Wpływ stopy wzrostu wynagrodzeń na wartość rezerw na świadczenia pracownicze

Wycena aktuarialna rezerw z zastosowaniem metody aktuarialnej Projected Unit Credit rekomendowanej przez Międzynarodowy Standard Rachunkowości 19 Świadczenia Pracownicze (dalej: MSR 19) wymaga przyjęcia założeń w zakresie stopy wzrostu wynagrodzeń od dnia bilansowego do przewidywanego dnia wypłaty świadczenia.

Autopromocja

MSR 19 nakazuje stosowanie założeń aktuarialnych (w tym stopy wzrostu wynagrodzeń) wzajemnie dopasowanych (spójnych), opartych na określonych na dzień bilansowy rynkowych oczekiwaniach odnoszących się do okresu, w którym przewiduje się wypłatę zobowiązań.

Jednostka powinna ustalać stopę wzrostu wynagrodzeń w wartościach nominalnych (podanych), chyba że oszacowania w wartościach realnych (skorygowanych o inflację) są bardziej wiarygodne, np. w warunkach hiperinflacji (patrz: Międzynarodowy Standard Rachunkowości 29 Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji).

Autopromocja

Szkolenie: CIT estoński
warsztat dla księgowych

Sprawdź

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

W przypadku ustalania stopy wzrostu wynagrodzeń należy przyjąć taki jej poziom, aby zapewnić wzrost wynagrodzeń, jaki jest zagwarantowany pracownikom w wewnętrznych uregulowaniach spółki lub zwyczajowo oczekiwany (np. poziom inflacji). W praktyce większość zakładów pracy nie posiada zagwarantowanego wzrostu wynagrodzeń w swoich uregulowaniach (np. w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania), w związku z tym do wyceny aktuarialnej przyjmuje się oczekiwania w zakresie przyszłego wzrostu wynagrodzeń.

Ze względu na różny poziom wzrostu wynagrodzeń nie tylko w różnych sektorach gospodarki, ale także w podobnych branżach (przy czym w różnych obszarach geograficznych) wzrost wynagrodzeń powinien być oparty na indywidualnej analizie jednostki oraz powinien brać pod uwagę cechy jej polityki płacowej oraz czynniki warunkujące wzrost płac, takie jak sytuacja na rynku pracy, mobilność siły roboczej, poziom bezrobocia. Na zmianę wskaźnika wzrostu wynagrodzeń mogą też mieć wpływ indywidualne założenia odnoszące się do poszczególnych pracowników:

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

• przynależność do grupy zawodowej,

• stopień wykształcenia,

• rodzaj ścieżki kariery (promocji lub awansów),

• stażu pracy,

• lata pozostałe do emerytury itd.

Wszystko to może powodować, że w wycenie aktuarialnej poziom wzrostu wynagrodzeń w przyszłości będzie zmienny i zostaną przyjęte różne jego wartości np. w różnych latach kalendarzowych.

Aktuariusz dokonujący wyceny rezerw na świadczenia pracownicze przy ustalaniu założenia o przyszłym wzroście wynagrodzeń w danej jednostce powinien przede wszystkim brać pod uwagę jej indywidualne prognozy w zakresie wzrostu wynagrodzeń. W drugiej kolejności, jeśli jednostka nie ma jeszcze dostatecznego doświadczenia, przyjąć ten jego poziom, który będzie najbardziej adekwatny dla branży czy regionu, w którym jednostka prowadzi działalność, oraz najbardziej adekwatny do sytuacji ekonomicznej. Należy jednak ostrożnie podchodzić do założeń o wzroście wynagrodzeń, które długoterminowo znacznie odbiegają od przeciętnych założeń w danym sektorze gospodarki. Jest bowiem mało prawdopodobne, aby duże odchylenie od średniej mogło utrzymywać się przez wiele lat. W takim przypadku powinno być to poparte analizą polityki płacowej danej jednostki. Nawet niewielkie różnice w wysokości stopy wzrostu wynagrodzeń mogą bowiem powodować duże wahania w wartościach rezerw na świadczenia pracownicze.

Przykład

Szacujemy poziom rezerw na odprawy emerytalne. Obowiązującym systemem w zakresie tego świadczenia pracowniczego w analizowanym przykładzie jest minimalny wymóg ustawowy wynikający z Kodeksu pracy (art. 92¹), a zatem odprawą emerytalną jest jednomiesięczne wynagrodzenie. Załóżmy także, że wzrost wynagrodzeń oraz stopa dyskontowa w całej projekcji są stałe. Rezerwę stanowi, zgodnie ze wspomnianą wyżej metodą Projected Unit Credit, następująca wartość:

gdzie:

R_d - wartość rezerwy na odprawę emerytalną na dzień bilansowy d,

W - wysokość jednomiesięcznego wynagrodzenia na dzień bilansowy d,

i - roczna stopa wzrostu wynagrodzeń,

S - staż w spółce (w latach) na dzień bilansowy d,

n - liczba lat do emerytury od dnia bilansowego d,

P - prawdopodobieństwo wypłaty odprawy emerytalnej, uwzględniające ruchy kadrowe (rotacja pracowników) i demograficzne (śmiertelność, przejście na rentę),

v - współczynnik dyskontujący.

Analizując powyższy wzór i stosując proste przekształcenia, widzimy, że zwiększając o 10% stopę wzrostu wynagrodzeń, przy niezmienności pozostałych założeń aktuarialnych, obserwujemy wzrost poziomu rezerwy w zależności od liczby lat pozostałych do emerytury od kilku do kilkudziesięciu procent. Czym większa liczba lat do emerytury, tym większa wrażliwość rezerwy na taką zmianę. Dla stopy wzrostu wynagrodzeń na poziomie 5% rocznie wzrost lub spadek o 10% tego założenia spowoduje odpowiednio wzrost lub spadek w rezerwach zgodnie z tabelą.

TABELA

Wzrost/spadek rezerw

Widzimy więc, że nawet niewielka zmiana założeń w zakresie stopy wzrostu wynagrodzeń może mieć duże odzwierciedlenie w wysokości rezerw na świadczenia pracownicze, a tym samym istotnie wpływać na wynik finansowy. Dlatego tak ważne jest właściwe ustalenie tego założenia.

Attuario - biuro aktuarialne

www.attuario.pl