Tarcza antykryzysowa 4.0 – przegląd najważniejszych zmian

Tarcza antykryzysowa 4.0 to projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw, przedłożony przez minister rozwoju, nad którym od 27 maja 2020 r. trwają prace parlamentarne.

Zaproponowane przez rząd zmiany mają za zadanie przede wszystkim zminimalizować skutki utraty płynności finansowej przedsiębiorców dotkniętych koronawirusem. Poza tym, zakłada także rozwiązania mające wspomóc m.in. budżety samorządów. Przewiduje też istotne z punktu widzenia pracownika zmiany dotyczące urlopów i odpraw.

W dniu 4 czerwca 2020 r. Sem uchwalił Tarczę antykryzysową 4.0
Zobacz artykuł: Tarcza antykryzysowa 4.0. uchwalona przez Sejm

Tarcza antykryzysowa 4.0 - jakie zawiera rozwiązania?

Oto najbardziej istotne rozwiązania zawarte w Tarczy antykryzysowej 4.0:

- wprowadzenie zasady stosowania dopłat do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na podstawie umów zawartych do dnia 31 grudnia 2020 r. przedsiębiorcom, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji w związku z epidemią COVID-19:

- wsparcie budżetów jednostek samorządu terytorialnego;

- umożliwienie kontynuowania przygotowywania inwestycji infrastrukturalnych w tym budowlanych przez cyfryzację procedur planistycznych;

- wprowadzenie możliwości jednostronnej, czasowej zmiany zadań dotychczas wykonywanych przez pracownika przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, w tym prezydenta miasta na prawach powiatu;

- usprawnienie funkcjonowania geodezji;

- zmniejszenie obciążeń przedsiębiorców wynikających z zawartych umów użytkowania wieczystego;

- wsparcie dla kredytobiorców spłacających kredyty na podstawie ustawy z dnia 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielanie premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych oraz osób uprawnionych do otrzymania dodatku mieszkaniowego przez wprowadzenie możliwości przyznania go z mocą wsteczną, w przypadku złożenia wniosku w terminie 30 dni od dnia zakończenia obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii;

- wydłużenie o sześć miesięcy zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, których ważność upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pod warunkiem wniesienia proporcjonalnej opłaty za wydanie zezwolenia;

- wprowadzenie tymczasowych, kompleksowych ram kontroli działań, które mogłyby zagrozić zapewnieniu bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego przez podmioty z poza UE/EOG;

- dostosowanie rynku pracy do wyzwań epidemii COVID-19;

- wprowadzenie jasnych i transparentnych zasad korzystania z tzw. „wakacji kredytowych”;

- wprowadzenie możliwości składania wniosków do ZUS wyłącznie w formie elektronicznej;

- dostosowanie w okresie stanu epidemii i zagrożenia epidemicznego materii zamówień publicznych.

Poniżej prezentujemy szczegóły wybranych rozwiązań zawartych w Tarczy antykryzysowej 4.0.

Kredyty dla firm z dopłatą do oprocentowania

Tarcza antykryzysowa 4.0 przewiduje że, banki będą udzielać kredytów przedsiębiorstwom dotkniętym skutkami koronawirusa. Wprowadzone zostaną dopłaty do oprocentowania jako część odsetek należnych bankowi (2 punkty procentowe dla małych i średnich przedsiębiorstw i 1 punkt procentowy dla pozostałych). Do odsetek dopłaci Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) ze środków utworzonego w tym celu Funduszu Dopłat do Oprocentowania.

Wsparcie trafi do przedsiębiorców oraz podmiotów działających w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych. Umowę kredytu z dopłatą będzie można podpisać do końca 2020 r. W tym roku na ten cel przeznaczone zostanie prawie 300 mln zł, a w przyszłym – 270 mln zł.

Czasowe przepisy antyprzejęciowe

Ustawodawca zamierza chronić polskie firmy przed wrogimi przejęciami przez inwestorów spoza Unii Europejskiej. Ze względu na epidemię, ich wycena może być szczególnie niska.

