Czy nadwyżki i niedobory podlegają opodatkowaniu

Ustawa o VAT określa, kiedy podatnik VAT niekorzystający ze zwolnienia jest zobowiązany do sporządzenia spisu z natury i rozliczenia VAT od towarów własnej produkcji i nabytych, które nie zostały odsprzedane. Taki obowiązek wystąpi w przypadku:

1) rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej,

2) zaprzestania przez osobę fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu,

3) zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu co najmniej przez 10 miesięcy przez osobę fizyczną.

W pytaniu nie podaliście Państwo powodu sporządzenia spisu z natury oraz formy prowadzonej działalności. Jeśli spis nie jest spowodowany likwidacją działalności prowadzonej przez osobę fizyczną lub spółkę niemającą osobowości prawnej, to towary objęte spisem nie podlegają opodatkowaniu VAT. Natomiast jeśli został sporządzony w związku z likwidacją lub zaprzestaniem działalności prowadzonej w tej formie, to podatnik jest zobowiązany zawiadomić o dokonanym spisie z natury, o ustalonej wartości i o kwocie podatku należnego, naczelnika urzędu skarbowego w terminie 7 dni. Termin ten liczy się od dnia zakończenia spisu. Należy pamiętać, że spis powinien być sporządzony najpóźniej w terminie 14 dni od dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania działalności. Oznacza to, że wyniki spisu podatnik przedstawia w urzędzie skarbowym najpóźniej w terminie 21 dni od dnia likwidacji działalności. Spisem powinny być objęte towary, które pozostały na dzień likwidacji działalności i w związku z którymi podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT.

Spis z natury należy sporządzić najpóźniej w terminie 14 dni od dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania działalności.

Obowiązek podatkowy powstaje w dniu, w którym powinien być sporządzony spis, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia likwidacji działalności. Jeśli w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy, kwota podatku naliczonego jest wyższa od kwoty podatku należnego, podatnikowi przysługuje prawo zwrotu z urzędu skarbowego różnicy podatku. Obowiązują tutaj ogólne zasady związane ze zwrotem VAT (art. 87 ust. 2 ustawy o VAT).

Przykład

Niedobory stwierdzone w trakcie spisu z natury nie podlegają opodatkowaniu VAT. Opodatkowaniu podlegają bowiem tylko nadwyżki towarów, a nie ich braki. Podatnik nie jest również zobowiązany do dokonania korekty odliczonego podatku z tytułu zakupu towarów, które uległy zaginięciu lub zniszczeniu. Potwierdzenie tego stanowiska znajdziemy między innymi w piśmie Pierwszego Urzędu Skarbowego w Częstochowie z 13 sierpnia 2004 r. (nr PP/443-159/2004), w którym stwierdzono, że jeśli w momencie nabycia skradzionych później towarów podatnik spełnił warunki do skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego, tzn. nabył towary w celu dokonania czynności opodatkowanych, to późniejsza utrata warunku odliczenia poprzez kradzież towaru, nie spowoduje konieczności dokonania korekty podatku naliczonego.

Ponadto ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wyłącza powstałych niedoborów z kosztów uzyskania przychodów. Oznacza to, że możemy je zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów (stanowisko takie potwierdza m.in. pismo Pierwszego Urzędu Skarbowego w Poznaniu z 13 listopada 2004 r., nr SD-K415/116/30), a tym samym przysługuje nam prawo do odliczenia VAT.

Powstałe nadwyżki towarów podatnik powinien ująć w spisie z natury i rozliczyć VAT z tego tytułu. Ale tylko pod warunkiem, że podatnik był zobowiązany do sporządzenia spisu z natury i rozliczenia od niego VAT, a od pozostałych towarów przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Jeśli podatnikowi prawo do odliczenia nie przysługiwało, nie będzie ich opodatkowywał.

Joanna Dmowska

Podstawa prawna