tak, wartości niematerialne i prawne w myśl przepisów o rachunkowości to nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki. Dalej przepisy o rachunkowości wymieniają tylko przykładowy zbiór takich wartości i już ten przykładowy katalog wartości niematerialnych i prawnych nie pokrywa się z katalogiem tych wartości określonym w przepisach podatkowych. Wśród tych wartości wymienia się bowiem koncesje, które na gruncie przepisów podatkowych nie stanowią wartości niematerialnej i prawnej. W konsekwencji otrzymana koncesja dla celów bilansowych powinna być odnoszona w koszty poprzez planowe odpisy amortyzacyjne, natomiast dla celów podatkowych koncesja może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów wyłącznie bezpośrednio, nie w formie odpisów.

W związku z tym, że katalog wartości niematerialnych i prawnych na gruncie przepisów o rachunkowości jest tylko przykładowy, do tego rodzaju składników majątku jednostki zalicza się wiele innych praw, które w przepisach podatkowych będą traktowane zupełnie inaczej – najczęściej jako bieżące koszty prowadzonej działalności gospodarczej; dotyczy to np. wcześniej wspomnianej koncesji.

Ponadto ustawa o rachunkowości inaczej kwalifikuje pewne składniki majątku, zaliczając je do środków trwałych, gdy tymczasem przepisy podatkowe zaliczają je do wartości niematerialnych i prawnych (art. 3 ust. 1 pkt 15 u.r.). Dotyczy to np. prawa wieczystego użytkowania gruntu.

Przy czym warto wspomnieć o tym, że prawo wieczystego użytkowania gruntu według przepisów podatkowych nie podlega amortyzacji, natomiast dla celów bilansowych należy je amortyzować, i to jako środek trwały.

Podstawa prawna:

• art. 15 ust. 1, art. 16b, art. 16j ust. 3 pkt 1, art. 16m ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.),

• art. 22 ust. 1, art. 22b, art. 22g ust. 10, art. 27j ust. 3 pkt 1, art. 22m ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn.zm.).

 

 

1 Taki podział już nie funkcjonuje w Prawie o spółdzielniach mieszkaniowych. Od 1992 r. w przepisach Kodeksu cywilnego oraz w ustawie – Prawo o spółdzielniach mieszkaniowych funkcjonuje wyłącznie jedna kategoria „spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu”.

Joanna Krawczyk

Doradca podatkowy

Prawo Przedsiębiorcy

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF już za rogiem. Tysiące firm nieprzygotowanych – cyfrowe wykluczenie może kosztować fortunę

Cyfrowy obowiązek, który może zaskoczyć wielu przedsiębiorców – od 2026 r. e-fakturowanie stanie się przymusem. Problem? Rząd uznał, że „wykluczenie cyfrowe” dotyczy wyłącznie najmniejszych firm. W praktyce zagrożeni są także starsi przedsiębiorcy, mikrofirmy bez dostępu do IT, a nawet ci, którzy nie mają stabilnego internetu. Brak przygotowania oznacza paraliż działalności, karne odsetki i utratę klientów. Czas ucieka – a system nie wybacza błędów.

ZUS: Przedsiębiorcy z niepełnosprawnościami z niższą roczną składką zdrowotną. Trzeba spełnić 4 warunki

Przedsiębiorcy, którzy mają orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności mogą korzystać z ulgi i obniżyć roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Krzysztof Cieszyński, Regionalny Rzecznik Prasowy województwa pomorskiego wyjaśnia jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać z tej ulgi.

Prawa autorskie do treści biznesowych publikowanych w social mediach. Kiedy można legalnie wykorzystać zdjęcie lub wideo? Co każda firma wiedzieć powinna

W erze cyfrowej, gdzie granice między komunikacją osobistą a firmową coraz bardziej się zacierają, prawa autorskie w social mediach stają się kluczową kwestią dla każdego biznesu. Generowanie własności intelektualnej przestało być domeną wyłącznie branż kreatywnych — dziś dotyczy praktycznie każdej firmy, która promuje swoje produkty lub usługi w internecie.

