Jak postąpić w przypadku otrzymania faktury, ale nieotrzymania towaru

Nie, towarów tych Czytelniczka nie powinna ujmować w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. W księdze ujmuje się towary niezwłocznie po ich otrzymaniu. Gdy towaru nie otrzymano, a dodatkowo Czytelniczka kwestionuje w ogóle fakt dojścia transakcji kupna-sprzedaży do skutku, to nie ma podstaw do uwzględnienia w kosztach wartości towarów ujętych w fakturze. W konsekwencji nie należy także ujmować w księdze faktury korygującej, która ma na celu, w tym przypadku, „anulowanie” pierwotnej faktury.

Jak wynika z przedstawionego opisu, do wykonania umowy kupna-sprzedaży w ogóle nie doszło. Skoro tak, to wspomniana faktura dokumentuje fikcyjną transakcję. Z przepisów dotyczących zasad wystawiania faktur wynika, że co do zasady fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru. Wobec tego, jeżeli towaru nie wydano, to do wystawienia faktury nie powinno w ogóle dojść. Jeżeli jednak została wystawiona i wydana klientowi, to jedyną możliwością wyeliminowania faktury z obrotu jest jej korekta. Nie ma bowiem możliwości anulowania faktury, gdy do wykonania danej czynności nie doszło, a faktura dotarła już do klienta (została wprowadzona do obrotu gospodarczego).

Podatnik po otrzymaniu faktury dotyczącej transakcji, do której nie doszło, nie powinien jej ujmować w podatkowej księdze przychodów i rozchodów ani uwzględniać w rozliczeniach podatku od towarów i usług (jednym z warunków odliczenia VAT od zakupu jest nabycie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel). Zakup materiałów podstawowych oraz towarów handlowych ujmuje się w księdze niezwłocznie po ich otrzymaniu. Gdy towaru nie otrzymano, a dodatkowo podatnik kwestionuje w ogóle fakt dojścia transakcji kupna-sprzedaży do skutku, nie ma podstaw do uwzględnienia w kosztach wartości towarów ujętych w fakturze. W konsekwencji nie należy także ujmować w księdze faktury korygującej, która ma na celu w tym przypadku „anulowanie” pierwotnej faktury.

Ujęcie w księdze dokumentu niezgodnego ze stanem rzeczywistym naraża podatnika na uznanie księgi za nierzetelną oraz zarzut zawyżenia kosztów uzyskania przychodów. W wyroku z 24 czerwca 1999 r., sygn. akt I SA/Po 2375/98, NSA stwierdził, że:

Wobec tego nie można uwzględniać w zapisach księgi dokumentów, które dotyczą zakupu towarów, do którego w ogóle nie doszło.

Joanna Krawczyk

doradca podatkowy, prawnik