Ordynacja podatkowa - MF szykuje liczne zmiany od 2026 r. Przedawnienie, zapłata podatku, zwrot nadpłaty, MDR i wiele innych nowości w projekcie nowelizacji

• Nowelizacja kilkunastu ustaw
• Zmiany w Ordynacji podatkowej
• Zmiany w Kodeksie karnym skarbowym
• Zmiany w Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi,
• Zmiany w ustawie o podatku akcyzowym
• Zmiany w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej
• Kiedy nowe przepisy wejdą w życie

Nowelizacja kilkunastu ustaw

Omawiany projekt przewiduje przede wszystkim liczne zmiany w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Ale zmiany mają zajść także w przepisach następujących ustaw:
- Prawo o adwokaturze,
- o radcach prawnych,
- o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- o podatku dochodowym od osób prawnych,
- o doradztwie podatkowym,
- Kodeks karny skarbowy,
- o rzecznikach patentowych,
- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi,
- o podatku od towarów i usług,
- o podatku akcyzowym,
- o Krajowej Administracji Skarbowej,
- o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami.

Zmiany w Ordynacji podatkowej

Jak czytamy w OSR projektu, propozycje zmian w zakresie Ordynacji podatkowej (OP) obejmują m.in.:

1) Doprecyzowanie rodzaju terminu ulegającego wydłużeniu w przypadku, gdy jego koniec przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy.
Aby wykluczyć ewentualne stosowanie przepisu art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej do obliczania końca terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, proponuje się jego doprecyzowanie tak, aby nie było wątpliwości, że przepis ten odnosi się do terminu do wykonania czynności.

2) Wyłączenie przepisów dotyczących raportowania schematów podatkowych z instytucji interpretacji indywidualnych poprzez zmianę art. 14b § 2a Ordynacji podatkowej.

3) Urealnienie treści zastrzeżenia przy zasadzie ustalania właściwości miejscowej organów podatkowych.
Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że zastąpienie w art. 17 § 1 Ordynacji podatkowej wyrazów „ustawy podatkowe” wyrazami „przepisy prawa podatkowego” zapewni uwzględnienie przypadków, gdy właściwość miejscowa organów podatkowych jest określana nie tylko w ustawach, ale także w drodze aktów wykonawczych.

4) Rezygnację z przesłanek ograniczających stosowanie w praktyce instytucji wyznaczenia przez Szefa KAS i dyrektora izby administracji skarbowej organu podatkowego do prowadzenia postępowań podatkowych oraz rozszerzenie stosowania tej instytucji na sprawy dotyczące płatników.
Wykreślenie przesłanek uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa skarbowego lub konieczności zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, które obecnie warunkują możliwość wyznaczenia przez Szefa KAS i dyrektora izby administracji skarbowej organu podatkowego właściwego do przeprowadzenia postępowania podatkowego w sprawach dotyczących podatników pozostających w zakresie właściwości miejscowej różnych organów, pozwoli - zdaniem Ministerstwa Finansów - na elastyczne zarządzanie zasobami kadrowymi i usprawnienie działania KAS, także w sprawach dotyczących płatników.

5) Doprecyzowanie przepisu umożliwiającego organowi podatkowemu określenie prawidłowej wysokości zwrotu podatku lub podatku naliczonego albo nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do odliczenia w następnych okresach rozliczeniowych.
W wyniku proponowanej zmiany, nowelizowany przepis będzie wskazywał wprost na możliwość określenia wysokości podatku naliczonego do odliczenia w następnych okresach rozliczeniowych (sytuacja gdy u podatnika w danym okresie rozliczeniowym nie występuje podatek należny, a jedynie podatek naliczony z bieżących zakupów, przy czym zostały stwierdzone nieprawidłowości w zakresie podatku naliczonego).

6) Doprecyzowanie kolejności zaliczania wpłat dokonanych tytułem rat, na które rozłożono podatek lub zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, oraz rat podatku.
Po tej zmianie ma nie być wątpliwości, że wpłaty dokonane tytułem rat, na które rozłożono podatek lub zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, oraz rat podatku zalicza się na poczet raty o najwcześniejszym terminie płatności.

7) Podwyższenie wysokości podatku uprawniającej do zapłaty przez inny podmiot niż podatnik.
Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że zwiększenie tej kwoty z 1000 zł do 5000 zł stworzy szersze możliwości dla dokonywania zapłaty podatków bez angażowania podatnika i zapewni spójność systemową z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie z art. 71ca pkt 5 tej ustawy, należność pieniężna, odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie, koszty upomnienia oraz koszty egzekucyjne mogą być zapłacone organowi egzekucyjnemu przez inny podmiot, jeżeli łączna wysokość tych należności nie przekracza 5000 zł. W trybie egzekucji administracyjnej dochodzone są co do zasady należności publicznoprawne, w tym podatki. Brak jest uzasadnienia do różnicowania wysokości podatku do zapłaty, w zależności od tego czy zostanie zapłacony przez inny podmiot na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej, czy przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

8) Doprecyzowanie wyłączenia obowiązku zaokrąglania odsetek za zwłokę w przypadku zaliczenia wpłaty, nadpłaty lub zwrotu podatku.
Wskutek tej zmiany ma nie być wątpliwości, że w przypadku zaliczania wpłaty, nadpłaty i zwrotu podatku, pokrywających zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, odsetki za zwłokę podlegają zaokrągleniu.

