Opinie zabezpieczające przed zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania

Opinie te ma wydawać minister właściwy do spraw finansów publicznych. Mają one zabezpieczać podatnika przed zastosowaniem wobec niego klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania, w zakresie planowanej konstrukcji prawnej opisanej we wniosku.

Opinie te, podobnie, jak sama klauzula przeciw unikaniu opodatkowania zdążyły już stać się kontrowersyjnym pomysłem, przede wszystkim z uwagi na wysokość opłat, jakie mają być pobierane od podatników za złożenie wniosków o wydanie tych opinii:

30 tys. zł - przy konstrukcjach prawnych z udziałem nierezydentów lub podmiotów kontrolowanych lub zarządzanych przez nierezydentów;

15 tys. zł - w pozostałych przypadkach.

Są to szokująco wyższe kwoty od opłat od wniosku o wydanie indywidualnej lub ogólnej interpretacji podatkowej - 40 zł od każdego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem wniosku.

Przepisy dotyczące opinii zabezpieczających mają się pojawić w Dziale II Ordynacji podatkowej w nowym Rozdziale 1b (przepisy art. 14u – 14ze). Przy okazji można tu zauważyć mało w sumie wesołą ciekawostkę legislacyjną dotyczącą oznaczania kolejności artykułów ordynacji przy pomocy już drugiego rzędu liter alfabetu – np. art. 14za, art. 14zb itd.

Zobaczmy jak mają wyglądać przepisy regulujące funkcjonowanie opinii zabezpieczających.

Jak już wspomniano organem właściwym w zakresie wydawania opinii zabezpieczającej będzie Minister Finansów.

Minister ten na wniosek zainteresowanego wydawać ma (w indywidualnej sprawie wnioskodawcy), opinię zabezpieczającą dotyczącą unikania opodatkowania w rozumieniu Działu III Rozdziału 1a „Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania” w okolicznościach przedstawionych we wniosku.

Procedura wydawania opinii zabezpieczających nie będzie ograniczona tylko do interpretacji przepisów prawa podatkowego ale będzie szeroko ujmowała stosowalność klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania uwzględniając też zawarte w tej klauzuli aspekty gospodarcze planowanych działań i relacje korzyści gospodarczych i podatkowych.

Przedmiotem tej opinii nie będzie ocena stanowiska wnioskodawcy ale ocena, czy w okolicznościach przestawionych we wniosku istnieją przesłanki do zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Co musi a co może zawierać wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej

W nowym art. 14w Ordynacji podatkowej wskazane są obligatoryjne (w § 1) oraz dodatkowe (w § 2) elementy wniosku.

Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej powinien zawierać, w szczególności:

1)      wyczerpujący opis planowanej konstrukcji prawnej wraz, ze wskazaniem podmiotów tworzących lub współtworzących tę konstrukcję z uwzględnieniem powiązań między tymi podmiotami,

2)      wyczerpujący opis zdarzenia gospodarczego lub zdarzeń gospodarczych, dla zrealizowania których konstrukcja ta jest planowana,

3)      wskazanie dokonanych już czynności prawnych związanych z planowaną konstrukcją prawną,

4)      wskazanie istotnych korzyści ekonomicznych i biznesowych uzasadniających przyjętą przez wnioskodawcę konstrukcję prawną,

5)      własne stanowisko w sprawie istnienia unikania opodatkowania poprzez zastosowanie wskazanych we wniosku planowanych konstrukcji do realizacji opisanych zdarzeń gospodarczych.

Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej może ponadto zawierać w szczególności:

1)      wskazanie korzyści podatkowych związanych z planowaną konstrukcją prawną,

2)      załączoną dokumentację, w tym umowy i ich projekty, dotyczące planowanej konstrukcji prawnej.

Obligatoryjnym elementem wniosku o wydanie opinii będzie własne stanowisko wnioskodawcy. Wymóg ten stanowi konsekwencję wprowadzenia instytucji milczącej zgody jako formy załatwienia wniosku.

