Na czym polega czynny żal podatnika i jak z niego skorzystać?

Czynny żal pozwala uniknąć kar związanych z czynem zabronionym

Przedsiębiorca, który nie dopełnił obowiązków podatkowych powinien mieć świadomość, że fiskus jest o wiele bardziej zainteresowany ściągnięciem zaległych należności podatkowych, niż wymierzaniem podatnikom dodatkowych kar. Co za tym idzie, można ich uniknąć, o ile zaległych obowiązków dopełni się i dokona jednego dodatkowego obowiązku. Chodzi o tzw. czynny żal, czyli zawiadomienie urzędu skarbowego o popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa skarbowego zanim urząd zidentyfikuje ten fakt. Jeżeli takie zawiadomienie jest prawidłowo złożone organ podatkowy może - zgodnie z przepisami - odstąpić od ukarania podatnika, który dopuścił się czynu zabronionego.

Jak uniknąć kary za niedopełnienie obowiązków podatkowych

Aby czynny żal odniósł zamierzony skutek, konieczne jest spełnienie wszystkich poniższych kryteriów:

1) Zawiadomienie o czynnym żalu musi być dokonane przez samego sprawcę z zachowaniem właściwej formy - pisemnej lub ustnej w urzędzie skarbowym (wraz z protokołem). Czynny żal nie wymaga wniesienia opłaty skarbowej.

2) Urząd skarbowy nie może wcześniej wiedzieć o popełnionym czynie zabronionym (posiadanie dokumentacji dotyczącej uchybienia skarbowego lub wszczęcie kontroli skarbowej dotyczącej przewinienia wyklucza zastosowanie czynnego żalu)

3) Jeżeli w wyniku popełnionego uchybienia nie została w terminie uregulowana należność podatkowa, trzeba w całości zapłacić wymaganą kwotę wraz z odsetkami za zwłokę, w terminie wyznaczonym przez organ podatkowy.

4) Należy ujawnić organowi podatkowemu wszelkie okoliczności czynu oraz podać osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Jak przygotować firmę na zmiany w VAT w 2014 r.

Zawiadomienie o czynnym żalu może być złożone w każdym urzędzie powołanym do ścigania przestępstw skarbowych (urząd skarbowy, urząd celny, urząd kontroli skarbowej, itp.), w dowolnym miejscu na terenie kraju (niezależnie od miejsca zamieszkania podatnika). „Czynny żal” nie ma urzędowego formularza, a zatem jego treść i forma zależy od decyzji podatnika. Zawiadomienie można także składać ustnie, po prostu wybierając się do jednego z wymienionych miejsc.

Przykład:

U przedsiębiorcy prowadzona jest kontrola podatkowa w zakresie prawidłowości rozliczenia podatku dochodowego za 2012 r. W trakcie przygotowywania dokumentów do kontroli przedsiębiorca zorientował się że nie złożył w terminie deklaracji VAT-7 za poprzedni okres rozliczeniowy. Przedsiębiorca X złożył niezwłocznie zaległą deklarację wraz z zawiadomieniem o czynnym żalu. Taki zawiadomienie jest skuteczne, mimo że zostało złożone w trakcie trwania kontroli podatkowej, ponieważ jej zakres nie dotyczył VAT i deklaracji VAT-7. Gdyby kontrola dotyczyła VAT, czynny żal byłby nieskuteczny.

Najczęstsze grzechy podatkowe przedsiębiorców

Czyny zabronione (np. niezapłacenie podatku) mogą stanowić wykroczenia lub przestępstwa skarbowe, w zależności od kwoty zaległego zobowiązania na rzecz państwa. Za wykroczenie grozi grzywna (często w postaci mandatu), zaś za przestępstwo skarbowe można zostać ukaranym nie tylko karą finansową (dużo wyższą, niż za wykroczenie), ale także ograniczeniem lub nawet pozbawieniem wolności. Czynny żal może dotyczyć obu powyższych rodzajów czynu zabronionego.

Najczęstsze przewinienia, których dopuszczają się przedsiębiorcy to:

- złożenie deklaracji lub zeznania podatkowego po wymaganym terminie (np. deklaracji VAT, PCC, zeznania rocznego PIT),

- nierzetelne prowadzenie ksiąg podatkowych oraz nierzetelne wystawianie faktur (np. z błędami),

- niezapłacenie lub zapłacenie mniejszej kwoty podatku dochodowego, czy VAT-u,

- wyłudzenie zwrotu VAT lub bezprawne stosowanie obniżonych stawek VAT i zwolnień,

- zatajenie przed organem podatkowym rzeczywistych rozmiarów prowadzonej działalności gospodarczej,

- rozliczanie kosztów uzyskania przychodu, które na to nie pozwalają (np. nie łączą się z uzyskaniem przychodu.

Przykład:

Przedsiębiorca, ze względu na przewlekłe problemy zdrowotne nie dostarczył zeznania rocznego PIT w terminie. Po powrocie do zdrowia złożył w urzędzie skarbowym zaległą deklarację wraz z pismem zawiadamiającym o czynnym żalu o treści: „Ja niżej podpisany X zawiadamiam, że popełniłem czyn zabroniony polegający na niezłożeniu w terminie deklaracji rocznej PIT-36 za 2012 r. Dopełniam tego obowiązku i jednocześnie składam niniejsze zawiadomienie. Zwłokę uzasadniam przewlekłą chorobą i leczeniem szpitalnym (w załączeniu zaświadczenie lekarskie) oraz oświadczam że niedopełnienie powyższego obowiązku nie wynikało ze współdziałania z jakąkolwiek osobą trzecią”. Prawidłowo złożony w urzędzie czynny żal pozwolił przedsiębiorcy uniknąć mandatu za niezłożenie deklaracji w terminie.

Branże, dla których w 2014 r. zmieni się termin ustalania obowiązku podatkowego - porada

Zapraszamy do dyskusji na forum o podatkach