9) Wprowadzenie możliwości umorzenia podatku przed terminem jego płatności.
Ministerstwo Finansów tłumaczy, że wyeliminuje to konieczność czekania przez podatników na powstanie zaległości podatkowej, co aktualnie jest warunkiem zastosowania ulgi. W przypadku podatku od nieruchomości, rolnego czy leśnego, już od momentu doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego podatnik będzie mógł wnioskować o umorzenie wynikającego z niej podatku, nie czekając na nadejście terminu płatności poszczególnych rat. Instytucja umorzenia podatku będzie dotyczyć także innych podatków w przypadku, gdy znana będzie wysokość podatku, a nie upłynie jeszcze termin jego płatności. Podatnik będzie mógł w tym zakresie złożyć deklarację podatkową i wniosek o umorzenie podatku, zanim upłynie termin jego płatności. Jeżeli zrobi to wystarczająco wcześnie, wniosek może być rozpatrzony jeszcze przed terminem płatności. Instytucja ta będzie miała zastosowanie także do podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego; wystarczy, by podatnik złożył deklarację i wniosek możliwie szybko po zakończeniu okresu rozliczeniowego.

10) Zmianę sposobu liczenia terminu przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.
Projekt przewiduje, aby 5-letni termin przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych był liczony od końca roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, w którym powstał obowiązek podatkowy w tym zakresie. Wydłużenie o rok okresu, w którym możliwe jest doręczenie decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, zwiększy szanse na ustalenie tego zobowiązania, gdy mienie zostało zgromadzone kilka lat wcześniej niż wydatkowane. Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że zmiana ta ułatwi zwalczanie zjawiska ukrywania dochodów.

11) Wprowadzenie nowej przesłanki zawieszenia biegu terminu przedawnienia związanej ze złożeniem wniosku o uzupełnienie lub sprostowanie decyzji organu pierwszej instancji określającej wysokość zobowiązania podatkowego (lub straty podatkowej).
Proponuje się, aby bieg terminu przedawnienia nie rozpoczynał się, a rozpoczęty ulegał zawieszeniu od dnia złożenia wniosku o uzupełnienie lub sprostowanie postanowienia o odmowie uzupełnienia lub sprostowania decyzji organu pierwszej instancji określającej wysokość zobowiązania podatkowego lub straty podatkowej do dnia wniesienia odwołania albo upływu terminu do wniesienia odwołania. Rozwiązanie to ma na celu zniechęcić stronę do składania niemerytorycznych wniosków o uzupełnienie decyzji celem wyczerpywania terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Postępowanie o uzupełnienie postanowienia będzie prowadzone w okresie zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Przepis będzie miał zastosowanie jedynie do tych podatników, którzy złożą wniosek o uzupełnienie lub sprostowanie decyzji i uzyskają odmowę takiego uzupełnienia lub sprostowania w drodze postanowienia.

12) Zastąpienie instytucji nieprzedawniania się zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym – instytucją przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego wskutek ustanowienia hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, o którym podatnik został zawiadomiony przez organ podatkowy.

Rozwiąże to problem negowania przez sądy administracyjne konstytucyjności art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej. Proponuje się, aby po przerwaniu termin przedawnienia biegł na nowo od dnia następującego po dniu, w którym dokonano wpisu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego. W odniesieniu do wierzytelności podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym wprowadzone rozwiązanie powinno w należyty sposób chronić uprawnienia wierzyciela podatkowego do uzyskania zaspokojenia z rzeczy obciążonej, a jednocześnie zapewni równe traktowanie podatników posiadających składniki majątkowe podlegające zabezpieczeniu w postaci hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego w stosunku do podatników, którzy takich składników majątkowych nie posiadają, a wobec których został zastosowany środek egzekucyjny. Zgodnie z art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej, bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

13) Ograniczenie przesłanki zawieszającej bieg terminu przedawnienia do przypadków wszczęcia postępowania wyłącznie w sprawie o enumeratywnie wymienione najpoważniejsze przestępstwa skarbowe.

Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że wskazanie zamkniętego katalogu jedynie najpoważniejszych przestępstw skarbowych pozwoli uniknąć zarzutów co do wszczynania postępowań karnych skarbowych wyłącznie dla ochrony zobowiązań podatkowych i jednocześnie umożliwi organom Krajowej Administracji Skarbowej ściganie poważnej przestępczości podatkowej. Dotyczyć to będzie jedynie takich przestępstw skarbowych, w których uszczuplenie lub narażenie na uszczuplenie podatku kształtuje się powyżej małej wartości określonej w art. 53 § 14 kks, tj. wartości nieprzekraczającej w czasie popełnienia czynu zabronionego dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (obecnie 200 x 4666 zł = 933 200 zł). Przestępstwa te zagrożone są karą pozbawienia wolności. Konsekwencją zmiany art. 70 § 6 pkt 1 OP będzie uchylenie w Kodeksie karnym skarbowym przesłanki skutkującej ustaniem karalności przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności.
Ministerstwo Finansów wskazuje, że z uwagi na to, że wszczęte sprawy o przestępstwa skarbowe – uszczupleniowe zagrożone karą pozbawienia wolności stanowią średnio ok. 10,7% wszczętych spraw o przestępstwa skarbowe – uszczupleniowe, proponowana zmiana powinna zmniejszyć ryzyko instrumentalnego wszczynania postępowań karnych skarbowych o ok. 90%. W pozostałych przypadkach kontrola, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego nie zostało przez organ wykorzystane instrumentalnie będzie nadal sprawowana w ramach postępowania sądowoadministracyjnego.

14) Doprecyzowanie końcowego momentu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania.
Wyraźne wskazanie, że okres zawieszania biegu terminu przedawnienia kończy wpływ akt sprawy oraz prawomocnego orzeczenia, a jeżeli akta są prowadzone w postaci elektronicznej – wpływ prawomocnego orzeczenia, usunie – zdaniem MF - wątpliwości co do końca tego okresu w razie doręczenia organowi podatkowemu drugiej instancji samego odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego, bez zwrotu przez sąd akt spraw.

15) Wprowadzenie możliwości wydłużenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku ze skorygowaniem deklaracji w niedługim okresie przed upływem terminu przedawniania zobowiązania podatkowego.
Projekt przewiduje, aby 5-letni termin przedawnienia zobowiązania podatkowego ulegał wydłużeniu o 12 miesięcy w przypadku skorygowania przez podatnika deklaracji, w okresie 12 miesięcy przed upływem 5-letniego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zapewnić to ma to organowi podatkowemu możliwość dokonania skutecznej weryfikacji rozliczenia i wydania decyzji wymiarowej w przypadku zakwestionowania prawidłowości złożonej korekty deklaracji.

16) Zniesienie wymogu składania wniosku o stwierdzenie nadpłaty w przypadku, gdy nadpłata wynika ze skorygowanego zeznania (deklaracji).
Projekt zakłada zniesienie wymogu składania wniosku o stwierdzenie nadpłaty w przypadku, gdy nadpłata wynika ze skorygowanej deklaracji składanej po upływie ustawowego terminu jej złożenia. W takim przypadku za datę wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenie nadpłaty będzie przyjmowana data złożenia tej korekty. Uprościć to ma procedurę stwierdzenia nadpłaty wynikającej ze skorygowanego zeznania (deklaracji) oraz zaoszczędzić czas i koszty przeznaczane obecnie przez organy podatkowe na wzywanie podatników do złożenia brakującego wniosku o stwierdzenie nadpłaty.

17) Uzupełnienie regulacji dotyczących zwrotu podatku, terminów zwrotu nadpłaty oraz jej oprocentowania.
Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że uregulowanie w Ordynacji podatkowej terminu do dokonania zwrotu podatku, a także przypadków, w których będzie przysługiwało oprocentowanie tego zwrotu usunie związane z tym wątpliwości w przypadkach, gdy ustawa właściwa dla danego podatku tych kwestii nie reguluje. Tak jak w przypadku instytucji nadpłaty, przepisy Ordynacji podatkowej będą zawierać kompletne normy ogólne dotyczące terminu zwrotu podatku przewidzianego w przepisach prawa podatkowego, a także oprocentowania tego zwrotu.
Mają zostać wyeliminowane wątpliwości, w jakim terminie powinna zostać zwrócona nadpłata w przypadku, gdy sąd administracyjny wyda wyrok uchylający zarówno decyzję organu drugiej, jak i pierwszej instancji.
Uregulowanie sposobu naliczania oprocentowania nadpłaty powstałej w wyniku zastosowania się do interpretacji indywidualnej, która następnie została zmieniona lub której wygaśnięcie stwierdzono albo która została uchylona prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego, rozwiąże problem luki prawnej, zidentyfikowanej w ugruntowanym orzecznictwie sądów administracyjnych, bez konieczności stosowania analogii.

18) Uwzględnienie wspólników rozwiązanej spółki osobowej prawa handlowego (spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej) w przepisach dotyczących legitymacji wspólników rozwiązanej spółki cywilnej do złożenia korekty deklaracji, z której wynika nadpłata i określających zasady zwrotu takiej nadpłaty.
Usunąć to ma wątpliwości związane z uprawnieniem do złożenia korekty deklaracji spółki osobowej prawa handlowego i uzyskania nadpłaty z tytułu zobowiązań spółki. W wyniku wprowadzonej zmiany, sytuacja prawna wspólników rozwiązanej spółki osobowej prawa handlowego zostanie ujednolicona z sytuacją wspólników rozwiązanej spółki cywilnej.

19) Uporządkowanie pojęć dotyczących obowiązków w zakresie składania do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej informacji o schematach podatkowych (MDR).

Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że nowelizacja zapewni dostosowanie kwestii składania do Szefa KAS informacji o schematach podatkowych w przypadku promotora, na którym ciąży chroniona tajemnica zawodowa zgodnie z wyrokiem TSUE w sprawie C-694/20 Orde van Vlaamse Balies i in. z 8 grudnia 2022 r. i w konsekwencji zmianą dokonaną Dyrektywą Rady (UE) 2023/2226 z 17 października 2023 r. (DAC-8) w odniesieniu do regulacji związanej z zapewnieniem prawa pośrednikom do zwolnienia z obowiązku przekazywania informacji dotyczących podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych, jeżeli taki obowiązek zgłoszenia stanowiłby naruszenie prawniczej tajemnicy zawodowej (art. 8ab ust. 5 dyrektywy Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylającej dyrektywę 77/799/EWG). Efektem będzie zwolnienie radców prawnych, adwokatów, doradców podatkowych oraz rzeczników patentowych z obowiązku raportowania MDR i nałożenie obowiązku poinformowania ich klienta tj. „korzystającego” lub „promotora” o konieczności złożenia informacji o schematach podatkowych do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

W tym zakresie nastąpią:
a) zmiany definicji: uzgodnienia, schematu podatkowego, korzystającego, kryterium głównej korzyści, udostępnienia, wdrożenia, trudnych do wyceny wartości niematerialnych,
b) dodanie definicji:
- podlegającego zgłoszeniu uzgodnienia krajowego,
- podlegającego zgłoszeniu uzgodnienia transgranicznego w miejsce schematu podatkowego transgranicznego,
- uczestnika uzgodnienia,
- czynności wspomagających,
c) zmiana w zakresie ogólnych cech rozpoznawczych oraz w zakresie szczególnych cech rozpoznawczych i innych szczególnych cech rozpoznawczych,
d) zdefiniowanie jednego podmiotu – „promotora” (w miejsce dotychczasowego „promotora” i „wspomagającego”).

