REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Skutki różnic pomiędzy amortyzacją bilansową i podatkową

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kazimiera Winiarska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Przepisy regulujące amortyzację środków trwałych stanowią znaczną część ustawy o podatku dochodowym. Są one dość rygorystyczne i częściowo różnią się od postanowień uor.

Prawo bilansowe ma na celu prezentację prawdziwego i rzetelnego obrazu kosztów amortyzacji oraz majątku podlegającego amortyzacji, prawo podatkowe - zabezpieczenie wpływów do budżetu z tytułu podatku dochodowego. Tak różne cele muszą prowadzić do rozbieżności zasad wyceny i amortyzacji dla celów bilansowych i podatkowych. Rozbieżności te uwidaczniają się na następujących płaszczyznach:

REKLAMA

Autopromocja

a) podatkowej: art. 16a-16m ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - szczegółowy charakter przepisu,

b) bilansowej: art. 32 ust. 1-6 ustawy o rachunkowości - ogólny charakter przepisu.

W wyniku odmiennych źródeł regulacji odnośnie do stawek amortyzacji możliwe są trzy relacje między kwotą amortyzacji bilansowej i podatkowej w danym okresie sprawozdawczym.

REKLAMA

Relacja pierwsza - amortyzacja bilansowa jest wyższa od amortyzacji podatkowej. Sytuacja ta występuje w szczególności wtedy, gdy okres używania majątku w jednostce jest krótszy niż dozwolony okres podatkowy. Konsekwencją tego jest powstanie w danym okresie kosztów amortyzacji bilansowej, nieuznanej podatkowo. W rezultacie powstaje różnica przejściowa między zyskiem brutto a dochodem podatkowym, która zaniknie w momencie całkowitego podatkowego umorzenia środka trwałego bądź też w momencie jego sprzedaży.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przedstawiona sytuacja oznacza, że środek do celów księgowych będzie umorzony w okresie krótszym niż do celów podatkowych. Oznacza to również, że na dany dzień wartość księgowa netto będzie inna niż wartość podatkowa netto. Powoduje to konieczność prowadzenia ewidencji środków trwałych w taki sposób, aby uwzględnić w niej informacje niezbędne do obliczenia wartości odpisów amortyzacyjnych do celów podatkowych. Zmusza to do prowadzenia podwójnej ewidencji środków trwałych - do celów księgowych i do celów podatkowych.

Relacja druga to równość amortyzacji bilansowej i amortyzacji podatkowej, która ma miejsce wtedy, gdy jednostka przyjmuje do planu amortyzacji stawki amortyzacji podatkowej.

Relacja trzecia to amortyzacja bilansowa niższa od amortyzacji podatkowej. Sytuacja taka występuje w szczególnych przypadkach, czyli w takich, w których amortyzacja bilansowa ustalana jest na podstawie dłuższego niż normatywny, podatkowego okresu amortyzacji środka. Powyższy przypadek występuje wtedy, gdy jednostka, przyjmując standardowe stawki podatkowe, wykorzystuje ulgi podatkowe ukryte pod postacią podwyższonych dopuszczalnych stawek amortyzacji podatkowej. W powyższej relacji, amortyzacja bilansowa w określonym roku będzie niższa od amortyzacji podatkowej, co oznacza, że pełne umorzenie środka trwałego do celów podatkowych nastąpi wcześniej niż pełne umorzenie do celów księgowych.

Konsekwencje w zakresie ewidencji majątku trwałego podlegającego amortyzacji są identyczne jak w przypadku relacji pierwszej.

REKLAMA

Podstawowe obszary rozbieżności w rezultacie prowadzą do powstania różnic przejściowych pomiędzy wynikiem finansowym i dochodem podatkowym. Oznacza to w konsekwencji również zróżnicowanie wartości księgowej i podatkowej środków trwałych i obowiązek ujęcia podatku dochodowego odroczonego.

