Jak ewidencjonować opłaty związane z ustanowieniem hipoteki

Samo ustanowienie hipoteki służącej zabezpieczeniu zaciągniętego przez jednostkę kredytu nie powoduje konieczności zapisów w księgach rachunkowych. Fakt ten powinien jednak zostać odnotowany w ewidencji pozabilansowej zapisem: Ma konto 29 „Zobowiązania warunkowe” (w analityce „Ustanowienie hipoteki”). Zaksięgowaniu podlegają natomiast wszelkie opłaty związane z ustanowieniem hipoteki. Przykład ewidencji tych operacji prezentujemy w uzasadnieniu.

Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym na nieruchomości, określonym w art. 244 ustawy – Kodeks cywilny, związanym z wierzytelnością i służącym do jej zabezpieczenia. Szczegółowe zasady ustanowienia hipoteki zostały określone w art. 65–112 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. Zgodnie z art. 65 tej ustawy w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności nieruchomość można obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.

Do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.

Fakt ustanowienia hipoteki nie znajdzie odzwierciedlenia w księgach rachunkowych dopóki, dopóty nie będą z nim związane wydatki bądź dochody. Jak wskazano w odpowiedzi – ustanowienie hipoteki odnotowuje się jedynie w ewidencji pozabilansowej na koncie:

Ma konto 29 „Zobowiązania warunkowe” (w analityce „Ustanowienie hipoteki”).

Ustanowienie hipoteki zawsze jednak pociąga za sobą koszty. Musimy wykupić znaczki opłaty skarbowej przy składaniu wniosku oraz wpłacić opłatę za wpis do hipoteki (oraz za założenie księgi wieczystej, jeśli budynek lub lokal wcześniej jej nie posiadał). Niekiedy zapłacimy również opłatę notarialną i podatek od czynności cywilnoprawnych.

Ujęcie w ewidencji księgowej opłat związanych z ustanowieniem hipoteki może przebiegać następująco:

Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (w analityce „Podatki i opłaty”),

Ma konto 10 „Kasa” lub konto 13 „Rachunek bieżący”.

Jeżeli jednostka prowadzi ewidencję kosztów jednocześnie w zespole 4 i 5, należy dokonać zapisu równoległego:

Wn konto 55 „Koszty zarządu”,

Ma konto 49 „Rozliczenie kosztów”.

Jeżeli hipoteka jest zabezpieczeniem kredytu zaciągniętego na budowę środka trwałego, opłaty związane z jej ustanowieniem powinny w ewidencji księgowej zostać ujęte tak, jak pozostałe koszty związane z budową środka trwałego, tj.:

Wn konto 08 „Środki trwałe w budowie”,

Ma konto 10 „Kasa” lub konto 13 „Rachunek bieżący”.

W momencie oddania środka trwałego do używania koszty poniesione w związku z ustanowieniem hipoteki wraz z innymi kosztami zgromadzonymi na koncie 08 zwiększą wartość początkową tego środka trwałego, zapisem:

Wn konto 01 „Środki trwałe”,

Ma konto 08 „Środki trwałe w budowie”.

Anna Kędziora

księgowa, konsultant podatkowy