W jakich przypadkach nie można odliczyć VAT
REKLAMA
REKLAMA
Realizacja zasady neutralności VAT wyraża się zatem w możliwości odliczenia podatku naliczonego, zapłaconego przez podatnika w cenie nabytych przez niego towarów i usług. Reguła ta znalazła swoje odzwierciedlenie w art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług.
Zgodnie z jego treścią, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Aby móc w pełni skorzystać z tego prawa, odliczenia można dokonać, co do zasady, w terminie otrzymania faktury lub w następnym. Jednakże nie może to nastąpić wcześniej niż w rozliczeniu za okres, kiedy wykonano usługę lub nabyto prawo do rozporządzania towarem jak właściciel. Nieco inne terminy odnoszą się do małych podatników.
Brak odliczenia
Jednakże istnieje także reguła wykluczająca możliwość odliczenia podatku od pewnego rodzaju zakupów. Wyłączenia te zawarte są w art. 88 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z treścią tego przepisu, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika importu usług, w związku z którymi zapłata należności jest dokonywana bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju uznawanym za raj podatkowy. Obecnie obowiązująca lista zawiera około 40 krajów i terytoriów, z którymi transakcje nie uprawniają do dokonania odliczenia VAT.
Podatku nie można odliczyć również od towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków, gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego.
Co do zasady, nie jest możliwe także dokonanie odliczenia od zakupów paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, o których mowa w art. 86 ust. 3 i 5 ustawy, a także usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem:
- przypadków, gdy usługi te zostały nabyte przez podatników świadczących usługi turystyki, jeżeli w skład usługi turystyki, opodatkowanej na zasadach innych niż określone w art. 119, wchodzą usługi noclegowe lub gastronomiczne albo jedne i drugie,
- nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób.
Obniżenia VAT nie stosuje się także w stosunku do nabywanych przez podatnika towarów i usług, których nabycie zostało udokumentowane fakturami otrzymanymi przed dniem utraty zwolnienia albo przed dniem rezygnacji z tego zwolnienia. Odliczenie nie przysługuje również w przypadku towarów, których nabycie nastąpiło w wyniku darowizny lub nieodpłatnego świadczenia.
W omawianej kwestii istotne znaczenie ma także treść art. 88 ust. 3a wspomnianej ustawy. Zgodnie z jego brzmieniem, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy:
- sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do wystawiania faktur lub faktur korygujących, a także te, w których kwota podatku wykazana na oryginale faktury lub faktury korygującej jest różna od kwoty wykazanej na kopii;
- transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu, jest zwolniona od podatku;
- wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą tę samą sprzedaż;
- wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:
- stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności,
- podają kwoty niezgodne z rzeczywistością - w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
- potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 kodeksu cywilnego - w części dotyczącej tych czynności;
- faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego.
Odpowie nabywca
Zgodnie z treścią tego przepisu, w brzmieniu obowiązującym do końca 2007 roku podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku z faktury dokumentującej transakcję, która nie podlegała opodatkowaniu lub była zwolniona z VAT, gdy kwota wykazana fakturze nie była zapłacona. Gdy wartość ta została uregulowana, podatnik miała prawo do odliczenia VAT. Przepisy w zakresie VAT, które nabrały mocy obowiązującej z początkiem 2008 r., pozbawiły podatnika odliczenia podatku w takim przypadku, niezależnie od faktu, czy kwota wykazana na fakturze została uregulowana czy też nie. Należy wskazać, iż zmiana ta wynika z przepisów unijnych i jest podparta linią orzeczniczą stworzoną przez ETS, jednakże oznacza ona jednak, iż od początku stycznia 2008 r. podatnik VAT będący nabywcą towarów i usług powinien znać kwalifikację podatkową nabywanych towarów i usług, aby być w stanie prawidłowo zrealizować swoje prawo do odliczenia. Warto podkreślić bowiem, iż jeśli zakupiony przez podatnika towar bądź usługa będą zwolnione z VAT lub nie będą podlegały opodatkowaniu, a sprzedający nieprawidłowo wykaże na fakturze podatek należny, nabywca w takim przypadku nie będzie miał prawa do odliczenia tego podatku. Konsekwencją tej zmiany będzie niestety to, iż za nieprawidłowości w naliczaniu VAT należnego występujące po stronie sprzedawcy w rezultacie odpowie nabywca.
Ponadto, w ustępie 4 cytowanego artykułu stwierdzono, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 20. Należy bowiem pamiętać, iż podmioty - osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na jej cel i rezultat, obowiązani są przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne.
Ważny wyrok
Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 7 listopada 2007 r., sygn. I SA/Ol 486/07, zgodnie z treścią którego, jeżeli kontrahent, który wystawił fakturę, nie dopełnił obowiązku rejestracji na podatnika VAT i wystawiał faktury VAT, mimo że urząd uprzednio wykreślił go z rejestru podatników z powodu nieskładania deklaracji podatkowych, to podmiot, który otrzymywał od niego faktury VAT, miał prawo odliczyć od nich VAT. Sąd uznał, że ograniczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego nastąpiło ze względów formalnych, niezawinionych przez odbiorcę faktury. W opinii sądu podatnik, który zapłacił VAT w cenie usługi, miał prawo do jego odliczenia.
TERMIN ODLICZENIA
Odliczenia można dokonać, co do zasady, w terminie otrzymania faktury lub w następnym. Jednakże nie może to nastąpić wcześniej niż w rozliczeniu za okres, kiedy wykonano usługę lub nabyto prawo do rozporządzania towarem jak właściciel. Nieco inne terminy odnoszą się do małych podatników.
KRZYSZTOF KOŚLICKI
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 86, 88 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
REKLAMA
REKLAMA