W praktyce rozbieżności między prawem bilansowym i podatkowym powodują konieczność prowadzenia podwójnej ewidencji dla środków trwałych. Jest to konieczne zwłaszcza w świetle wymogu prawa podatkowego stanowiącego, że ewidencja księgowa ma być prowadzona w sposób umożliwiający ocenę prawidłowości ustalania podstawy opodatkowania, w tym również kosztu amortyzacji podatkowej. Problem polega bowiem nie tylko na tym, że w danym roku zysk brutto jest korygowany o koszty amortyzacji nieuznanej w tym roku podatkowym, ale przede wszystkim na tym, że środki trwałe uzyskują różne wartości - księgową i podatkową wartość umorzenia i wartość netto.

Jednostka musi pamiętać o powyższych różnicach aż do końca użytkowania środków trwałych, co w wielu przypadkach oznacza kilkanaście lub kilkadziesiąt lat. W związku z powyższym potrzebna jest pełna ewidencja księgowa dostosowana do wymogów podatkowych, gdyż tylko wtedy może stanowić dowód do celów podatkowych.

Rozbieżności między prawem bilansowym a podatkowym w zakresie środków trwałych prowadzą do ustalenia dwóch ich wartości:

• wartości księgowej (bilansowej),

• wartości podatkowej.

Wartość księgowa (bilansowa) środków trwałych to wartość wykazywana w księgach rachunkowych, podczas gdy wartość podatkowa to wartość ustalona zgodnie z przepisami podatkowymi. Różnica między wartością bilansową i podatkową powstaje w trakcie użytkowania środka trwałego, wskutek różnych przejściowo zasad amortyzacji podatkowej i bilansowej:

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Występują dwa przypadki relacji między wartością księgową i podatkową aktywów:

1) różnica przejściowa,

2) brak różnicy.

Brak różnicy oznacza, że środek trwały jest wyceniany i amortyzowany do potrzeb podatkowych identycznie jak do potrzeb bilansowych lub że różnice w wycenie i amortyzacji mają charakter trwały.

Różnice o charakterze trwałym nie powodują żadnych skutków w zakresie rozliczeń podatku dochodowego w przyszłości. Mają wpływ na bieżący podatek dochodowy. Skutkiem różnic przejściowych jest odroczony podatek dochodowy i obowiązkowe z tego tytułu rezerwy i aktywa.

Z punktu widzenia prawa bilansowego należy początkowo, do momentu pełnego umorzenia podatkowego środka trwałego, tworzyć rezerwę na podatek dochodowy, gdyż występuje dodatnia różnica przejściowa między wartością bilansową a podatkową środków trwałych.

ZAPAMIĘTAJ!

Rezerwy tworzy się wtedy, gdy wartość bilansowa środków trwałych jest wyższa niż jej wartość podatkowa. Aktywa zaś - w sytuacji odwrotnej.

PRZYKŁAD

Jednostka nabyła w grudniu 2006 r. środek trwały o wartości 5000 zł. Amortyzacja za pierwszy rok użytkowania dla celów bilansowych (liczona metodą liniową według stawki 20% wynosi 1000 zł. Dla celów podatkowych amortyzację naliczono według stawki 30% i wynosi ona 1500 zł. Na koniec roku wartość bilansowa środka trwałego wynosi 4000 zł, a wartość podatkowa 3500 zł. Powstała z tego tytułu przejściowa różnica dodatnia, na którą należy utworzyć rezerwę na odroczony podatek dochodowy. Różnica ta w przyszłości będzie likwidowana, gdy amortyzacja podatkowa się zakończy.

Rezerwę na odroczony podatek dochodowy oblicza się następująco:

(4000 - 3500) × 19% = 95

Sposób naliczania rezerwy na odroczony podatek dochodowy przedstawia tabela.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Księgowania związanie z tworzeniem i rozwiązywaniem rezerwy przedstawiają się następująco:

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W Międzynarodowych Standardach Rachunkowości 12 (MSR 12) przewidziano także przypadki, w których mimo powstania różnicy przejściowej między księgową a podatkową wartością składnika bilansu nie ustala się z tego powodu odroczonego podatku dochodowego. Dotyczy to sytuacji, gdy rezerwa na podatek odroczony wynika z wartości firmy, której amortyzacja nie stanowi kosztu uzyskania przychodu.