20) Zwolnienie z możliwości raportowania niektórych podlegających zgłoszeniu uzgodnień krajowych.
W ramach nowelizacji zdecydowano się znacząco ograniczyć ilość przekazywanych informacji o podlegających zgłoszeniu uzgodnieniach krajowych. Po nowelizacji, wyłączone z raportowania będą podlegające zgłoszeniu uzgodnienia krajowe:
a) jeżeli dane uzgodnienia są zbieżne z przekazanymi przez uczestnika uzgodnienia do właściwego urzędu skarbowego z danymi zawartymi w:
- informacji o cenach transferowych sporządzonej przez podmiot na podstawie art. 23zf ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub art. 11t ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych albo
- imiennej informacji sporządzonej przez podmiot na podstawie art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub informacji o dokonanych wypłatach i pobranym podatku sporządzonej przez podmiot na podstawie art. 26 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych;
b) jeżeli uzgodnienie znajduje się w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych w sprawie zwolnienia z obowiązku przekazywania uzgodnień krajowych (tzw. „białej liście” z art. 86a § 11 Ordynacji podatkowej).

21) Likwidacja obowiązku składania MDR-2.
Ministerstwo Finansów wskazuje, że informacja MDR-2 nie zawiera żadnych istotnych informacji dotyczących schematów podatkowych, a obowiązek jej składania jest obowiązkiem, który nie wynika z założeń Dyrektywy Rady (UE) 2018/822, a który niepotrzebnie obciąża bazę informacji o schematach podatkowych, jednocześnie nie mogąc być powiązanym z żadnym NSP zaraportowanego schematu i stanowi niewspółmierny do wartości przekazywanych w nim informacji obowiązek zarówno dla podmiotów obowiązanych dotychczasowo do jego składania, jak i dla KAS. W związku z powyższym norma prawna, o której mowa w art. 86d § 3 OP, nie zostanie przeniesiona do nowego art. 86b OP.

22) Umożliwianie uzupełniania złożonych informacji przez inne podmioty przez pełne dostosowanie art. 86e Ordynacji podatkowej do założeń Dyrektywy Rady (UE) 2018/822.
Zmiana ma na celu umożliwienie zwolnienia się z obowiązku raportowania w przypadku „promotora” wykonującego swoje czynności dopiero na etapie wdrażania lub przygotowania do wdrożenia udostępnionego i zaraportowanego schematu podatkowego tak, aby podmiot taki mógł zwolnić się z zaraportowania schematu podatkowego w przypadku, gdy dysponuje dowodami, że ten schemat podatkowy został już zaraportowany przez inny podmiot na wcześniejszym etapie, pod warunkiem że dokona stosownego uzupełnienia zgłoszenia informacji o schemacie podatkowym, jeżeli nie został on wskazany w informacji o schemacie podatkowym, lub dokona zgłoszenia w przypadku, gdyby w przekazanej informacji o schemacie podatkowym nie zostały przekazane dane będące w jego posiadaniu. Uprawnienie uzupełnienia będzie posiadał również korzystający, który nie został wskazany w przekazanej pierwotnej informacji.

