Stawki podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego - zmiany od 2024 roku

Takie zmiany przewiduje projekt (z 13 kwietnia 2023 r.) ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego dla przedsiębiorców, przygotowany w Ministerstwie Rozwoju i Technologii. Większość przepisów tej ustawy (w tym też te opisywane w niniejszym artykule) mają wejść w życie 1 stycznia 2024 roku.
Projekt ten ma zostać w II kwartale 2023 roku przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do prac legislacyjnych w Sejmie.

Stawki podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego. Aktualny stan prawny

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, w zakresie w Polsce nie obowiązują jednolite stawki podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego na terenie całego kraju. Każda z 2477 gmin w Polsce jest uprawniona do określania własnych wysokości stawek podatku od nieruchomości, w granicach stawek maksymalnych. Stawki maksymalne podatku od nieruchomości są określane corocznie przez Ministra Finansów.

Zaś odnośnie podatku rolnego rada gminy może podjąć uchwałę o obniżeniu ceny skupu żyta, przyjmowanej jako podstawa obliczania podatku rolnego na obszarze tej gminy. 
Analogicznie co do podatku leśnego, rada gminy może obniżyć kwotę stanowiącą średnią cenę sprzedaży drewna, przyjmowaną jako podstawa obliczania podatku leśnego na obszarze tej gminy. 

Ponadto podatnik, który posiada nieruchomości w różnych gminach w Polsce jest zobowiązany do złożenia w każdej gminie deklaracji lub informacji podatkowej. Co prawda obowiązują jednolite wzory formularzy na podatek od nieruchomości, podatek leśny i podatek rolny. Ale brak jest jednego źródła wiedzy o stawkach podatków lokalnych. Podatnicy nadal zobowiązani są do samodzielnego wyszukiwania informacji o stawkach podatkowych obowiązujących w każdej gminie. Utrudnia to wypełnianie obowiązków podatkowych, szczególnie przez podmioty posiadające przedmioty opodatkowania na terenie kilku gmin.

Aktualnie, na podstawie art. 7b ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, gminy przekazują dane o wysokości stawek podatku od nieruchomości, średniej cenie skupu żyta i średniej cenie sprzedaży drewna przyjmowanych dla potrzeb wymiaru podatków na terenie danej gminy. Dane te są przekazywane wyłącznie w postaci elektronicznej za pośrednictwem regionalnych izb obrachunkowych. Do przekazywania danych wykorzystywany jest istniejący informatyczny system zarządzania budżetami jednostek samorządu terytorialnego BeSTi@. 

Obecnie, sprawozdanie w części dotyczącej informacji o wysokości stawek podatku od nieruchomości, średniej ceny skupu żyta i średniej ceny sprzedaży drewna jest przekazywane najpóźniej do końca I kwartału danego roku podatkowego z uwagi na fakt, że uchwały rad gmin zakresie danych sprawozdawczych są podejmowane i publikowane do końca roku poprzedzającego rok podatkowy. Dane są publikowane na stronie internetowej Ministerstwa Finansów do końca I kwartału obowiązującego roku podatkowego. 

Te przekazywane dane zwiększają możliwości analizy i oceny polityki podatkowej gmin pod kątem wykorzystania potencjału dochodowego w zakresie opodatkowania nieruchomości. Ale – co podkreśla się w uzasadnieniu omawianego projektu -  możliwość posługiwania się tymi danymi przez podatników, którzy są zobowiązani złożyć corocznie (do 31 stycznia w przypadku podatku od nieruchomości oraz do 15 stycznia w przypadku podatku rolnego i leśnego) deklaracje podatkowe, jest znikoma.

Jedno miejsce publikacji informacji o stawkach podatków lokalnych obejmujących opodatkowanie nieruchomości

Omawiany projekt przewiduje stworzenie jednego miejsca, w którym zgromadzone i publikowane będą informacje o stawkach podatków lokalnych obejmujących opodatkowanie nieruchomości w poszczególnych gminach. 

Aby to zrobić konieczna jest zmiana przepisów określających obowiązek sprawozdawczości o charakterze podatkowym nałożony na gminy dotyczący podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego. 

Projekt zakłada, że dane ze sprawozdania o wysokości stawek podatku od nieruchomości, średniej cenie skupu żyta i średniej cenie sprzedaży drewna obowiązujące na następny rok podatkowy będą publikowane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych do 31 grudnia, tj. przed początkiem roku podatkowego (art. 7b ust. 5a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). 

Co się zmieni w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych? Nowe terminy dla gmin, Ministra Finansów i Prezesa GUS

W tym celu konieczna jest nowelizacja art. 7b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych poprzez określenie, że sporządzane przez organy podatkowe sprawozdanie zawiera informacje o wysokości stawek podatku od nieruchomości, średniej cenie skupu żyta i średniej cenie sprzedaży drewna określonych uchwałą rady gminy i przyjmowanych dla potrzeb wymiaru odpowiednio podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego na terenie gminy w następnym roku podatkowym.