W przypadku środków trwałych podatek dochodowy odroczony może powstać wskutek następujących okoliczności:

• różna amortyzacja (stawka i metoda),

• ulgi podatkowe,

• odpisy aktualizujące wartość.

W odniesieniu do pierwszej wymienionej okoliczności wiadomo, że środki trwałe wraz z upływem czasu podlegają stopniowemu zużyciu fizycznemu i moralnemu. Proces ten znajduje swoje odzwierciedlenie w szczególnym rodzaju kosztu, jakim jest amortyzacja. Podstawą do jej wyznaczenia jest wartość początkowa środka trwałego, a więc wartość brutto i przewidywany okres jego użytkowania. Przyjęcie przez jednostkę innych zasad dotyczących metody lub okresu amortyzacji księgowej i podatkowej prowadzi do zróżnicowania wartości bilansowej i podatkowej środków trwałych. W związku z tym może powstawać albo ujemna, albo dodatnia różnica przejściowa.

Charakteryzując drugą okoliczność, można powiedzieć, że regulacje podatkowe przewidują określone ulgi podatkowe w zakresie środków trwałych. Typowym przykładem jest zasada jednorazowej amortyzacji środków trwałych o wartości do 3500 zł. Podatek dochodowy odroczony pojawi się również, gdy jednostka będzie stosowała zasady amortyzacji podatkowej tylko do rozliczeń z fiskusem, a do celów bilansowych będzie stosować stopniową amortyzację. W takiej sytuacji wartość księgowa środków trwałych będzie wyższa od wartości podatkowej i powstanie dodatnia różnica przejściowa.

Jeżeli chodzi o odpisy aktualizujące wartość, to w ciągu okresu sprawozdawczego mogą wystąpić sytuacje, w których trzeba dokonać odpisów utraty wartości środków trwałych, mających na celu zrównanie wartości księgowej netto środka trwałego z jego ceną sprzedaży netto.

ZAPAMIĘTAJ!

Odpis utraty wartości środków trwałych występuje wtedy, gdy środek trwały utracił swoją przydatność gospodarczą lub jest sprzedawany, a w tym momencie nie jest w całości umorzony.

Taki odpis, jeśli nie wynika ze zmiany rodzaju działalności, w okresie jego zarachowania nie stanowi kosztów podatkowych, natomiast jest kosztem uzyskania przychodu w okresach przyszłych. Wtedy powstaje zawsze ujemna różnica przejściowa i należy utworzyć aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.

Reasumując, w przypadku rozbieżności wyceny księgowej i podatkowej środka trwałego o charakterze przejściowym mogą wystąpić dwie relacje powodujące obowiązek ustalania aktywów (rezerw) z tytułu odroczonego podatku dochodowego, co przedstawia schemat 8.

Podstawowym problemem w przypadku rozbieżności regulacji prawa podatkowego i bilansowego odnośnie do środków trwałych jest ustalenie ich wartości początkowej. Niezbędne jest to do ustalenia aktywów i rezerw na odroczony podatek dochodowy.

Ze względu na te kryteria środki trwałe można podzielić na:

• przydatne,

• nieprzydatne.

Podział ten oznacza konieczność amortyzacji przydatnych, czyli wykorzystywanych środków trwałych, i brak możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych nieprzydatnych. W drugim przypadku, zgodnie z uor, należy określić ewentualną utratę ich wartości i dokonać prawidłowego odpisu w pozostałe koszty operacyjne.

W pierwszej grupie przydatnych środków trwałych możliwe są różne relacje między wartością księgową i podatkową środków trwałych. Jeżeli następuje wydzielenie podgrupy środków trwałych amortyzowanych według jednakowych zasad dla celów podatkowych i bilansowych, nie rodzi to problemów. Problem taki powstaje w momencie odmiennego amortyzowania dla celów bilansowych i podatkowych.

Schemat 8. Wartość księgowa a wartość podatkowa środków trwałych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wyodrębnienie grupy środków trwałych amortyzowanych odmiennie dla celów podatkowych niż księgowe jest istotne tylko z punktu widzenia podatku dochodowego bieżącego.