23) Doprecyzowanie art. 86f § 1 Ordynacji podatkowej, tj. zakresu treści przekazywanej informacji o schemacie podatkowym, doprecyzowanie sposobu raportowania informacji o schemacie podatkowym standaryzowanym (uchylenie art. 86f § 2 i 3 oraz nowe brzmienie art. 86f § 4 Ordynacji podatkowej).
24) Możliwość dokonania uzupełnienia informacji o schemacie podatkowym z własnej inicjatywy bez wezwania Szefa KAS (projektowany art. 86h § 1c Ordynacji podatkowej oraz zmiana art. 86h § 2 Ordynacji podatkowej).
25) Rozszerzenie katalogu sytuacji, w której Szef KAS wydaje postanowienie o odmowie nadania NSP lub unieważnieniu nadanego NSP oraz doprecyzowanie przepisów dotyczących doręczania potwierdzania nadania NSP.
26) Umożliwienie organom podatkowym penalizowanie czynów polegających na przekazywaniu po terminie informacji MDR-3 na gruncie przepisów ustawy Kodeks karny skarbowy.
27) Uchylenie art. 86ia Ordynacji podatkowej dotyczącego doręczania potwierdzenia nadania NSP oraz innych pism związanych ze stosowaniem przepisów rozdziału 11a – Informacje o schematach podatkowych.
28) Przekazywanie informacji o zastosowaniu schematu podatkowego na formularzu MDR-3 raz do roku zgodnie z wymaganiami Dyrektywy Rady (UE) 2018/822.
29) Wprowadzenie możliwości podpisywania MDR-3 przez pełnomocnika.
30) Przeliczanie wysokości korzyści podatkowej uzyskanej w walucie obcej (projektowany art. 86j § 1b oraz art. 86f § 1a Ordynacji podatkowej).
31) Uchylenie art. 86l oraz art. 86m Ordynacji podatkowej. Zmiana polega na likwidacji obowiązku posiadania „wewnętrznej procedury” w zakresie przeciwdziałania niewywiązywaniu się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych oraz co za tym idzie likwidacji sankcji dotyczących braku wykonania tego obowiązku.
32) Odpowiednie stosowanie przepisów działu IV Ordynacji podatkowej (art. 86o Ordynacji podatkowej). Doprecyzowanie art. 86o OP w przedmiocie odpowiedniego stosowania przepisów działu IV Ordynacji podatkowej w zakresie nieuregulowanym w Rozdziale 11a – Informacje o schematach podatkowych. Projektowana zmiana przyczyni się do efektywniejszego wykonywania przepisów dotyczących schematów podatkowych.
33) Kary przewidziane w art. 80f KKS. Proponuje się zmiany polegające na dodaniu odpowiedzialności karnej skarbowej za składanie po terminie: informacji o uzyskanej korzyści podatkowej lub dokonywaniu jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego (MDR-3) oraz kwartalnej informacji o udostępnieniu schematu podatkowego standaryzowanego (MDR-4). Jednocześnie usuwa się sankcję dotyczące przekazywania danych, o których mowa w art. 86f § 1 oraz art. 86f § 4 Ordynacji podatkowej, w informacji o nieprzekazaniu informacji ze względu na objęcie prawnie chronioną tajemnicą zawodową.
34) Obniżenie kar za niewłaściwe wykonywanie obowiązków związanych z raportowaniem schematów podatkowych. Proponuje się obniżenie sankcji z Kodeksu karnego skarbowego dotyczących uchybienia obowiązkom wynikających z przepisów rozdziału 11a działu III Ordynacji podatkowej z 720 stawek dziennych do 240 stawek dziennych. Dotychczas obowiązująca wysokość grzywny, jaką może być ukarany sprawca czynu zabronionego, jest niewspółmierna do innych czynów penalizowanych przez Kodeks karny skarbowy.

35) Doprecyzowanie sposobu składania zawiadomień ZAW-NR (zawiadomienie o zapłacie należności na rachunek bankowy inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podatników VAT) drogą elektroniczną i umożliwieniu ich opatrywania przez pełnomocnika do podpisywania deklaracji.

Proponuje się wprowadzenie rozwiązań ułatwiających podatnikom korzystanie z przysługujących im uprawnień. Służyć temu ma wskazanie w przepisach Ordynacji podatkowej e-Urzędu Skarbowego jako jedynego kanału komunikacji elektronicznej, za pośrednictwem którego składane są zawiadomienia ZAW-NR w postaci elektronicznej, oraz umożliwienie ich opatrywania przez pełnomocnika do podpisywania deklaracji (projektowany art. 117ba § 3a i 3b Ordynacji podatkowej). Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że podpisywanie zawiadomień ZAW-NR przez pełnomocnika nie będzie wiązało się z koniecznością każdorazowego składania pełnomocnictwa szczególnego. Podpisywanie tych zawiadomień będzie możliwe w oparciu o pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji udzielone na podstawie art. 80a § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa.

36) Wprowadzenie możliwości działania osoby niebędącej stroną, wzywanej do złożenia wyjaśnień lub przedłożenia dokumentów, przez pełnomocnika ogólnego.
Proponowane rozwiązanie umożliwi doręczanie wezwań w tym zakresie do pełnomocników ogólnych tych podmiotów oraz udzielanie odpowiedzi w imieniu tych podmiotów przez pełnomocników ogólnych. W pełniejszym zatem stopniu zostanie wykorzystana instytucja pełnomocnika ogólnego, ułatwiony zostanie kontakt z podmiotami, które dostrzegły potrzebę ustanowienia pełnomocnika ogólnego oraz przyspieszony zostanie przepływ informacji pomiędzy organem podatkowym a wzywaną osobą. Propozycja nie umożliwi natomiast korzystania przez inne osoby z pełnomocnika przy innych czynnościach (np. przesłuchanie świadka).

37) Wyłączenie obowiązku wskazania w pełnomocnictwie przez adwokata, radcę prawnego lub doradcę podatkowego adresu do doręczeń elektronicznych, ponieważ organy podatkowe mogą sprawdzić ten adres w bazie adresów elektronicznych. Obowiązek posiadania adresu do doręczeń elektronicznych przez wymienione podmioty wpisanego do bazy adresów elektronicznych, powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego wynika z art. 9 ust. 1 pkt 1–3 ustawy o doręczeniach elektronicznych.

38) Umożliwienie każdemu pełnomocnikowi ogólnemu, nie tylko zawodowemu, zawiadamiania o zmianie zakresu, odwołaniu lub wypowiedzeniu pełnomocnictwa. Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że ograniczy to ryzyko figurowania w Centralnym Rejestrze Pełnomocnictw Ogólnych nieaktualnych informacji w przypadku braku wywiązania się przez mocodawcę z obowiązku takiego zawiadomienia.

39) Rozszerzenie możliwości doręczania wydruków pism utrwalonych w postaci elektronicznej na pisma opatrzone kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną organu podatkowego.
Rozszerzenie takiej możliwości w art. 144b § 1 Ordynacji podatkowej, zapewni spójność z przepisem art. 126 § 1 zdanie trzecie Ordynacji podatkowej, który pozwala na opatrywanie pism utrwalonych w postaci elektronicznej kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną organu podatkowego.

