Komornicy są podatnikami VAT - uchwała NSA

Zasadnicze znaczenie dla korzystnego dla resortu finansów rozstrzygnięcia miało uznanie przez sąd, że komornicy wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, nie są natomiast organem władzy publicznej, ani nie obsługują tych organów.

"Do komornika sądowego, którego status wynika z ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, ma zastosowanie art. 15 ust. 1 w związku z ustępem 2 ustawy o podatku od towarów i usług, ponieważ wykonuje on działalność nie w formie podmiotu prawa publicznego, lecz w formie samodzielnej działalności gospodarczej" - uzasadniał uchwałę (I FPS 8/16) sędzia Bartosz Wojciechowski.

Sąd uznał, że w związku z tym komornikom nie przysługuje wyłączenie wynikające z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Przepis ten mówi, że "nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych". Według NSA komornikom nie przysługuje też wyłączenie zawarte w unijnej dyrektywie o VAT.

Poszerzony skład NSA odpowiadał na pytanie prawne zwykłego składu NSA, o to, czy do komornika sądowego - w świetle jego statusu wynikającego z ustawy o komornikach sądowych - ma zastosowanie przepis ustawy o VAT, który mówi, że jest on podatnikiem VAT, czy też przepis wyłączający go z opodatkowania tym podatkiem. Sprawa w sądzie kończyła spór komornika z fiskusem dotyczący interpretacji podatkowej w sprawie VAT. Resort finansów uznał w niej, że komornik jest podatnikiem VAT, z czym nie zgodził się występujący o interpretację komornik.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Podczas poniedziałkowej (6 marca) rozprawy pełnomocnicy stron powoływali się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Sprawiedliwości UE, czy wyroki sądu administracyjnego - wywodzili z nich jednak odmienne wnioski.

Zdaniem fiskusa interpretacja prawa i orzeczeń prowadzi do wniosku, że komornik prowadzi działalność gospodarczą, ponosi bowiem ryzyko gospodarcze, podlega zasadom konkurencji, ponosi częściową odpowiedzialność za swoją pracę, jak i osób, dla których jest pracodawcą. To oznacza, że powinien być podatnikiem VAT.

Pełnomocnicy skarżącego komornika argumentowali m.in, że nie działa on w sposób samodzielny, podlega nadzorowi sądu i resortu sprawiedliwości, a ponoszone przez niego ryzyko nie jest takie samo, jak w przypadku pozostałych przedsiębiorców. Zauważono, że wysokość opłat egzekucyjnych - które nie są ekwiwalentem wynagrodzenia - jest regulowana, a z ustawy o komornikach wynika, że działają oni w interesie państwa.

Doradca podatkowy Jerzy Martini mówił, że trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie, na czyją rzecz wykonywana jest usługa komornicza. "Może rzeczywiście na rzecz państwa, w celu zapewnienia porządku prawnego" - mówił. Pytany przez sąd, czy opłaty egzekucyjne są przychodem komorników, czy też są niepodatkową należnością budżetu przyznał, że to ciekawa konstrukcja. Porównał ją do udzielenia korsarzom zezwolenia na działanie w imieniu królowej brytyjskiej.

Prezes Krajowej Rady Komorniczej, Rafał Fronczek poinformował w przesłanym PAP komentarzu, że środowisku komorników zależało na jednoznacznym rozstrzygnięciu kwestii opodatkowania czynności podatkiem od towarów i usług. Sposób nałożenia na komorników obowiązków podatników w drodze interpretacji ogólnej, która zmieniała dotychczasowe stanowisko był - zdaniem KRK - bardzo kontrowersyjny.

"Po podjęciu uchwały przez NSA mamy wreszcie pewność, że podatnikami jesteśmy" - podkreślił Fronczek. "Aktualnie kluczowe znaczenie odegra rozstrzygnięcie w zakresie dotyczącym podstawy opodatkowania. Z niecierpliwością oczekujemy na uchwałę powiększonego składu Sądu Najwyższego w tym zakresie (sygn. III CZP 97/16). Rozstrzygnięcie w tej sprawie musi też wpłynąć na podejście Ministerstwa Sprawiedliwości do projektów ustaw komorniczych, nad którymi toczą się prace, ponieważ projekty co do zasady nie przewidują zmiany statusu komornika, zatem podjęta uchwała będzie miała zastosowanie również do komorników, którzy mają funkcjonować pod rządami nowych przepisów" - wskazał prezes KRK.

Reprezentujący skarżącego komornika doradca podatkowy Roman Namysłowski powiedział PAP po ogłoszeniu uchwały, że teraz wszystkie kolejne sprawy tego typu będą rozstrzygane w identyczny sposób. W praktyce oznacza to, że komornicy powinni dodawać do świadczonych usług VAT. "Sporne jest to, w jaki sposób kalkulować kwoty VAT i podstawy opodatkowania" - powiedział. Wyjaśnił, że chodzi o to, czy VAT należy dodawać do stawek określonych w rozporządzeniu, czy też podatek jest w nich zawarty, co oznaczałoby pomniejszenie dochodów komorników o kwotę podatku.

Wyjaśnił, że większość komorników z ostrożności odprowadzało VAT, w związku z tym w ich przypadku nie ma ryzyka powstania zaległości podatkowej i konieczności korekt rozliczeń. "Ale ci, którzy wierzyli do końca, że sąd rozstrzygnie spór na ich korzyść, będą musieli skorygować przeszłe rozliczenia do czasu zmiany interpretacji przepisów, czyli października 2015 r., dodać VAT i obciążyć wierzyciela opłatą zawierającą podatek VAT" - poinformował. (PAP)

mmu/ dym/