W grupie środków trwałych, dla których powstaje ujemna różnica przejściowa z tytułu amortyzacji, amortyzacja księgowa jest wyższa niż podatkowa, co powoduje, że kwota umorzenia księgowego przewyższa kwotę umorzenia podatkowego. Oznacza to, że w tej grupie powstaje ujemna różnica przejściowa, a więc wartość bilansowa środka trwałego jest niższa od jego wartości podatkowej.

W grupie środków trwałych, dla których powstaje dodatnia różnica przejściowa z tytułu amortyzacji, amortyzacja podatkowa jest wyższa niż księgowa. Taka różnica prowadzi do różnicy przejściowej dodatniej i obowiązku tworzenia rezerwy na odroczony podatek dochodowy.

Środki trwałe, przy amortyzacji których może powstać różnica mieszana, występują w sporadycznych sytuacjach, co wymaga oddzielnego potraktowania i zidentyfikowania różnicy trwałej i przejściowej, w celu ustalenia ich wartości podatkowej. Przykładem tego może być samochód osobowy, którego wartość początkowa przekroczyła limit podatkowy, a dodatkowo jest amortyzowany bilansowo według innej stawki niż stawka podatkowa.

Natomiast wśród środków trwałych nieprzydatnych można wyszczególnić takie, dla których odpis amortyzacyjny będzie w przyszłości kosztem uzyskania przychodów, oraz takie, dla których odpis nie będzie nigdy kosztem podatkowym. W przypadku pierwszym wystąpi ujemna różnica przejściowa, a w drugim różnica trwała. Następuje zróżnicowanie wartości księgowej i podatkowej środka trwałego, które nie prowadzi jednak do powstania różnicy przejściowej.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Poradnik Rachunkowości Budżetowej

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kapitał zakładowy spółki z o.o. w 2025 r. okiem adwokata - praktyka. Wymogi prawne, pułapki, podatki, księgowość, odpowiedzialność zarządu i wspólników

Wyobraź sobie, że chcesz wystartować z nową firmą albo przekształcić jednoosobową działalność w spółkę z o.o. Formalności nie brakuje, ale jedna kwestia wraca jak bumerang: kapitał zakładowy. To pierwszy, obowiązkowy „wkład własny”, bez którego sąd nie zarejestruje spółki. Jego ustawowe minimum – 5 000 zł – może wydawać się symboliczne, jednak od sposobu, w jaki je wnosisz i później „pilnujesz”, zależy wiarygodność Twojej firmy, a czasem nawet osobista odpowiedzialność zarządu. Poniżej znajdziesz najświeższe przepisy, praktyczne podpowiedzi i pułapki, na które trzeba uważać od pierwszego przelewu aż po ewentualne obniżenie kapitału lata później.

Najniższa krajowa w 2026 r. i minimalna stawka godzinowa - jest oficjalna propozycja rządu

W dniu 12 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła propozycję wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej w 2026 r.

Sejm przyjął ważną zmianę dla przedsiębiorców – korekta deklaracji podatkowej po kontroli celno-skarbowej coraz bliżej

W środę, 11 czerwca 2025 roku, Sejm zdecydował o skierowaniu do trzeciego czytania projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz ustawy o VAT. To istotna zmiana dla przedsiębiorców – umożliwia bowiem korektę deklaracji podatkowej po zakończeniu kontroli celno-skarbowej.

Nowelizacja ustawy o VAT: możliwe podniesienie limitu zwolnienia z 200 tys. zł do nawet 300 tys. zł

Trwają prace nad ustawą, która może przynieść realne ulgi podatkowe najmniejszym przedsiębiorcom. Ostateczna decyzja – czy limit zwolnienia z VAT wyniesie 240 tys. zł, czy aż 300 tys. zł – zależy od dalszych prac sejmowych komisji.

REKLAMA

Nowe ułatwienia dla przedsiębiorców: dane z wykazu VAT dostępne na biznes.gov.pl od 1 października 2025 r.