40) Wprowadzenie możliwości przesłuchania w postępowaniu podatkowym strony lub świadka przez organ podatkowy przy użyciu urządzeń technicznych pozwalających na przeprowadzenie tej czynności na odległość.
Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że wprowadzenie do Ordynacji podatkowej proponowanego rozwiązania pozwoli na wykorzystanie w postępowaniu podatkowym istniejącego potencjału organizacyjno-technicznego KAS związanego z przewidzianą w art. 76 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej możliwością zdalnego przesłuchania kontrolowanego lub świadka dla celów kontroli celno-skarbowej, z korzyścią dla organu podatkowego, strony i świadka.

41) Uproszczenie trybu korygowania deklaracji z urzędu przez organ podatkowy w ramach czynności sprawdzających i zwiększenie wysokości korekty z kwoty 5.000 do 10.000 zł.
Projektowane rozwiązanie zakłada uproszczenie polegające na możliwości korygowania z urzędu deklaracji, bez konieczności doręczenia podatnikowi uwierzytelnionej kopii skorygowanej deklaracji. Procedura korygowania deklaracji z urzędu ma zastosowanie w przypadku stwierdzenia przez organ podatkowy oczywistych omyłek i błędów rachunkowych oraz wypełnienia deklaracji niezgodnie z ustalonymi wymogami, co nie wymaga jakiegokolwiek udziału podatnika. Organ podatkowy, po skorygowaniu deklaracji z urzędu, będzie zobligowany jedynie do doręczania podatnikowi informacji o przyczynie korekty oraz o związanej z korektą zmianie wysokości zobowiązania podatkowego, nadpłaty, zwrotu podatku, podatku naliczonego albo nadwyżki podatku do przeniesienia, wysokości straty lub podatku do zapłaty, albo informacji o braku takich zmian. Informacja będzie zawierać pouczenie o prawie wniesienia sprzeciwu.
Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że rezygnacja z konieczności doręczenia podatnikowi uwierzytelnionej kopii skorygowanej deklaracji ograniczy obowiązki biurokratyczne organów podatkowych do niezbędnego minimum, co pozwoli zmniejszyć nakłady ponoszone na funkcjonowanie organów podatkowych.
Ponadto w związku ze zmianą wartości pieniądza wynikającą z inflacji podwyższono z 5.000 zł do 10.000 zł wysokości zobowiązania podatkowego, nadpłaty, zwrotu podatku, podatku naliczonego albo nadwyżki podatku do przeniesienia lub wysokości straty, która może zostać zmieniona w wyniku korekty deklaracji z urzędu przez organ podatkowy.

42) Ujednolicenie terminologii stosowanej w przepisach o tajemnicy skarbowej oraz ich doprecyzowanie i uzupełnienie.
Jednolite użycie w przepisach o tajemnicy skarbowej pojęcia „akta”, zamiast pojęć „akta podatkowe” i „akta spraw podatkowych” oraz doprecyzowanie i uzupełnienie tych przepisów usunie wątpliwości, jakie pojawiły się w praktyce ich stosowania.
43) Zapewnienie Rzecznikowi Praw Obywatelskich dostępu do akt podatkowych, w tym akt zawierających informacje pochodzące z instytucji finansowych, w zakresie niezbędnym do realizacji zadań określonych w ustawie z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2020 r. poz. 627, z późn. zm.).
44) Zapewnienie Rzecznikowi Małych i Średnich Przedsiębiorców dostępu do akt podatkowych, w tym akt zawierających informacje pochodzące z instytucji finansowych.
45) Zapewnienie Ministrowi do spraw Unii Europejskiej, Ministrowi Spraw Zagranicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw gospodarki dostępu do akt i informacji objętych tajemnicą skarbową.
46) Zapewnienie Ministrowi Cyfryzacji dostępu do danych objętych tajemnicą skarbową w zakresie niezbędnym do realizacji zadania związanego z nadzorem nad spełnianiem przez dostawców usług cyfrowych wykonywania obowiązków dotyczących zgłaszania incydentów istotnych, o których mowa w art. 53 ust. 1 pkt. 2 lit. b ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa.
47) Zapewnienie Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego dostępu do danych zawartych w sprawozdaniach finansowych oraz dokumentach ich dotyczących, znajdujących się w Centralnym Rejestrze Danych Podatkowych.
48) Zapewnienie możliwości uzyskiwania przez Szefa KCIK danych znajdujących się w Centralnym Rejestrze Danych Podatkowych od Szefa KAS.
49) Ujednolicenie treści pouczeń o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Zmiany w Kodeksie karnym skarbowym

Omawiana nowelizacja wprowadza się do Kodeksu karnego skarbowego mandat karny zaoczny (art. 138 § 1 pkt 3), który znajdzie zastosowanie do czynów zabronionych penalizowanych w kks jako wykroczenia skarbowe, wobec sprawcy, którego nie zastano na miejscu czynu, w przypadku braku jakichkolwiek wątpliwości co do jego osoby oraz okoliczności popełnienia czynu zabronionego (art. 137 § 1 zd. 2).