Zwierzęta w firmie a koszty uzyskania przychodu. Jak argumentować przed urzędem skarbowym? Interpretacje fiskusa: pies, akwarium i inne przypadki

Czy pies w firmie może być kosztem uzyskania przychodu? A akwarium – elementem budującym wizerunek? Coraz więcej przedsiębiorców zadaje sobie te pytania, zwłaszcza w czasach, gdy granica między przestrzenią zawodową a prywatną bywa płynna. Praktyka i interpretacje podatkowe pokazują, że... to zależy.

REKLAMA

Będzie likwidacja JPK VAT? Prof. Modzelewski: nieoficjalnie mówi się o redukcji obowiązków

Od samego początku (można sprawdzić) byłem krytykiem wprowadzenia powszechnych „jotpeków”, czyli zmuszania ogółu podatników do systematycznego wysyłania urzędom skarbowym ich ewidencji podatkowych. Po co zaśmiecać archiwa tych organów bilionami zbędnych informacji, do których nigdy nie sięgnie i nie można ich racjonalnie zinterpretować?

Księgowi nie spodziewają się w najbliższej przyszłości wielkich rewolucji w wynagrodzeniu i systemie swojej pracy

Co księgowi naprawdę myślą o kondycji swojej branży? Ukazał się pierwszy w Polsce barometr nastrojów księgowych. Jak oceniają oni miniony rok, czego oczekują po 2025. Odpowiedzi badanych księgowych pokazują prawdziwy obraz branży.

Zasada wielokrotności opodatkowania wyrobów akcyzowych w przypadku wtórnego obowiązku podatkowego a zmiana podatkowego przeznaczenia wyrobu akcyzowego

Istotnym problemem prawnym i praktycznym jest możliwość wielokrotnego opodatkowania tego samego wyrobu akcyzowego na etapie wtórnego obowiązku podatkowego (zwanego również obowiązkiem podatkowym drugiego stopnia.) – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Ulga na ekspansje a koszty marketingowe – jak szeroki jest katalog wydatków?

Niedawna interpretacja podatkowa (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.66.2025.2.ED) dla producenta opakowań z tworzyw sztucznych rozstrzyga tę kwestię, wskazując, które wydatki targowe i promocyjne podlegają odliczeniu, a które - mimo argumentacji podatnika - pozostają poza zakresem ulgi. Organ zastosował ścisłą wykładnię językową, potwierdzając kwalifikowalność jedynie części ponoszonych przez przedsiębiorców kosztów.

REKLAMA

KSeF 2026: Pożegnanie z papierowymi fakturami. Jak przygotować się na rewolucję w rozliczeniach VAT i uniknąć kar i problemów z fiskusem [branża TSL]

Niecały rok dzieli podatników VAT (w tym branżę transportową) od księgowej rewolucji. Ministerstwo Finansów potwierdziło w komunikacie z kwietnia 2025 r., że początek 2026 roku to ostateczny termin wejścia w życie Krajowego Systemu e-Faktur dla większości przedsiębiorców. Oznacza to, że już niedługo sektor TSL, zdominowany przez rozliczenia papierowe, musi stać się cyfrowy. To wyzwanie zwłaszcza dla spedycji, które rozliczają się z wieloma podmiotami równocześnie. Jak przygotować się do wdrożenia KSeF, by uniknąć problemów i kar?

Co myślą księgowi o przyszłości swojej branży? Barometr nastrojów księgowych 2025 ujawnia kulisy rynku

Czy zawód księgowego przechodzi kryzys, czy może ewoluuje w stronę większego znaczenia strategicznego? Nowo opublikowany Barometr nastrojów księgowych 2025 to pierwsze tego typu badanie w Polsce, które w kompleksowy sposób analizuje wyzwania, emocje i kierunki rozwoju zawodu księgowego.

REKLAMA