Nowy standard MSSF 16 Leasing to rewolucja w sprawozdaniach finansowych

Nowy standard MSSF 16 Leasing powstał jako efekt współpracy Rady Międzynarodowych Standardów Rachunkowości i Amerykańskiej Rady Standardów Rachunkowości Finansowej. Celem współpracy było wypracowanie standardu, który zniwelowałby różnice, jakie występują w ujęciu księgowym leasingu operacyjnego oraz finansowego. Problem ten występuje zarówno w obszarze Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF), jak i w obszarze standardów rachunkowych obowiązujących w Stanach Zjednoczonych (US GAAP).

MSSF 16 zastąpi obowiązujący do tej pory Międzynarodowy Standard Rachunkowości 17 dotyczący Leasingu (MSR 17 Leasing), a zmiany, jakie wprowadza, w istotny sposób wpłyną na sprawozdania finansowe leasingobiorców – podmiotów stosujących MSSF. Na podstawie nowego standardu MSSF 16 praktycznie każdy leasing (również operacyjny) będzie miał charakter leasingu finansowego, co w konsekwencji prowadzi do konieczności ujęcia właściwych aktywów i zobowiązań w bilansie spółki (do tej pory leasing operacyjny był traktowany jako element pozabilansowy, a jedyny wpływ takiej umowy był odzwierciedlony w rachunku wyników – koszt raty leasingowej).

Zakres

Zakres nowego standardu MSSF 16 nie odbiega znacząco od nadal obowiązującego MSR 17. Nowy standard dotyczy więc praktycznie wszystkich umów leasingu, w tym umowy podnajmu aktywów stanowiących przedmiot leasingu, z wyjątkiem pozycji, które zostały uregulowane przez inne standardy typu: umowa leasingowa dotycząca poszukiwania lub wykorzystywania minerałów, ropy naftowej, gazu ziemnego oraz podobnych nieodnawialnych zasobów, umów wchodzących w zakres KIMSF 12 – usługi koncesjonowane, licencji dotyczących własności intelektualnej (MSSF 15), aktywów biologicznych (MSR 41 Rolnictwo) oraz aktywów niematerialnych, np. licencje filmowe (MSR 38 Aktywa niematerialne).

Jednym z głównych elementów nowego standardu jest wprowadzenie rozróżnienia pomiędzy umową leasingu a umową o świadczenie usług. Kluczowych kryterium, jakie ma odróżniać te umowy, jest zdolność klienta – aktywnej strony umowy, do sprawowania kontroli nad określonym składnikiem aktywów będących przedmiotem leasingu. Zgodnie z definicją leasing to umowa, na podstawie której leasingobiorca kontroluje i ma prawo do użytkowania zdefiniowanego składnika aktywów, przez określony czasu w zamian za wynagrodzenie płacone leasingodawcy. [przykład 1]

Nowy standard wprowadza schemat, który ma ułatwić użytkownikom analizę specyficznej umowy pod kątem, czy zawiera ona element leasingu czy jest też umową o świadczenie usług. [patrz schemat]

Jakie są skutki w VAT przekazania samochodu wykupionego z leasingu na cele prywatne

Definicja leasingu przedstawiona w nowym standardzie wywodzi się z koncepcji kontroli. Aby kontrolować dany składnik aktywów leasingobiorca musi mieć nie tylko prawo do zasadniczo wszystkich korzyści ekonomicznych wynikających z jego użytkowania w danym okresie, ale równocześnie mieć możliwość decydowania o wykorzystaniu tego konkretnego składnika aktywów. Definicja ta jest spójna z koncepcją kontroli przedstawioną w MSSF 10 Skonsolidowane sprawozdania finansowe i w MSSF 15 Przychody z umów z klientami oraz propozycjami RMSR dotyczącymi kontroli, przedstawionymi w projekcie założeń koncepcyjnych.

W celu uproszczenia rachunkowości leasingu standard wprowadza pojęcie umowy krótkoterminowej i leasingu aktywów niskowartościowych. W przypadku umów krótkoterminowych (brak możliwości zakupu aktywa po okresie leasingu, a okres jest równy 12 miesiącom lub krótszy) standard pozwala na ujęcie kwot związanych z leasingiem prosto w koszty operacyjne – najczęściej metodą liniową, a więc podobnie jak w przypadku stosowanych obecnie zasad dla leasingu operacyjnego.

Prawo do użytkowania składnika aktywów

Przeprowadzając wycenę prawa do korzystania ze składnika aktywów, leasingobiorca powinien uwzględnić następujące elementy:

● kwotę początkowej wyceny zobowiązania z tytułu leasingu,

● płatności leasingowe na rzecz leasingodawcy uiszczone w dniu rozpoczęcia leasingu lub wcześniej, pomniejszone o otrzymane zachęty (tzw. leaseincentives),

● początkowe koszty bezpośrednie poniesione przez leasingobiorcę,

● szacunkowe koszty leasingobiorcy z tytułu demontażu, usunięcia składnika aktywów (jeżeli dotyczą).

W celu określenia wartości aktywa, jakie ma zostać ujęte w bilansie, jednostka wycenia prawo do korzystania ze zdefiniowanego składnika aktywów, stosując model kosztowy lub model przeszacowania (określony w MSR 16 Rzeczowe aktywa trwałe). Niemniej standard wymaga, aby prawo do korzystania ze składnika aktywów stanowiące nieruchomość inwestycyjną było wyceniane w wartości godziwej, jeżeli taki model jest stosowany przez spółkę zgodnie z MSR 40 Nieruchomości inwestycyjne.