W drodze mandatu karnego zaocznego będzie można nałożyć karę grzywny także na osoby czasowo tylko przebywające na terytorium RP lub niemające stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca pobytu, osoby stale przebywające na terytorium RP, które czasowo opuszczają to terytorium, a zwłaszcza na osoby przebywające na stałe za granicą, pod warunkiem ustalenia adresu, pod który można skutecznie doręczyć niniejszy mandat (art. 138 § 3a).
Znajdzie on zastosowanie zarówno w sprawach o wykroczenia skarbowe o charakterze formalnym, jak i materialnym.

Mając na uwadze, że postępowanie mandatowe wymaga zgody na przyjęcie mandatu jako przesłankę wyrażenia przedmiotowej zgody w przypadku tego rodzaju mandatu wskazano uiszczenie uprawnionemu organowi kary grzywny w ustawowym terminie. W związku z tym, że postępowanie mandatowe w tym trybie nie wiąże się z koniecznością osobistego stawiennictwa, zgody tej nie odnotowuje się na dokumencie mandatu karnego (art. 137 § 3 zd. 2).

W kwestii prawomocności mandatu karnego zaocznego przyjęto rozwiązanie, iż do uznania mandatu za prawomocny konieczna jest zapłata kary grzywny, która powinna nastąpić w ustawowym terminie (art. 138 § 4). Niewpłacenie w terminie kary grzywny będzie skutkowało odmową przyjęcia mandatu, a sprawa zostanie rozpoznana na zasadach ogólnych.

W ustawie zostało także dookreślone, iż mandat zaoczny powinien wskazywać organ, na rzecz którego w ciągu 14 dni sprawca może uiścić karę grzywny, oraz informować o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Termin do uiszczenia kary grzywny liczy się od dnia doręczenia mandatu (art. 138 § 5a).

W zakresie przesłanek uchylenia prawomocnego mandatu karnego brak podpisu na wystawionym mandacie zaocznym nie będzie stanowić przesłanki do jego uchylenia (art. 140 § 1).

Zmiany w Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi,

W zakresie Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, omawiana nowelizacja przewiduje:

1. Doprecyzowanie regulacji określającej termin na wniesienie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego na opinię transgraniczną (i odmowę jej wydania).
Proponuje się określenie tego terminu w sposób tożsamy, jaki zastosowano do aktów o podobnym charakterze, tj. do opinii zabezpieczającej (i odmowy jej wydania). W konsekwencji tej zmiany, nie będzie wątpliwości co do tego, że obowiązującym terminem do wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego na ww. opinie jest termin 30-dniowy.

2. Zapewnienie ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych uprawnienia do występowania z wnioskiem do Naczelnego Sądu Administracyjnego o podjęcie uchwały abstrakcyjnej.
Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że proponowana zmiana jest szczególnie pożądana dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania systemu podatkowego zarówno pod kątem realizacji zasady pewności prawa (a więc minimalizacji ryzyka podatkowego), jak również pod kątem minimalizacji kosztów ponoszonych zarówno przez podatników, jak i organy podatkowe, czy nawet sądy administracyjne w związku z prowadzeniem odnośnych postępowań (uchwały takie, rozstrzygając kwestie sporne, odbierają podatnikom i organom podatkowym argumenty do toczenia sporów, a więc do prowadzenia, czy przedłużania odnośnych postępowań). Przekłada się to na odciążenie sądów administracyjnych, a przede wszystkim wzmacnia pewność stosowania prawa podatkowego przez podatników i organy podatkowe. Nie ulega wątpliwości, że z perspektywy obywatela wydawanie odmiennych rozstrzygnięć w takich samych stanach faktycznych nie służy zaufaniu do sądów i do organów podatkowych. Poprzez organy podatkowe funkcjonujące w ramach resortu Minister Finansów ma możliwość pozyskiwania na wczesnym etapie informacji o rozbieżnościach w orzecznictwie i zwrócenia się do NSA o ich rozstrzygnięcie. Jak najszybsze eliminowanie rozbieżności, szczególnie w sprawach dotyczących dużej liczby podatników, jest działanie pożądanym społecznie. Ocena, czy zagadnienie nadaje się pod rozstrzygnięcie w uchwale zawsze jednak pozostanie autonomiczną decyzją sądu.

Zmiany w ustawie o podatku akcyzowym

W kontekście wprowadzanych w Ordynacji podatkowej kompletnych, ogólnych norm dotyczących terminu zwrotu podatku przewidzianego w przepisach prawa podatkowego, a także oprocentowania tego zwrotu zaistniała konieczności wprowadzenia na gruncie ustawy o podatku akcyzowym regulacji przewidującej oprocentowanie nieterminowego zwrotu podatku akcyzowego od samochodów osobowych niezarejestrowanych wcześniej na terytorium kraju w przypadku ich dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu. Obecnie przepis art. 107 ustawy o podatku akcyzowym nie przewiduje bowiem sytuacji oprocentowania zwrotu akcyzy od samochodów osobowych. Zwrot podatku akcyzowego w przypadku samochodów osobowych jest dokonywany w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami. W przypadku gdy zasadność zwrotu podatku wymaga przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego, zwrot akcyzy następuje w terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami. Zatem zwrot podatku akcyzowego od samochodów jest dokonywany co do zasady w terminie, którego bieg rozpoczyna się z dniem złożenia wniosku o zwrot tego podatku. W konsekwencji zwrot ten jest specyficzne uregulowany w stosunku do zwrotu przewidzianego w zaprojektowanych regulacjach w Ordynacji podatkowej. Powoduje to konieczność zawarcia w przepisach ustawy materialnej tj. ustawy o podatku akcyzowym odrębnego uregulowania przypadku, w którym będzie przysługiwało oprocentowanie zwrotu podatku akcyzowego. Proponuje się, aby oprocentowanie zwrotu podatku akcyzowego przysługiwało od dnia złożenia wniosku o zwrot podatku akcyzowego, jeżeli nie zostanie zwrócony w terminach określonych w przepisach akcyzowych.