Nowe przepisy mają chronić bezpieczeństwo, porządek i zdrowie publiczne. Obejmą one m.in. spółki publiczne i działalności gospodarcze związane m.in. z energią elektryczną, gazem, paliwami, telekomunikacją, przetwórstwem żywności, czy produkcją leków – jeśli ich przychody przekraczają 10 mln euro rocznie.

Rozwiązania te są wzorowane na przepisach przyjętych niedawno w Niemczech. Nowe rozwiązania dotyczące kontroli przejęć spółek mają obowiązywać przez 2 lata. Transakcje nabycia znacznej liczby udziałów w takich spółkach będą kontrolowane przez prezesa UOKiK.

Zawieszenie wykonywania umowy kredytu (tzw. wakacje kredytowe)

W projekcie Tarczay antykryzysowej 4.0 zakłada się wprowadzona możliwości zawieszenia wykonywania umowy kredytu – maksymalnie do 3 miesięcy.

Oznacza to, że zawieszony zostanie obowiązek dokonywania płatności, do których kredytobiorca zobowiązany jest na podstawie zawartej umowy. W przypadku spłaty kredytu będzie się to odnosiło zarówno do części kapitałowej, jak i odsetkowej raty. W tym okresie kredytobiorca nie może również pobierać żadnych innych opłat, z wyjątkiem świadczeń pieniężnych, które wynikają z posiadanych przez kredytobiorcę ubezpieczeń powiązanych z umową kredytu.

Okres zawieszenia wykonywania umowy nie jest traktowany jako okres kredytowania, dlatego okres kredytowania, jak i wszystkie terminy przewidziane w umowie kredytu, ulegają stosownemu przedłużeniu o okres, na który nastąpiło zawieszenia wykonywania umowy.

Zawieszenie wykonania umowy ma następować ze skutkiem ex lege z chwilą doręczenia kredytodawcy wniosku o zawieszenie wykonania umowy. Jest to więc możliwie prosta konstrukcja instytucji zawieszenia wykonywania umowy kredytowej, której cechą ma być transparentność dla kredytobiorców i kredytodawców. Obejmuje ona wszystkie istotne produkty kredytowe, pozwalając na szybkie rozpatrzenie wniosku oraz na elastyczny dobór okresu zawieszenia według wyboru kredytobiorcy. Uprawnienie to ma przysługiwać każdemu kredytobiorcy, który jest stroną:

1. umowy o kredyt konsumencki w rozumieniu ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim,
2. umowy o kredyt hipoteczny w rozumieniu ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami,
3. umowy o kredyt w rozumieniu art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, jeżeli kredytobiorcą jest konsument w rozumieniu art. 221 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. W praktyce zakresem tej regulacje objęte zostaną produkty kredytowe waloryzowane do waluty obcej (np. CHF).

Zawieszenie przysługuje kredytobiorcy, który po dniu 13 marca 2020 r. utracił pracę lub inne główne źródło dochodu. W przypadku, gdy stroną umowy, jest więcej niż jeden kredytobiorca, dla spełnienia określonego warunku wystarczy utrata pracy lub innego głównego źródła dochodu przez jednego z nich. Składając odpowiedni wniosek kredytobiorca dołącza oświadczenie, że po dniu 13 marca 2020 r. utracił pracę lub inne główne źródło dochodu.

W zakresie przedmiotowym uprawnienie zostaje także ograniczone do umów, które zostały zawarte przed 13 marca 2020 r. i co do których zakończenie okresu kredytowania przypada po upływie 6 miesięcy od daty 13 marca 2020 r. Warunki te muszą zostać spełnione łącznie. Oznacza to, że umowy, których okres kredytowania kończy się w okresie wskazanym przez ustawodawcę – nie będą objęte zakresem regulacji. Natomiast w przypadku, w którym kredytobiorca posiada kilka kredytów tego samego rodzaju (np. dwa kredyty waloryzowane do CHF) u danego kredytodawcy, przepisy ograniczają możliwość skorzystania z uprawnienia do zawieszenia umowy, tylko w stosunku do jednego z nich, wedle wyboru kredytobiorcy.

Polecamy: Przedsiębiorca w kryzysie (PDF)

Dysponentem uprawnienia do zawieszenia wykonania umowy jest wyłącznie kredytobiorca. Kredytodawca jest związany decyzją kredytobiorcy.

Realizacja uprawnienia następuje na wniosek kredytobiorcy złożony na trwałym nośniku (np. pisemnie, mailowo czy przez bankowość elektroniczną, jeżeli taką funkcjonalność posiada). W terminie 14 dni od doręczenia mu wniosku kredytodawca zobowiązany jest przekazać kredytobiorcy, również na trwałym nośniku, potwierdzenie jego otrzymania oraz poinformować o wysokości opłat z tytułu umów ubezpieczenia. Jednakże należy podkreślić, że brak realizacji przez kredytodawcę tego obowiązku nie wpływa na rozpoczęcie samego zawieszenia wykonania umowy i jego biegu.

W tym miejscu należy również wskazać, że z kosztów podlegających zawieszeniu naliczania wyłączone zostały opłaty związane z umowami ubezpieczenia, powiązanymi z umowami kredytu, których wykonywanie ma zostać zawieszone na podstawie złożonego wniosku. Takie wyłączenie związane jest z koniecznością zachowania ciągłości ochrony ubezpieczeniowej, która zapewnia ochronę m.in. w przypadkach utraty pracy lub w związku ze śmiercią kredytobiorcy.

Należy podkreślić również, że przepisy nie narzucają kredytobiorcy terminów, w których powinien złożyć wniosek o zawieszenie wykonania umowy. Oznacza to, że kredytobiorca może również skorzystać z ustawowego zawieszenia wykonania umowy tuż po zakończeniu okresu „wakacji kredytowych” ustalonych z kredytodawcą. Przepisy tego nie zabraniają.

Tarcza antykryzysowa 4.0 wesprze budżety samorządów

Samorządy w czasie epidemii są bardzo obciążone w związku ze zwiększonymi wydatkami na opiekę zdrowotną, opiekę nad osobami starszymi i samotnymi, pomoc dla przedsiębiorców czy dezynfekcję, a także spadek dochodów własnych, wpływów z PIT, CIT, sprzedaży biletów, czynszów czy też podatku od nieruchomości. Tarcza antykryzysowa wesprze ich budżety poprzez:

• Podwojenie udziału powiatów, w tym miast prezydenckich, w dochodach z gospodarki nieruchomościami Skarbu Państwa – od 1 maja do końca 2020 r.;
• Złagodzenie reguły fiskalnej ograniczającej zadłużanie się samorządów w 2020 r.;
• Dopuszczenie nierównowagi budżetu samorządów, dodatkowo o wartość faktycznego zmniejszenia się dochodów z podatków (takich jak: PIT, CIT i podatków lokalnych, czyli m.in. podatku od nieruchomości, rolnego, leśnego czy opłaty skarbowej) w 2020 r.;
• Możliwość wcześniejszego przekazywania im rat części oświatowej, wyrównawczej, równoważącej i regionalnej subwencji ogólnej;
• Wprowadzenie możliwości przesunięcia na kolejne miesiące wpłat do budżetu państwa dokonywanych przez jednostki o ponadprzeciętnych dochodach podatkowych – tzw. janosikowego. Przypadające w maju i czerwcu – będzie można zapłacić w drugim półroczu 2020 r.;
• Możliwość przeznaczenia pieniędzy z tzw. funduszu korkowego (środki pozyskiwane od przedsiębiorców sprzedających alkohol) na przeciwdziałanie i łagodzenie skutków koronawirusa w 2020 r.;
• Pokrycie części kosztów związanych z wydawaniem decyzji o warunkach zabudowy przez zwiększenie opłaty skarbowej za wydawanie tej decyzji dla osób innych niż właściciel lub użytkownik wieczysty.