Definicje siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalności i zamieszkania

W większości przypadków o miejscu świadczenia decyduje siedziba działalności gospodarczej nabywcy lub jego stałe miejsce prowadzenia działalności albo zamieszkania. Do tej pory pojęcia te nie były zdefiniowane w ustawie o VAT. Od 1 lipca br. takie definicje znajdują się w rozporządzeniu wykonawczym Rady UE 282/2011 z 15 marca 2011 r. Rozporządzenie UE stosuje się wprost, dlatego polski ustawodawca nie zdecydował się na powtórzenie tych definicji w ustawie o VAT.

Definicje te są określone tylko na potrzeby ustalenia miejsca świadczenia. W większości przypadków o miejscu świadczenia decyduje w pierwszej kolejności:

Miejsce siedziby prowadzenia działalności gospodarczej podatnika

Miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika jest miejsce, w którym są wykonywane funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa (art. 10 rozporządzenia Rady UE). W celu ustalenia tego miejsca uwzględnia się miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem, adres zarejestrowanej siedziby przedsiębiorstwa i miejsce posiedzeń zarządu przedsiębiorstwa.

Jeśli te kryteria nie pozwalają z całkowitą pewnością określić miejsca siedziby działalności gospodarczej podatnika, decydującym kryterium jest miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem.

Sam adres pocztowy nie może być uznany za miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika.

Gdy usługa jest świadczona dla stałego miejsca prowadzenia działalności lub ze stałego miejsca prowadzenia działalności, o miejscu świadczenia nie decyduje siedziba, ale to stałe miejsce prowadzenia działalności.

Stałe miejsce prowadzenia działalności

Wprowadzono dwie definicje stałego miejsca prowadzenia działalności. Pierwsza dotyczy sytuacji, gdy o miejscu świadczenia decyduje stałe miejsce prowadzenia działalności nabywcy. Druga - gdy o miejscu świadczenia decyduje stałe miejsce prowadzenia działalności przez świadczącego usługę.

Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej oznacza dowolne miejsce, inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych na własne potrzeby tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (art. 11 rozporządzenia Rady UE).

Fakt posiadania numeru identyfikacyjnego VAT sam w sobie nie jest wystarczający, by uznać, że podatnik posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Na użytek stosowania następujących artykułów stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej oznacza dowolne miejsce - inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu świadczenie usług, które wykonuje:

1) art. 45 dyrektywy 2006/112/WE - na podstawie którego ustalane jest miejsce świadczenia usług na rzecz osoby niebędącej podatnikiem (art. 28c polskiej ustawy o VAT);

2) począwszy od 1 stycznia 2013 r. - art. 56 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2006/112/WE - na podstawie którego ustalane jest miejsce świadczenia krótkotrwałego wynajmu;

3) do 31 grudnia 2014 r. - art. 58 dyrektywy 2006/112/WE - na podstawie którego ustalane jest miejsce świadczenia usług elektronicznych na rzecz osób niebędących podatnikami, które mają siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności lub zamieszkania na terytorium UE, a świadczący usługę ma siedzibę stałe miejsce prowadzenia działalności lub zamieszkania poza terytorium UE (art. 28k polskiej ustawy o VAT);

4) art. 192a dyrektywy 2006/112/WE - na podstawie którego jest ustalane, czy podatnik nieposiadający w danym kraju siedziby jest zobowiązany do zapłaty podatku.

Fakt posiadania numeru identyfikacyjnego VAT sam w sobie nie jest wystarczający, by uznać, że podatnik posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Gdy świadczący usługę nie posiada siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności, o miejscu świadczenia decyduje stałe miejsce zamieszkania osoby fizycznej lub zwykłe miejsce pobytu, gdy osoba ta nie posiada stałego miejsca zamieszkania.

Stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu

Stałe miejsce zamieszkania osoby fizycznej będącej podatnikiem lub niebędącej podatnikiem oznacza adres figurujący w krajowej ewidencji ludności lub innym podobnym rejestrze albo adres wskazany przez tę osobę odpowiednim organom podatkowym, chyba że istnieją dowody wskazujące na to, że ten adres nie odzwierciedla rzeczywistości.

Zwykłe miejsce pobytu osoby fizycznej będącej podatnikiem lub niebędącej podatnikiem oznacza miejsce, w którym ta osoba fizyczna zazwyczaj mieszka ze względu na powiązania osobiste i zawodowe. W przypadku gdy powiązania zawodowe istnieją w państwie innym niż państwo, w którym istnieją powiązania osobiste - lub gdy nie istnieją powiązania zawodowe - zwykłe miejsce pobytu określają powiązania osobiste wykazujące ścisłe związki danej osoby fizycznej z miejscem, w którym zamieszkuje.

Pojęcia te odnoszą się do osób fizycznych, które są lub nie są podatnikami.

Gdy podatnik prowadzi działalność gospodarczą w jednym państwie lub w przypadku braku siedziby prowadzenia działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej - ma stałe miejsce zamieszkania i zwykłe miejsce pobytu w jednym państwie, to świadczenie usługi podlega opodatkowaniu w tym państwie. Usługodawca ustala to miejsce na podstawie informacji otrzymanych od usługobiorcy. Weryfikacji tych danych może dokonać za pomocą zwykłych, handlowych środków bezpieczeństwa, takich jak środki dotyczące kontroli tożsamości lub płatności. Informacje te mogą zawierać numer identyfikacyjny VAT nadany przez państwo członkowskie, w którym usługobiorca prowadzi działalność gospodarczą.

Gdy usługobiorca prowadzi działalność gospodarczą w więcej niż jednym państwie, świadczenie takiej usługi podlega opodatkowaniu w państwie, w którym usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Podstawa prawna:

• ustawa z 11 marca w2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.),

• ustawa z 9 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz.U. Nr 134, poz. 780),

• rozporządzenie wykonawcze Rady UE nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2011r. nr 77/1).