Od 1 lipca 2011 roku ważne zmiany w VAT

Nowe rozporządzenie wykonawcze Rady EU oznaczone numerem 282/2011 (dalej: rozporządzenie) zastąpi dotychczasowy akt tej rangi o numerze 1777/2005, pochodzący jeszcze z 2005 r. Wychodząc naprzeciw wątpliwościom związanym ze stosowaniem dyrektywy 2006/112, rozporządzenie reguluje wiele niezwykle istotnych zagadnień, jak np. określanie statusu podatnika, ustalanie miejsca świadczenia usług i dostaw towarów, definicje siedziby i stałego miejsca prowadzenia działalności.

Na uwagę zasługuje fakt, że rozporządzenie nie wymaga szczególnego trybu wdrożenia do krajowych przepisów. Będzie ono stosowane bezpośrednio we wszystkich państwach EU, w tym w Polsce. Poniżej przedstawiono najważniejsze z nowych przepisów rozporządzenia.

Kiedy usługobiorca jest podatnikiem

Obowiązujące od 1 stycznia 2010 r. przepisy ustawy o VAT w sposób odmienny określają zasady ustalania miejsca opodatkowania usług świadczonych na rzecz podatników oraz podmiotów niebędących podatnikami (oczywiście odzwierciedlają one w tym zakresie odpowiednie regulacje dyrektywy 2006/112). Jednocześnie oceny, czy usługobiorca jest podatnikiem, należy dokonać na podstawie niezwykle lakonicznego zapisu, zgodnie z którym podatnikiem jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Przypomnijmy, że chodzi o szczególną definicję podatnika zawartą w art. 28a ustawy o VAT, nie tyle nawet na potrzeby samej ustawy o VAT, ile tylko i wyłącznie dla celów regulacji dotyczących miejsca opodatkowania usług.

W praktyce ustalenie, czy usługobiorca prowadzi działalność gospodarczą i tym samym jest podatnikiem, może być niezwykle kłopotliwe. Dotyczy to w szczególności kontrahentów z odległych państw, którzy mogą nie być zainteresowani składaniem odpowiednich wyjaśnień, udostępnieniem dokumentów statutowych itp.

Właściwe określenie statusu usługobiorcy jest natomiast kluczowe dla prawidłowego rozliczenia usług świadczonych na rzecz podmiotów zagranicznych. Zgodnie bowiem z art. 28b ustawy o VAT, jeżeli zagraniczny usługobiorca jest podatnikiem, wówczas usługa podlega zasadniczo opodatkowaniu w kraju, w którym usługobiorca posiada siedzibę, względnie stałe miejsce prowadzania działalności, jeżeli usługa jest do tego miejsca świadczona. W takim wypadku polski podatnik nie nalicza VAT.