Zaangażowanie wydatków w ewidencji księgowej

Zaangażowanie wydatków przedstawia różnicę między memoriałowym a kasowym ujęciem wydatków. Zaangażowanie poprzedzone jest powstaniem samego zobowiązania.

Jednostki budżetowe zarówno państwowe, jak i samorządowe zobowiązane są do ujmowania w sprawozdaniach o wydatkach wartości określonej jako - zaangażowanie.

Zaangażowanie jest więc etapem poprzedzającym dokonanie wydatku, a także obejmuje wartość wydatkowanych kwot w ramach zatwierdzonego planu finansowego wydatków. Należy zatem przyjąć założenie, iż wartość zaangażowania nie może przekraczać limitu wydatków zaplanowanych dla danego roku budżetowego.

Zaangażowanie rachunkowe to takie, którego efektem jest to, że środki budżetowe zostają w planie finansowym przeznaczone na określone cele, bez możliwości wykorzystania zaplanowanych kwot na inny wydatek. Z kolei zaangażowanie prawne wynika z zawartych umów, jak również z wydanych decyzji, którego skutkiem jest powstanie długu jednostki.

Zaangażowanie prawne występuje najczęściej w postaci aktów administracyjnych, np. decyzji o przyznaniu świadczeń opieki społecznej, umów o pracę czy umów cywilnoprawnych polegających na udzieleniu zamówienia publicznego.

W przypadku, kiedy zaangażowanie prawne tworzy dług, to musi poprzedzać go zaangażowanie rachunkowe, a więc uwzględnienie środków na dany wydatek w planie finansowym. Jeśli zaangażowanie prawne ogranicza się jedynie do stwierdzenia długu, np. na skutek postanowienia sądu, wówczas zaangażowanie rachunkowe musi nastąpić po nim. Wydatek wynikający z tego faktu powinien zostać uwzględniony w planie finansowym.

Zaangażowania nie należy mylić ze zobowiązaniami. Najczęściej jest tak, że najpierw pojawia się zaangażowanie, a dopiero później zobowiązanie. Jest to wynik tego, iż najpierw podpisywane są różnego rodzaju umowy, np. z pracownikami o pracę, z kontrahentami o dostawy, a po ich wykonaniu (w przypadku dostaw, robót i usług po ich odebraniu, w przypadku umów o pracę po naliczeniu w listach płac wynagrodzeń) powstaje zobowiązanie jednostki wobec konkretnego podmiotu, w określonej wysokości i o oznaczonym terminie płatności. Umowy zawierane przez jednostkę podpisywane są przez kierownika jednostki. To jego podpis świadczy o zaangażowaniu środków budżetowych i jest przyrzeczeniem danym drugiej stronie, że jeżeli umowa zostanie wykonana prawidłowo, to zostanie jej przekazana określona kwota tytułem zapłaty. Główny księgowy parafuje jedynie umowę, co oznacza, iż potwierdza, że są lub będą środki na jej zapłacenie i w odpowiednim terminie wykona dyspozycje środkami pieniężnymi.

Należy zwrócić uwagę, że zaangażowanie prawne można utożsamiać z pojęciem zobowiązania warunkowego. Zgodnie z prawem bilansowym stanowi ono obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń, tj. środków na wydatki ujętych w swoich planach finansowych.

Należy pamiętać, że na kontach pozabilansowych obowiązuje zasada jednostronnego zapisu.

Konta służące do ewidencji zaangażowania w jednostkach budżetowych to: 996, 997, 998 oraz 999.

Na koncie 996 Zaangażowanie dochodów własnych jednostek budżetowych ewidencjonuje się prawne zaangażowania dochodów własnych jednostek budżetowych, niezależnie od tego, w którym roku budżetowym nastąpi wydatek finansowany dochodami własnymi.

Po stronie Wn na koncie 996 ujmuje się równowartość zawartych umów, porozumień lub wydanych decyzji, których realizacja spowoduje wydatkowanie dochodów własnych.

Po stronie Ma tego konta ujmuje się równowartość wydatków sfinansowanych dochodami własnymi.

Na koniec roku konto 996 może wykazywać saldo Ma, które oznacza zaangażowanie dochodów własnych.

Konto 997 - Zaangażowanie środków funduszy pomocowych służy do ewidencji prawnego zaangażowania środków funduszy pomocowych, a w szczególności środków Unii Europejskiej, niezależnie od tego, w którym roku budżetowym nastąpi wydatek.