Jest projekt ustawy, który zakłada wprowadzenie nowych regulacji umożliwiających przedsiębiorcom łatwiejszy dostęp do wykazu podatników VAT za pośrednictwem portalu biznes.gov.pl. Zmiany mają uprościć weryfikację kontrahentów, zwiększyć bezpieczeństwo obrotu gospodarczego i ograniczyć formalności papierowe.

Kupujesz rzeczy przez internet? Za te towary musisz zapłacić podatek w ciągu 14 dni

Polacy chętnie kupują różne rzeczy przez internet, ale nie wiedzą, że niektóre transakcje rządzą się swoimi prawami. Fiskus ma coraz więcej możliwości, żeby sprawdzić, kto nie zapłacił podatku PCC. Monika Piątkowska, doradca podatkowy w e-pity.pl i fillup.pl, wyjaśnia, kiedy zachować szczególną czujność i jak uniknąć ewentualnych problemów ze skarbówką.

Można znaleźć 50 mld zł na podwyżkę kwoty wolnej w PIT do 60 tys. zł. Prof. Modzelewski podpowiada rządowi D. Tuska, gdzie szukać pieniędzy

Można domyślać się, że politycznym „być albo nie być” obecnego rządu jest „dowiezienie” (jak to się mówi) swoich obietnic z 2023 roku. Wśród nich najważniejszą (obiektywnie) jest podwyższenie do 60 tys. kwoty wolnej od podatku dochodowego od osób fizycznych. Jest to dziś nierealne, bo w tym roku w budżecie państwa z tego podatku pojawiła się kwota minus 22 mld złotych (tak, po raz pierwszy w historii mamy ujemne dochody budżetowe), a miało być za cały rok 31 mld zł (czyli o 60 mld zł mniej niż w roku 2024).

Obowiązkowy KSeF - podatnicy zagraniczni z większymi przywilejami niż polscy. Sprostowanie i wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

W wyjaśnieniach przesłanych 9 czerwca 2025 r.do naszej redakcji, Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że w decyzji derogacyjnej dot. obowiązkowego modelu KSeF, Polska została upoważniona – w przypadku podatników mających siedzibę na jej terytorium – do akceptowania wyłącznie tych faktur, które zostały wystawione w postaci dokumentów lub not w formie elektronicznej. Ponadto została upoważniona do wprowadzenia przepisów zakładających, że stosowanie faktur elektronicznych wystawianych na terytorium Polski nie jest uzależnione od akceptacji odbiorcy. Jak wskazuje Ministerstwo, Komisja Europejska zastrzegła (co zostało potwierdzone przez Radę UE), że przyznane Polsce upoważnienie dotyczące wprowadzenia obowiązkowego fakturowania elektronicznego nie powinno naruszać prawa klientów do otrzymywania faktur papierowych w przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowych.

REKLAMA

Efektywny controlling w biznesie – czyli jaki? Jakie procesy w firmie można zauważalnie usprawnić dzięki wdrożeniu controllingu?

Controlling to znacznie więcej niż tylko kontrola kosztów czy tworzenie raportów. To kompleksowe podejście do zarządzania przedsiębiorstwem, które dostarcza informacji niezbędnych do podejmowania trafnych decyzji. Efektywny controlling staje się dziś jednym z kluczowych elementów przewagi konkurencyjnej, szczególnie w czasach dynamicznych zmian, rosnącej złożoności i presji na efektywność. Ale które obszary działalności firmy najbardziej zyskują na wdrożeniu nowoczesnego controllingu?

Firmy chcą zatrudniać księgowych, ale… nie mają kogo! Brakuje ekspertów z doświadczeniem

Mimo stabilnej sytuacji kadrowej i rosnących wynagrodzeń, aż 84% księgowych przyznaje: znalezienie doświadczonego specjalisty to dziś prawdziwe wyzwanie. Barometr nastrojów 2025 pokazuje, że firmy częściej planują rekrutację niż redukcje – ale idealny kandydat musi dziś mieć znacznie więcej niż tylko znajomość Excela.

REKLAMA