Treść opinii zabezpieczającej

Zgodnie z projektowanym art. 14z Ordynacji podatkowej opinia zabezpieczająca zawierać ma:

- wyczerpujący opis przedstawionej we wniosku planowanej konstrukcji prawnej oraz zdarzenia gospodarczego lub zdarzeń gospodarczych, dla zrealizowania których konstrukcja ta jest planowana,

- ocenę czy planowana przez podatnika konstrukcja prawna spełnia albo nie spełnia przesłanki zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, wraz z uzasadnieniem prawnym oraz

- pouczenie o prawie wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Termin wydania opinii zabezpieczającej

Opinie zabezpieczające mają być wydawane bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania wniosku. Do tego terminu nie będzie wliczało się terminów i okresów, o których mowa w art. 139 § 4 Ordynacji podatkowej (art. 14za § 1).

Przekroczenie tego terminu skutkowało będzie przyjęciem fikcji pozytywnego załatwienia wniosku, czyli tzw. „milczącą opinią”. Zatem niewydanie opinii zabezpieczającej w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania wniosku w tej sprawie powodowało będzie, że w dniu następującym po dniu, w którym upłynął ten termin, została wydana opinia stwierdzająca prawidłowość stanowiska wnioskodawcy w pełnym zakresie (art. 14za § 2).

Zmiana opinii zabezpieczającej

Zgodnie z projektowanym art. 14zb ordynacji podatkowej (w przeciwieństwie do interpretacji podatkowych) opinie zabezpieczające będą podlegały zmianie z urzędu przez organ podatkowy wyłącznie w przypadku, gdy taka opinia będzie stała w sprzeczności z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej lub Trybunału Konstytucyjnego.

Urzędowa zmiana opinii znajdzie zastosowanie także do „milczących” opinii, co podyktowane jest koniecznością ochrony interesów osób trzecich. Procedura zmiany „milczącej” opinii zabezpieczającej będzie oparta na przesłance nieprawidłowości przedstawionego w niej stanowiska i wzorowana będzie na treści art. 14e Ordynacji podatkowej.

Kompetencje do zmiany opinii zabezpieczających oraz „milczących” opinii zabezpieczających, wszczynanej wyłącznie z urzędu, posiadał będzie jedynie minister finansów. Zmiana opinii skutkowała będzie wygaśnięciem przysługującej z tego tytułu ochrony. W aspekcie ochrony zmiana „milczącej” opinii zabezpieczającej wywoła skutki ex nunc. Oznacza to, iż wnioskodawca będzie się mógł na nią powoływać wyłącznie w odniesieniu do zdarzeń, które miały miejsce do dnia zmiany opinii.

Korekta faktur - Raport INFOR - PDF

Podatki 2014 - Nowy VAT 500 pytań i odpowiedzi na trudne pytania

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Opłaty za wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej

Jak twierdzi Minister Finansów w uzasadnieniu omawianego projektu nowelizacji Ordynacji podatkowej istota zagadnienia wymagającego rozstrzygnięcia w opinii zabezpieczającej będzie podobnie jak w przypadku metod ustalania ceny transakcyjnej leży w zakresie ekonomii i prawa. Przebieg procedury wydawania opinii zabezpieczającej także będzie zbliżony do obecnej procedury porozumienia w sprawie ustalenia cen transakcyjnych Dlatego też (zdaniem Ministra Finansów), w zakresie wysokości opłaty od wniosku za wydanie opinii zabezpieczającej wzorcem powinny być rozwiązania obecnego art. 20m Ordynacji podatkowej dotyczącego opłaty za wniosek o uznanie metody ustalania ceny transakcyjnej.

