Stowarzyszenie miało w 2004 r. sprzedaż zwolnioną z VAT i opodatkowaną VAT. Czy do obliczenia współczynnika, o którym mówi art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, należało przyjąć sprzedaż wszystkich miesięcy, czy tylko tych, w których wystąpiła łącznie sprzedaż zwolniona i opodatkowana? Czy w miesiącach, w których występuje tylko sprzedaż zwolniona lub nie ma sprzedaży, przysługuje w 2005 r. odliczenie podatku naliczonego w części wynikającej z wymienionego współczynnika?
Przy obliczaniu proporcji uwzględnia się obroty z całego poprzedniego roku (wyjątkowo dla 2005 r. proporcja ustalana jest na podstawie obrotów za okres maj–grudzień 2004 r.), a nie tylko obroty tych miesięcy, w których łącznie wystąpiła sprzedaż z prawem do odliczeniaVAT, jak też bez takiego prawa. Proporcja stosowana jest wobec wszystkich tych kwot podatku naliczonego, które są powiązane zarówno z czynnościami z prawem do odliczenia VAT, jak i bez takiego prawa. Bez znaczenia przy tym jest to, jakiego rodzaju czynności podatnik wykonuje w danym okresie rozliczeniowym.
Niezwykle istotne jest to, że podatnicy wykonujący zarówno czynności, w związku z którymi przysługuje im prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, zobowiązani są do odrębnego określania kwot podatku naliczonego związanych z poszczególnymi czynnościami (tymi z prawem do odliczania VAT i bez takiego prawa). Podział taki służy ustaleniu, który (z których faktur) podatek naliczony może być odliczony w całości, a który nie pomniejszy podatku należnego.
Dopiero jeżeli podatnik nie ma możliwości wyodrębnienia całości lub części tych kwot, to może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (odliczenie częściowe).
W celu stosowania częściowego odliczania VAT naliczonego podatnik musi ustalić stosowną proporcję. Zasady, jakimi musi kierować się podatnik przy ustalaniu proporcji, zapisane zostały w przepisach art. 90 ustawy o VAT. Proporcja wyznaczana jest przez określony % (jeżeli proporcja ma postać ułamka, zaokrągla się ją w górę), udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.
Przy obliczaniu proporcji uwzględnia się obroty z całego poprzedniego roku (wyjątkowo dla 2005 r. proporcja ustalana jest na podstawie obrotów za okres maj–grudzień 2004 r.), a nie tylko obroty tych miesięcy, w których łącznie wystąpiła sprzedaż z prawem do odliczenia VAT i bez takiego prawa.
Tak ustalona proporcja stosowana jest wobec wszystkich tych kwot podatku naliczonego, który jest związany zarówno z czynnościami z prawem do odliczenia VAT, jak i bez takiego prawa. Bez znaczenia przy tym jest to, jakiego rodzaju czynności podatnik wykonuje w danym okresie rozliczeniowym. Ważne bowiem jest tylko to, z jakiego rodzaju czynnościami (tj. z prawem do odliczania czy bez takiego prawa) powiązany jest ów zakup, a nie to, kiedy w trakcie roku (w jakim okresie) takie nabycie miało miejsce.
Należy wspomnieć, że od 1 czerwca 2005 r. zaczęły obowiązywać zmiany w ustawie o VAT, które objęły między innymi wspomniany art. 90 ustawy. Zgodnie z nimi uchylono ust. 7 tego artykułu, który stanowił, że w obrocie stanowiącym podstawę obliczania proporcji częściowego odliczenia VAT naliczonego uwzględniano dotacje, które nie stanowiły obrotu.
W wyniku tych zmian Minister Finansów uzyskał upoważnienie do wydania rozporządzenia, w którym określa metody obliczenia proporcji inne niż określone w art. 90 ust. 3 oraz warunki stosowania tych metod. Zmiany te będą istotne przy ustalaniu proporcji odliczenia za 2005 r.
• art. 90 ust. 2–6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 14, poz. 113
