Podatnik nie ma pełnej swobody dysponowania nadpłatą. W pewnych okolicznościach może ją jednak zadysponować według swojej woli, np. występując o stwierdzenie nadpłaty w celu uzyskania jej zwrotu lub przeznaczając ją na poczet przyszłego podatku.
Nadpłatą jest kwota nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Ordynacja podatkowa wymienia szczegółowo, w jakim momencie ona powstaje, a mianowicie w dniu:
• zapłaty przez podatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej,
• pobrania przez płatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej,
• zapłaty przez płatnika lub inkasenta należności wynikającej z decyzji o jego odpowiedzialności podatkowej, jeżeli należność ta została określona nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
• zapłaty przez osobę trzecią lub spadkobiercę należności wynikającej z decyzji o odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy, jeżeli należność ta została określona nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
• wpłacenia przez płatnika lub inkasenta podatku w wysokości większej od wysokości pobranego podatku,
• złożenia korekty deklaracji w podatku od towarów i usług obniżającej wysokość zobowiązania podatkowego, w związku ze zwiększeniem kwoty podatku naliczonego lub obniżeniem kwoty podatku należnego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
• złożenia zeznania rocznego – dla podatników podatku dochodowego,
• złożenia deklaracji podatku akcyzowego – dla podatników podatku akcyzowego,
• złożenia deklaracji o wpłatach z zysku za rok obrotowy – dla jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych.
Powstała nadpłata z urzędu podlega zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę oraz bieżących zobowiązań podatkowych. W razie ich braku nadpłata jest zwracana z urzędu. Oznacza to, że podatnik nie ma swobody w dysponowaniu nadpłatą. Jednak jeśli podatnik nie ma zaległości podatkowych ani bieżących zobowiązań podatkowych, może zadysponować nadpłatą.
Wniosek o stwierdzenie nadpłaty
Warunkiem uzyskania zwrotu nadpłaty w przypadkach wymienionych poniżej jest złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Należy go odróżnić od wniosku o zwrot nadpłaty, ponieważ ten można złożyć tylko w sytuacji powstania nadpłaty w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Wniosek o stwierdzenie nadpłaty może złożyć podatnik, jeśli kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku albo wysokość pobranego podatku. Prawo to przysługuje również podatnikom, których zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania, jeżeli podatnik:
• w deklaracji (zeznaniu rocznym, deklaracji podatku akcyzowego, deklaracji o wpłatach z zysku za rok obrotowy) wykazał zobowiązanie podatkowe nienależne lub w wysokości większej od należnej i wpłacił zadeklarowany podatek albo wykazał nadpłatę w wysokości mniejszej od należnej,
• w deklaracjach innych niż deklaracja podatku akcyzowego, deklaracja o wpłatach z zysku za rok obrotowy, z wyjątkiem deklaracji dotyczącej zaliczek na podatek dochodowy, wykazał zobowiązanie podatkowe nienależne lub w wysokości większej od należnej i wpłacił zadeklarowany podatek,
• nie będąc obowiązany do składania zeznań (deklaracji), dokonał wpłaty podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej.
Wniosek o stwierdzenie nadpłaty może również złożyć płatnik lub inkasent, jeżeli:
• w złożonej deklaracji wykazał oraz wpłacił podatek w wysokości większej od wysokości pobranego podatku,
• w złożonej deklaracji wykazał oraz wpłacił podatek w wysokości większej od należnej,
• nie będąc obowiązany do składania deklaracji, wpłacił podatek w wysokości większej od należnej.
Zasadniczo z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty należy złożyć korektę zeznania (deklaracji). Nie dotyczy to sytuacji, w której podatnik, nie będąc obowiązany do składania zeznania (deklaracji), dokonał wpłaty podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej, oraz w której płatnik lub inkasent, nie będąc obowiązany do składania deklaracji, wpłacił podatek w wysokości większej od należnej. Jeśli skorygowane zeznanie (deklaracja) nie będą budziły wątpliwości organu podatkowego, zwróci on nadpłatę bez wydawania decyzji stwierdzającej nadpłatę. W sytuacjach, w których wniosek nie jest składany z korektą zeznania, organ podatkowy wyda decyzję stwierdzającą nadpłatę. Decyzja będzie również wydana, gdy skorygowane zeznanie będzie budziło wątpliwości organu. Wówczas wysokość nadpłaty określi sam organ i wyda decyzję określającą prawidłową jej wysokość.
Wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłego podatku
Jeśli podatnik chce, aby nadpłata została przeznaczona na przyszły podatek, to powinien złożyć wniosek o zaliczenie nadpłaty (w całości lub w części) na poczet przyszłego podatku. We wniosku należy wskazać konkretne zobowiązanie podatkowe, na które nadpłata ma być przeznaczona. Zwykle podatnicy wskazują najbliższą zaliczkę na podatek dochodowy lub VAT za najbliższy miesiąc. Nie musi jednak tak być, ponieważ podatnik ma w tym zakresie swobodę wyboru.
Wniosku o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych podatków nie należy składać, jeśli nadpłata nie przekracza wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym (obecnie jest to 8,80 zł). Wówczas z urzędu podlega ona zaliczeniu nie tylko na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami i bieżących zobowiązań podatkowych, ale jeśli ich nie ma, również na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych (chyba że podatnik wystąpi o ich zwrot). Zasady te mają zastosowanie również do nadpłat płatnika lub inkasenta.
• art. 72 § 1 pkt 1, art. 73, 75 i 76 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1031