Uwzględniając specyfikę nowej procedury, jej większą pracochłonność  i stopień skomplikowania rozstrzyganych zagadnień proponuje się aby opłata za wniosek wynosiła 15.000 zł, a jeżeli planowane czynności prawne mają być dokonywane z podmiotami będącymi nierezydentami albo kontrolowanymi bądź zarządzanymi przez nierezydentów, proponuje się aby opłata wynosiła 30.000 zł.

Zasady uiszczania opłaty oraz jej zwrotu uregulowane zostały w art. 14zc § 2 - § 5. Stosownie do tych przepisów opłata będzie wnoszona w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku.  Zwrot nienależnej opłaty będzie występował w przypadku, gdy opłata zostanie wniesiona w wysokości wyższej od należnej – wówczas zwracana będzie nadwyżka w terminie 7 dnia od dnia zakończenia postępowania w sprawie wydania opinii zabezpieczającej. W przypadku zaś gdy wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej zostanie wycofany wówczas zwrotowi podlegać będzie tylko połowa wniesionej opłaty – rozwiązanie to ma zapobiegać angażowaniu organów podatkowych w skomplikowaną i pracochłonną procedurę w sytuacjach, w których podatnicy będą występować z wnioskami wydanie opinii w celu rozpoznania ewentualnego stanowiska administracji podatkowej, a następnie przed wydaniem opinii wycofywać wniosek. Opłata za wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej będzie stanowiła dochód budżetu państwa. Zgodnie z art. 14ze w sprawach opinii zabezpieczających stosuje się art. 169 § 1 – 2 i § 4 Ordynacji podatkowej.

Ochrona prawna wynikająca z opinii zabezpieczającej

Zakres ochrony prawnej związanej z zastosowaniem się wnioskodawcy do uzyskanej opinii zabezpieczającej będzie analogiczny, jak w przypadku interpretacji podatkowych.

Zgodnie z projektowanym art. 14zd Ordynacji podatkowej zastosowanie się wnioskodawcy do wydanej przez organ opinii stwierdzającej, że przedstawiona we wniosku konstrukcja prawna nie stanowi przesłanki zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, będzie dawało prawo do powoływania się na ogólną zasadę nieszkodzenia, a także zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku, odsetek.

W zakresie związanym z zastosowaniem się do opinii nie będzie wszczynało się postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowania wszczęte w tych sprawach będą podlegały umorzeniu.

Procedura wydawania opinii zabezpieczającej

W postępowaniu dotyczącym wydania opinii w sprawie zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania znajdą odpowiednie zastosowanie przepisy regulujące zasady ogólne postępowania podatkowego (praworządności, zaufania do organów podatkowych, prawdy obiektywnej, czynnego udziału strony, szybkości i prostoty postępowania) a także inne przepisy regulujące postępowanie podatkowe, w szczególności: dotyczące pełnomocnictw, doręczeń, obliczania terminów oraz wskazane przepisy procedury wydawania interpretacji indywidualnych.

W zakresie procedury wydawania opinii zabezpieczającej, inaczej niż to jest w przypadku wydawania interpretacji indywidualnych, w razie istnienia wątpliwości dotyczących wniosku lub załączonych dokumentów, organ uprawniony będzie mógł zwrócić się o ich wyjaśnienie lub przedłożenie dokumentów uzupełniających. W celu wyjaśnienia wątpliwości organ właściwy w sprawie może zorganizować z wnioskodawcą spotkanie, którego przebieg będzie utrwalony. Procedura wydawania opinii zabezpieczającej będzie więc zawierała elementy obecnie obowiązujących procedur interpretacyjnych tj. procedury zawierania porozumień w zakresie stosowania cen transferowych (interpretacje sensu largo) oraz procedury wydawania interpretacji indywidualnych prawa podatkowego.

Na opinię zabezpieczającą zainteresowanemu będzie przysługiwała skarga do sądu administracyjnego, skoro samo zastosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w sprawach wymiarowych też będzie przedmiotem kognicji sądów administracyjnych.

Źródło: Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw