Zaangażowanie wydatków w ewidencji księgowej

Zaangażowanie wydatków przedstawia różnicę między memoriałowym a kasowym ujęciem wydatków. Zaangażowanie poprzedzone jest powstaniem samego zobowiązania.

Jednostki budżetowe zarówno państwowe, jak i samorządowe zobowiązane są do ujmowania w sprawozdaniach o wydatkach wartości określonej jako - zaangażowanie.

Zaangażowanie jest więc etapem poprzedzającym dokonanie wydatku, a także obejmuje wartość wydatkowanych kwot w ramach zatwierdzonego planu finansowego wydatków. Należy zatem przyjąć założenie, iż wartość zaangażowania nie może przekraczać limitu wydatków zaplanowanych dla danego roku budżetowego.

Rodzaje zaangażowania

Zaangażowanie rachunkowe to takie, którego efektem jest to, że środki budżetowe zostają w planie finansowym przeznaczone na określone cele, bez możliwości wykorzystania zaplanowanych kwot na inny wydatek. Z kolei zaangażowanie prawne wynika z zawartych umów, jak również z wydanych decyzji, którego skutkiem jest powstanie długu jednostki.

Zaangażowanie prawne występuje najczęściej w postaci aktów administracyjnych, np. decyzji o przyznaniu świadczeń opieki społecznej, umów o pracę czy umów cywilnoprawnych polegających na udzieleniu zamówienia publicznego.

W przypadku, kiedy zaangażowanie prawne tworzy dług, to musi poprzedzać go zaangażowanie rachunkowe, a więc uwzględnienie środków na dany wydatek w planie finansowym. Jeśli zaangażowanie prawne ogranicza się jedynie do stwierdzenia długu, np. na skutek postanowienia sądu, wówczas zaangażowanie rachunkowe musi nastąpić po nim. Wydatek wynikający z tego faktu powinien zostać uwzględniony w planie finansowym.

Zaangażowania nie należy mylić ze zobowiązaniami. Najczęściej jest tak, że najpierw pojawia się zaangażowanie, a dopiero później zobowiązanie. Jest to wynik tego, iż najpierw podpisywane są różnego rodzaju umowy, np. z pracownikami o pracę, z kontrahentami o dostawy, a po ich wykonaniu (w przypadku dostaw, robót i usług po ich odebraniu, w przypadku umów o pracę po naliczeniu w listach płac wynagrodzeń) powstaje zobowiązanie jednostki wobec konkretnego podmiotu, w określonej wysokości i o oznaczonym terminie płatności. Umowy zawierane przez jednostkę podpisywane są przez kierownika jednostki. To jego podpis świadczy o zaangażowaniu środków budżetowych i jest przyrzeczeniem danym drugiej stronie, że jeżeli umowa zostanie wykonana prawidłowo, to zostanie jej przekazana określona kwota tytułem zapłaty. Główny księgowy parafuje jedynie umowę, co oznacza, iż potwierdza, że są lub będą środki na jej zapłacenie i w odpowiednim terminie wykona dyspozycje środkami pieniężnymi.

Należy zwrócić uwagę, że zaangażowanie prawne można utożsamiać z pojęciem zobowiązania warunkowego. Zgodnie z prawem bilansowym stanowi ono obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń, tj. środków na wydatki ujętych w swoich planach finansowych.

Ewidencja zaangażowania

Należy pamiętać, że na kontach pozabilansowych obowiązuje zasada jednostronnego zapisu.

Konta służące do ewidencji zaangażowania w jednostkach budżetowych to: 996, 997, 998 oraz 999.

Na koncie 996 Zaangażowanie dochodów własnych jednostek budżetowych ewidencjonuje się prawne zaangażowania dochodów własnych jednostek budżetowych, niezależnie od tego, w którym roku budżetowym nastąpi wydatek finansowany dochodami własnymi.

Po stronie Wn na koncie 996 ujmuje się równowartość zawartych umów, porozumień lub wydanych decyzji, których realizacja spowoduje wydatkowanie dochodów własnych.

Po stronie Ma tego konta ujmuje się równowartość wydatków sfinansowanych dochodami własnymi.

Na koniec roku konto 996 może wykazywać saldo Ma, które oznacza zaangażowanie dochodów własnych.

Konto 997 - Zaangażowanie środków funduszy pomocowych służy do ewidencji prawnego zaangażowania środków funduszy pomocowych, a w szczególności środków Unii Europejskiej, niezależnie od tego, w którym roku budżetowym nastąpi wydatek.

Na koncie 997 ewidencjonuje się równowartość tej części zawartych umów, porozumień lub wydanych decyzji, których realizacja spowoduje wydatkowanie środków funduszy pomocowych, a w szczególności środków UE. Zapisy na tym koncie dokonywane są również wtedy, gdy zaliczkowo finansowanie następuje ze środków własnych jednostki, środków otrzymanych tytułem prefinansowania lub innych środków krajowych, natomiast zgodnie z przepisami lub umową nastąpi refundacja ze środków pomocowych. W projektach współfinansowanych środkami z budżetu jednostki budżetowe ujmują część podlegająca współfinansowaniu lub zaliczkowemu finansowaniu ze środków ze środków ujętych w planie na wydatki budżetowe na koncie 998 - Zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego lub 999 - Zaangażowanie wydatków budżetowych przyszłych lat.

Na koniec roku konto 997 może wykazywać saldo Ma, oznaczające zaangażowanie środków funduszy pomocowych każdego programu.

Konto 998 - Zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego służy do ewidencji prawnego zaangażowania wydatków budżetowych ujętych w planie finansowym jednostki budżetowej danego roku budżetowego oraz w planie finansowym niewygasających wydatków budżetowych ujętych do realizacji w danym roku budżetowym.

Po stronie Wn na koncie 998 ujmuje się:

• równowartość sfinansowanych wydatków budżetowych w danym roku budżetowym,

• równowartość zaangażowanych wydatków, które będą obciążały wydatki roku następnego.

Po stronie Ma na tym koncie ujmuje się zaangażowanie wydatków, czyli wartość umów, decyzji i innych postanowień, których wykonanie spowoduje konieczność dokonania wydatków budżetowych w roku bieżącym. Na koniec roku konto 998 nie wykazuje salda.

Na koncie 999 - Zaangażowanie wydatków budżetowych przyszłych lat ewidencjonuje się prawne zaangażowanie wydatków budżetowych przyszłych lat oraz niewygasających wydatków, które mają być zrealizowane w latach następnych.

Na koniec roku konto 999 może wykazywać saldo Ma, które oznacza zaangażowanie wydatków budżetowych lat przyszłych.

Konieczne sprawozdania

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie sprawozdawczości budżetowej(Dz.U. z 2006 nr 115, poz. 781 ze zm.), jednostki budżetowe (państwowe i samorządowe) są zobowiązane do ujmowania zaangażowania w sprawozdaniach budżetowych Rb-28 (państwowe) i Rb-28S (samorządowe), czyli miesięcznych/rocznych sprawozdania z wykonania planu wydatków budżetowych.

Należy pamiętać, że kwota zaangażowania wydatków roku bieżącego nie powinna być niższa od sumy wykonanych wydatków i zobowiązań wymagalnych.

RODZAJE KONT

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie szczególnych zasad rachunkowości (Dz.U. z 2006 r. nr 142, poz. 1020 ze zm.), do ewidencji zaangażowania w jednostkach sektora finansów publicznych służą następujące konta pozabilansowe:

• konto 995 - Zaangażowanie środków zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych,

• konto 996 - Zaangażowanie dochodów własnych jednostek budżetowych,

• konto 997 - Zaangażowanie środków funduszy pomocowych,

• konto 998 - Zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego,

• konto 999 - Zaangażowanie wydatków budżetowych przyszłych lat.

BARBARA KOŁODZIEJ

gp@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

• Rozporządzenie ministra finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. nr 142, poz. 1020 ze zm.).

• Rozporządzenie ministra finansów z 27 czerwca 2006 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. nr 115, poz.781 ze zm.).