Ponadto niezbędne jest określenie terminu, w jakim rada gminy będzie zobowiązana podjąć uchwały o wysokości stawek podatku od nieruchomości, o obniżeniu ceny skupu żyta i o obniżeniu  średniej cenie sprzedaży drewna. 

Proponuje się, aby rady gmin podejmowały uchwały w zakresie stawek podatkowych w terminie do 30 września roku poprzedzającego rok podatkowy (art. 5 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, art. 6 ust. 3 ustawy o podatku rolnym, art. 4 ust. 5 ustawy o podatku leśnym). Zdaniem autorów omawianego projektu, ten nowy termin pozwoli na optymalne przygotowanie i publikację danych przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. A z uwagi na wcześniejszy niż dotychczas termin podjęcia uchwał przez rady gmin, ma zostać osiągnięta większa przejrzystość dla podatników. 

W konsekwencji niezbędne są zmiany w zakresie terminów i zasad obwieszczania przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych górnych granic stawek podatku od nieruchomości oraz przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego średnich cen skupu żyta i sprzedaży drewna.

Projekt przewiduje zmianę w art. 20 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i zobowiązanie ministra finansów do ogłaszania w drodze obwieszczenia w Monitorze Polskim górnych granic stawek kwotowych w podatku od nieruchomości na każdy rok podatkowy w terminie 7 dni po ogłoszeniu komunikatu Prezesa GUS, o którym mowa w art. 20 ust. 3. Zgodnie z tym przepisem wskaźnik cen ustalany jest na podstawie komunikatu Prezesa GUS ogłoszonego w Monitorze Polskim w terminie 20 dni po upływie pierwszego półrocza (czyli do 20 lipca). Obecnie brak jest ustawowego terminu ogłaszania przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych obwieszczenia. W praktyce minister ogłasza wysokość stawek maksymalnych do końca lipca danego roku. Proponowane brzmienie przepisu wychodzi zatem naprzeciw ustalonej praktyce.

Co się zmieni w podatku rolnym?

Odnośnie podatku rolnego (art. 6 ust. 2 ustawy o podatku rolnym) omawiany projekt nowelizacji przewiduje, że średnia cena skupu żyta będzie ustalana na podstawie komunikatu Prezesa GUS, ogłaszanego w Monitorze Polskim, w terminie do dnia 20 lipca roku poprzedzającego rok podatkowy (zamiast obecnie obowiązującego terminu 20 października). 

W tym celu niezbędne będzie zmodyfikowanie metody obliczania podatku rolnego. Proponuje się zmianę w art. 6 ust. 1 ustawy o podatku rolnym i wskazanie, że podatek rolny za rok podatkowy wynosi odpowiednią równowartość ceny skupu żyta za 11 kwartałów poprzedzających 2 kwartały poprzedzające rok podatkowy (zamiast obecnego sformułowania "poprzedzających kwartał poprzedzający rok podatkowy"). 

Zatem Prezes GUS będzie ogłaszał, w terminie do 20 lipca, komunikat w sprawie średniej ceny skupu żyta za okres 11 kwartałów będącej podstawą do ustalenia podatku rolnego na następny rok podatkowy.

Co się zmieni w podatku leśnym?

Podobnie w zakresie podatku leśnego (art. 4 ust. 4 ustawy o podatku leśnym) projekt przewiduje, że średnia cena sprzedaży drewna będzie ustalana na podstawie komunikatu Prezesa GUS, ogłaszanego w Monitorze Polskim, w terminie do dnia 20 lipca roku poprzedzającego rok podatkowy (zamiast obecnego sformułowania - w terminie 20 dni po upływie trzeciego kwartału, tj. 20 października). Dlatego też konieczne będzie zmodyfikowanie metody obliczania podatku leśnego. Projekt zakłada zmianę w art. 4 ust. 1 ustawy o podatku leśnym  poprzez wskazanie, że podatek leśny za rok podatkowy wynosi równowartość pieniężną 0,220 m3 drewna, obliczaną według średniej ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze dwa kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy (zamiast obecnie obowiązującego okresu trzech kwartałów). 

Zatem Prezes GUS będzie ogłaszał w terminie do 20 lipca komunikat w sprawie średniej ceny sprzedaży drewna, obliczonej według średniej ceny drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze dwa kwartały danego roku.

Jak wskazuje się w uzasadnieniu omawianego projektu, zmiany w zakresie dat publikacji danych przez Prezesa GUS nie są zmianami systemowymi, a wynikają jedynie z przesunięcia terminów publikacji o 3 miesiące, tak aby dane te były znane przed terminem podjęcia uchwał przez rady gmin. 

Omawiany projekt przewiduje, że minister finansów (minister właściwy do spraw finansów publicznych) będzie miał obowiązek publikowania (przed rozpoczęciem roku podatkowego) w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie internetowej dane zawarte w sprawozdaniu o wysokości stawek podatku od nieruchomości, obniżonej cenie skupu żyta i obniżonej cenie sprzedaży drewna określonych uchwałą rady. Dzięki temu podatnicy uzyskają informację o stawkach podatkowych obowiązujących na terenie wszystkich gmin w Polsce w następnym roku podatkowym.

Oprac. Paweł Huczko