Przychody według prawa bilansowego i prawa podatkowego

Przychody to uprawdopodobnione powstanie korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli. W rachunkowości przychody są ustalane według zasady memoriałowej. Oznacza to, że przychód powstaje w chwili wystawienia faktury i wydania towaru, a nie w momencie zapłaty.

Według prawa podatkowego przychody ustalane są według zasady kasowej, jak i memoriałowej. Z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, że przychodami są otrzymane pieniądze, w tym odsetki i różnice kursowe. Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane.

Każda jednostka gospodarcza działa w obrębie prawa bilansowego oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Dla ustalenia podstawy opodatkowania (dochodu podatkowego) zarówno przychody, jak i koszty muszą być określone w oparciu o przepisy ustawy o podatku dochodowym, a nie na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości. Oznacza to zatem, że przy kwalifikacji zarówno przychodów, jak i kosztów dla celów podatkowych należy kierować się wyłącznie przepisami ustawy podatkowej.

Przepisy updop zobowiązują podatników do prowadzenia ewidencji rachunkowej zgodnie z odrębnymi przepisami, co pozwoli na ustalenie wysokości dochodu podatkowego oraz należnego podatku. Wszelkie odmienności między prawem podatkowym i prawem rachunkowym powinna uwzględnić dodatkowa ewidencja analityczna w rachunkowości finansowej.

W związku z różnicami wynikającymi z obowiązywania przepisów dotyczących przychodów mogą wystąpić następujące sytuacje:

• przychody rachunkowe nie stanowią przychodu dla celów podatkowych,

• przychody uważa się za osiągnięte w innym momencie według ustawy o rachunkowości i przepisów podatkowych,

• przychody podatkowe powstają mimo braku ujęcia przychodu zgodnie z ustawą o rachunkowości.

Przychody niestanowiące przychodów podatkowych

Niektóre przychody rachunkowe nigdy nie będą stanowiły przychodu podatkowego. Z tego powodu między wynikiem finansowym brutto a podstawą opodatkowania powstaną stałe różnice, których nie należy uwzględniać przy ustalaniu odroczonego podatku dochodowego.

Wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań jako przychody podatkowe

Do przychodów podatkowych należy zaliczyć wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek, z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy. Przychodami nie są jednak zobowiązania i kredyty umorzone na podstawie bankowego postępowania ugodowego, postępowania upadłościowego lub programu restrukturyzacji.

Według ustawy o rachunkowości umorzone zobowiązania stanowią pozostałe przychody operacyjne lub przychody finansowe.

Przykład 1

Jednostka ma zobowiązanie wobec dostawcy A z tytułu zakupu materiałów na sumę 3000 zł oraz kredyt bankowy w wysokości 5000 zł. W bieżącym okresie dostawca A umorzył zobowiązanie w wysokości 3000 zł. Na podstawie bankowego postępowania ugodowego umorzono kredyt w kwocie 5000 zł. W związku z tym, że kredyty umorzone na podstawie bankowego postępowania ugodowego nie są przychodem podatkowym, z konta przychodów należy wyodrębnić kwotę 5000 zł jako przychody niestanowiące przychodów podatkowych (PNPP).

Ewidencja księgowa

1. Umorzono zobowiązanie wobec dostawcy A:

Wn „Rozrachunki z dostawcami” 3 000

Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 3 000

2. Umorzono kredyt:

Wn „Kredyty bankowe” 5 000

Ma „Przychody finansowe” 5 000

- zapis równoległy

Ma „Przychody niestanowiące przychodów podatkowych” 5 000

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Odzyskane należności a przychody podatkowe

Przychodem podatkowym jest wartość odzyskanych należności, które były wcześniej uznane za nieściągalne lub które wcześniej umorzono. Do przychodów podatkowych należy też zaliczać wartość należności, dla których dokonano odpisów aktualizujących uznanych podatkowo. Jeżeli na skutek odpisania lub umorzenia należności powstaną koszty uznane podatkowo, odzyskanie takiej należności powoduje powstanie przychodu. W przeciwnym wypadku odzyskane należności nie są uznawane za przychód dla celów podatkowych.

Według ustawy o rachunkowości wartość należności aktualizuje się, uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego. Z kolei updop zawiera zamkniętą listę, kiedy odpis może stanowić koszt podatkowy.

UWAGA

Kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona do przychodów należnych, a jej nieściągalność została uprawdopodobniona.

Tabela. Odpis aktualizujący należności

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Odpisy aktualizujące wartość należności należy zaliczać odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub do kosztów finansowych, zależnie od rodzaju należności, której dotyczy odpis aktualizacji, zgodnie z uor.