Jednocześnie w związku z wprowadzeniem regulacji dotyczących oprocentowania zwrotu podatku zaistniała również konieczność zmiany obecnie funkcjonującego na gruncie ustawy o podatku akcyzowym przepisu art. 82 ust. 6a. Przepis ten w przypadku nieterminowego zwrotu podatku akcyzowego od wyrobów akcyzowych (zwrotu dokonanego po terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku albo po terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku, gdy zasadność zwrotu podatku wymaga przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego) nakazuje traktować taki zwrot jako nadpłatę podlegającą oprocentowaniu. Celem nowelizacji przepisu art. 82 ust. 6a jest jego dostosowanie do analogicznej nowo wprowadzanej regulacji w art. 107 ust. 5d i 5e dotyczącej oprocentowania zwrotu podatku akcyzowego od samochodów osobowych.

Zmiany w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej

Celem zmiany art. 35b § 2 ustawy o KAS jest umożliwienie korzystania z e-Urzędu Skarbowego szerszej kategorii podmiotów niż dotychczas. W wyniku zmiany konto jednostki organizacyjnej będzie mogło być udostępniane nie tylko jednostkom organizacyjnym w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale również organom władzy publicznej i urzędom obsługującym te organy w zakresie, w jakim organy te i urzędy nie wykonują władzy publicznej.

Należy mieć na uwadze, że niektóre podmioty funkcjonują w obrocie prawnym w dwóch sferach. Obok obowiązków wynikających z wykonywania zadań publicznych wykonują one równolegle obowiązki podatnika, płatnika i inkasenta. Nie ma przeciwskazań żeby w zakresie, w jakim podmioty te wykonują swoje obowiązki podatkowe wobec organów KAS korzystały one z e-Urzędu Skarbowego. Z tego powodu zasadne jest wprowadzenie szerokiej definicji jednostek, która będzie obejmowała jednostki organizacyjne, organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy (ust. 2b).

Jednocześnie konieczne jest przesądzenie, że konta osób fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nie mogą być wykorzystywane w celu przekazywania korespondencji związanej z wykonywaniem władzy publicznej. Wykorzystywanie tych kont w tym celu rodzi szereg ryzyk, w tym w szczególności w zakresie naruszenia ochrony tajemnicy skarbowej. W związku z tym, uwzględniając wątpliwości, jakie obecnie budzi to zagadnienie, kwestia dopuszczalności udostępniania kont tych jednostkom powinna zostać rozstrzygnięta w ustawie.

W celu wykonywania zadań publicznych będą mogły być otwierane konta organom władzy publicznej na dotychczasowych zasadach. Konta takie są otwierane z urzędu w drodze rozporządzenia wymieniającego rodzaje tych kont, jak to uczyniono w przypadku konta komornika.

Zdaniem MF, zasadne jest wprowadzenie w art. 35g ustawy o KAS zmiany usuwającej wątpliwości, jakie systemy teleinformatyczne i konta w tych systemach umożliwiają wnoszenie i doręczanie pism w toku postępowań prowadzonych przed organami KAS na gruncie Ordynacji podatkowej, Kodeksu postępowania administracyjnego i ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Systemami, o których mowa w art. 144 § 1a, art. 168 § 1 i 3a Ordynacji podatkowej, art. 39 § 1 i art. 63 § 1 i 3a Kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 17c § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji będą konta użytkowników (podatników, płatników, zobowiązanych i innych uczestników postepowań) wyłącznie w e-Urzędzie Skarbowym i PUESC (wymienione w art. 35 ust. 2 i 3 ustawy o KAS). Zmiana ta jednoznacznie przesądzi, że skrytki podmiotów niepublicznych na platformie ePUAP nie są traktowane w rozumieniu powyższych przepisów jako konta w systemie teleinformatycznym organu KAS działającego jako organ podatkowy, egzekucyjny albo organ administracji. Doręczenie i wnoszenie pism poprzez platformę ePUAP będzie możliwe nadal na zasadach określonych w art. 147 ust. 2 i 3 ustawy o doręczeniach elektronicznych jako równoważne z doręczeniem na adres do doręczeń elektronicznych do 31.12.2025 r.

Wskazanie w art. 52d ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, że podmioty świadczące usługi informatyczne na rzecz organów Krajowej Administracji Skarbowej uzyskują dostęp do danych i informacji objętych tajemnicą skarbową tylko w zakresie, w jakim jest to niezbędne do świadczenia tych usług stanowi uzupełnienie regulacji zawartej w projektowanym art. 299i Ordynacji podatkowej, który dotyczy świadczenia usług informatycznych na rzecz organów podatkowych, w tym samorządowych organów podatkowych.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie

Podstawowym terminem wejścia w życie tej nowelizacji ma być 1 stycznia 2026 r.
Od tej zasady przewidziano wyjątki dotyczące zmian w zakresie przedawnienia zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym, zmian w p.p.s.a. oraz zmian w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie funkcjonowania e-Urzędu Skarbowego, dla których proponuje się wejście w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia ustawy.

Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw.