REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Konsolidacja sprawozdań finansowych w świetle MSR/MSSF

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Mariusz Bukowiński

REKLAMA

Połączenie jednostek gospodarczych oraz sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania finansowego stanowi obszerny zakres regulacji Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. O istotności znaczenia tego tematu świadczy fakt, że regulacje te są zawarte aż w czterech standardach: MSSF nr 3 „Połączenia jednostek gospodarczych”, MSR nr 27 „Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe”, MSR nr 28 „Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych” oraz MSR nr 31 „Udziały we wspólnych przedsięwzięciach”.

We współczesnej gospodarce coraz częściej dochodzi do połączenia spółek. Daje to większe możliwości na rynku, silniejszą pozycję wobec konkurentów, stabilność w okresie wahań koniunktury. Większe spółki lepiej radzą sobie z efektywnością wykorzystania zasobów oraz z minimalizacją kosztów. Jednak połączenie spółek sprawia dużo problemów w obszarze sprawozdawczości finansowej. Pojawia się bowiem problem nie tylko rozliczania samych połączeń lub dokonanych inwestycji, ale też sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego.

REKLAMA

REKLAMA

MSSF nr 3 „Połączenia jednostek gospodarczych”

Przy rozliczaniu połączeń jednostek gospodarczych należy stosować regulacje zawarte w MSSF nr 3. W rozumieniu standardu połączenie jednostek gospodarczych to połączenie odrębnych jednostek lub przedsięwzięć w jedną jednostkę sprawozdawczą. Przy czym należy pamiętać, że jednostka sprawozdawcza może być pojedynczą jednostką albo grupą składającą się z jednostki dominującej oraz jej wszystkich jednostek zależnych.

Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej nr 3 określa zasady sprawozdawczości finansowej w przypadku połączeń jednostek gospodarczych. Połączenie to należy rozliczać metodą nabycia. Oznacza to, że jednostka przejmująca ujmuje możliwe do zidentyfikowania aktywa, zobowiązania i zobowiązania warunkowe jednostki przejmowanej według ich wartości godziwej na dzień przejęcia oraz wartość firmy.

REKLAMA

Ujmowanie wartości firmy oraz ujemnej wartości firmy

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Na dzień przejęcia jednostka przejmująca:

• ujmuje wartość firmy przejętą (powstałą) w ramach połączenia jednostek gospodarczych jako składnik aktywów oraz

• początkowo wycenia wartość firmy według jej ceny nabycia, stanowiącej nadwyżkę kosztu połączenia jednostek gospodarczych (rozumianej jako wartość nabytych udziałów/akcji) nad udziałem jednostki przejmującej w wartości godziwej netto możliwych do zidentyfikowania aktywów, zobowiązań i zobowiązań warunkowych.

Wartości firmy przejętej w ramach połączenia jednostek gospodarczych nie amortyzuje się. Jednostka przejmująca testuje wartość firmy corocznie pod kątem utraty wartości. Powinna to czynić częściej, jeżeli pewne zdarzenia lub zmiany okoliczności wskazują na to, że mogła nastąpić utrata wartości.

Jeżeli udział jednostki przejmującej w wartości godziwej netto możliwych do zidentyfikowania aktywów, zobowiązań i zobowiązań warunkowych przewyższa koszt połączenia jednostek gospodarczych, jednostka przejmująca:

• dokonuje ponownej oceny identyfikacji i wyceny aktywów, zobowiązań i zobowiązań warunkowych jednostki przejmowanej oraz wyceny kosztu połączenia, a także

• ujmuje od razu w rachunku zysków i strat ewentualną nadwyżkę pozostałą po dokonaniu ponownej oceny.

MSR nr 27 „Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe”

W wyniku połączeń lub dokonania inwestycji między jednostkami powstają powiązania kapitałowe różnego stopnia. W wyniku powstania określonych zależności jednostka staje się częścią grupy kapitałowej i podlega konsolidacji.

Problematyka sporządzania i prezentacji skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz zagadnienia związane z ujmowaniem inwestycji w jednostkach zależnych, jednostkach współkontrolowanych oraz jednostkach stowarzyszonych w jednostkowych sprawozdaniach finansowych jednostek dominujących, wspólników wspólnych przedsięwzięć oraz inwestorów została uregulowana w MSR nr 27.

Standard definiuje skonsolidowane sprawozdanie finansowe jako sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej sporządzone w taki sposób, jakby było ono sprawozdaniem pojedynczej jednostki gospodarczej.

W świetle definicji zawartej w standardzie grupa kapitałowa to jednostka dominująca oraz jej wszystkie jednostki zależne, rozumiane jako jednostki gospodarcze, które są kontrolowane przez tę jednostkę dominującą. Przy czym kontrola jest tu rozumiana jako zdolność do kierowania polityką finansową i operacyjną jednostki w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych z jej działalności.

 

Zgodnie ze standardem jednostka dominująca sprawuje kontrolę, jeżeli posiada, bezpośrednio lub pośrednio, więcej niż połowę praw głosu w danej jednostce, chyba że w wyjątkowych okolicznościach można w sposób oczywisty wykazać, że pomimo posiadania większości praw głosu kontrola nie może być sprawowana.

O sprawowaniu kontroli można mówić także wtedy, gdy jednostka dominująca posiada połowę lub mniej praw głosu w danej jednostce gospodarczej oraz jednocześnie:

• dysponuje więcej niż połową praw głosu na mocy umowy z innymi inwestorami,

• posiada zdolność kierowania polityką finansową i operacyjną jednostki gospodarczej na mocy statutu lub umowy,

• posiada zdolność mianowania lub odwoływania większości członków zarządu lub odpowiadającego mu organu sprawującego kontrolę nad jednostką,

• dysponuje większością głosów na posiedzeniach zarządu lub odpowiadającego mu organu sprawującego kontrolę nad jednostką.

Przepisy ustawy o rachunkowości są w zasadzie identyczne z przepisami MSR nr 27. Należy jednak zwrócić uwagę, że MSR nr 27 nie uzależnia zwolnienia ze sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego od wielkości grupy kapitałowej. Jednostka dominująca nie ma obowiązku sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego jedynie wtedy, gdy:

• sama jest jednostką zależną podmiotu, który posiada w niej całościowy lub częściowy udział, a jej pozostali właściciele zostali poinformowani, że jednostka dominująca nie będzie sporządzała skonsolidowanego sprawozdania finansowego, i nie zgłosili sprzeciwu w tej sprawie,

• jej instrumenty dłużne lub kapitałowe nie znajdują się w publicznym obrocie,

• nie złożyła sprawozdania finansowego w Komisji Nadzoru Finansowego ani w innym organie regulującym obrót papierami wartościowymi, ani nie jest w trakcie takiego procesu,

• jednostka dominująca najwyższego lub pośredniego szczebla dla danej jednostki sporządza skonsolidowane sprawozdania finansowe, które są publikowane i są zgodne z MSSF.

Skonsolidowane sprawozdanie finansowe obejmuje wszystkie jednostki zależne jednostki dominującej, z wyjątkiem tych jednostek zależnych, nad którymi kontrola będzie miała charakter tymczasowy. Muszą jednak istnieć dowody na to, że jednostka zależna została nabyta z zamiarem jej odsprzedaży w terminie 12 miesięcy i że kierownictwo aktywnie poszukuje nabywcy.

MSR nr 27 obejmuje również przepisy dotyczące:

• procedur konsolidacyjnych stosowanych przy sporządzaniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego,

• zasad ujmowania inwestycji w jednostkach zależnych, jednostkach współkontrolowanych i jednostkach stowarzyszonych w jednostkowym sprawozdaniu finansowym oraz

• ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym zakresu informacji.

Procedury te są zasadniczo zbieżne z procedurami zdefiniowanymi w ustawie o rachunkowości i w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki i zakłady ubezpieczeń sprawozdania finansowego jednostek powiązanych.

Jeżeli jednostka dominująca sporządza jednostkowe sprawozdanie finansowe, inwestycje w jednostkach zależnych, jednostkach współkontrolowanych i jednostkach stowarzyszonych ujmuje w tym sprawozdaniu według ceny nabycia lub według wartości godziwej. Zasady ujmowania inwestycji wynikają z MSR nr 39 „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”. Dla każdej kategorii inwestycji należy stosować jednakowy sposób ujęcia.

MSR nr 28 „Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych”

W odrębnym standardzie, tj. w MSR nr 28, znajdują się przepisy regulujące inwestycje w jednostkach stowarzyszonych. Przez jednostki stowarzyszone należy rozumieć jednostki, na które inwestor wywiera znaczący wpływ i które nie są ani jednostkami zależnymi od inwestora, ani wspólnym przedsięwzięciem inwestora.

Znaczący wpływ oznacza zdolność do uczestniczenia w podejmowaniu decyzji na temat polityki finansowej i operacyjnej jednostki, nie polega jednak na sprawowaniu kontroli lub współkontroli nad polityką tej jednostki. Jeżeli inwestor posiada, bezpośrednio lub pośrednio, 20% lub więcej głosów w jednostce, w której dokonał inwestycji, to zgodnie z MSR nr 28 należy zakładać, że inwestor wywiera znaczący wpływ na tę jednostkę gospodarczą, chyba że można w sposób oczywisty wykazać, że tak nie jest. Jeśli natomiast inwestor posiada bezpośrednio lub pośrednio mniej niż 20% głosów w danej jednostce, to można założyć, że nie wywiera on na tę jednostkę znaczącego wpływu, chyba że można w sposób oczywisty taki wpływ wykazać.

 

Znaczący wpływ inwestora na jednostkę gospodarczą może przybierać kilka form:

• zasiadanie w zarządzie lub równorzędnym organie zarządzającym jednostki, w której inwestor dokonał inwestycji,

• udział w tworzeniu polityki jednostki, w tym udział w podejmowaniu decyzji w sprawie dywidend lub innych metod podziału zysku,

• występowanie znaczących transakcji pomiędzy inwestorem a jednostką, w której dokonał on inwestycji,

• wzajemna wymiana personelu kierowniczego,

• udostępnianie informacji technicznych o zasadniczym znaczeniu.

Inwestycje w jednostce stowarzyszonej ujmuje się w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym według metody praw własności. Wyjątkiem od tej zasady są inwestycje zaliczone do aktywów przeznaczonych do sprzedaży.

Zgodnie z metodą praw własności inwestycja w jednostce stowarzyszonej jest początkowo ujmowana według ceny nabycia, a następnie jej wartość bilansowa jest zwiększana lub zmniejszana w celu ujęcia udziału inwestora w zyskach lub stratach jednostki stowarzyszonej, zanotowanych przez nią po dacie przejęcia. Udział inwestora w zysku lub stracie jednostki, w której dokonano inwestycji, wykazuje się w zysku lub stracie inwestora. Otrzymane wypłaty z zysku wypracowanego przez jednostkę stowarzyszoną obniżają wartość bilansową inwestycji w tej jednostce. Korekta wartości bilansowej może być także konieczna ze względu na zmiany proporcji udziału inwestora w danej jednostce gospodarczej, wynikające ze zmian w kapitale własnym jednostki stowarzyszonej.

MSR nr 31 „Udziały we wspólnych przedsięwzięciach”

Do wykazywania udziałów we wspólnych przedsięwzięciach oraz wykazywania aktywów, zobowiązań, przychodów i kosztów wspólnych przedsięwzięć w sprawozdaniach finansowych wspólników przedsięwzięcia i inwestorów należy stosować przepisy MSR nr 31, niezależnie od tego, jaką strukturę czy formę prawną ma to przedsięwzięcie.

Wspólnik wykazuje swoje udziały w podmiocie współkontrolowanym za pomocą konsolidacji proporcjonalnej lub, alternatywnie, metodą praw własności.

Zastosowanie konsolidacji proporcjonalnej oznacza, że bilans wspólnika uwzględnia jego udziały w aktywach, które wspólnie kontroluje, oraz udziały w zobowiązaniach, za które jest wspólnie odpowiedzialny. Rachunek zysków i strat wspólnika zawiera jego udziały w przychodach i kosztach podmiotu współkontrolowanego.

Konsolidacja proporcjonalna jest to metoda rachunkowości, zgodnie z którą wszystkie aktywa, zobowiązania, przychody i koszty współkontrolowanego podmiotu przypadające na wspólnika przedsięwzięcia podlegają indywidualnemu sumowaniu z podobnymi pozycjami w sprawozdaniach finansowych wspólnika przedsięwzięcia. Można je też wykazywać jako oddzielne pozycje w sprawozdaniach finansowych wspólnika przedsięwzięcia.

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 31 obejmuje również zagadnienia dotyczące:

• wyjątków od konsolidacji proporcjonalnej i metody praw własności,

• zasad ujmowania transakcji między wspólnikiem przedsięwzięcia a wspólnym przedsięwzięciem,

• zasad wykazywania udziałów we wspólnych przedsięwzięciach w jednostkowych sprawozdaniach finansowych inwestora,

• regulacji związanych z ujmowaniem wynagrodzenia za kierowanie wspólnymi przedsięwzięciami,

• zakresu informacji, które wymagają ujawnienia w sprawozdaniu finansowym wspólnika wspólnego przedsięwzięcia.

UWAGA

Stosując metodę praw własności (poza ujęciem strat jednostki stowarzyszonej), inwestor jest obowiązany do stosowania wymogów MSR nr 39 w celu ustalenia, czy konieczne jest utworzenie dodatkowego odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości w odniesieniu do inwestycji netto w jednostce stowarzyszonej.

Co należy rozumieć przez współkontrolę zgodnie z definicją MSR nr 31

Wspólne przedsięwzięcie to ustalenia umowne, na mocy których dwie lub więcej stron podejmuje działalność gospodarczą podlegającą współkontroli. Wspólne przedsięwzięcia są najczęściej prowadzone w formie wspólnie kontrolowanej działalności, wspólnie kontrolowanych aktywów lub współkontrolowanych podmiotów.

Należy zaznaczyć, że w rozumieniu MSR nr 31 współkontrola to określony w umowie podział kontroli nad działalnością gospodarczą, który występuje tylko wówczas, gdy strategiczne decyzje finansowe i operacyjne dotyczące tej działalności wymagają jednomyślnej zgody wspólników.

• § 1, 2, 51, 55, 56 MSR nr 3 „Połączenia jednostek gospodarczych”

• § 1, 3, 4, 9, 12, 13 i 37 MSR nr 27 „Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe”

• § 1, 2, 6, 7, 11, 13 i 31 MSR nr 28 „Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych”

• § 1, 3, 30 i 38 MSR nr 31 „Udziały we wspólnych przedsięwzięciach”

Mariusz Bukowiński

biegły rewident, partner zarządzający MB Audyt

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Środowisko testowe KSeF 2.0 (dot. API) od 30 września, Moduł Certyfikatów i Uprawnień do KSeF 2.0 od 1 listopada 2025 r. MF: API KSeF 1.0 nie jest kompatybilne z API KSeF 2.0

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 10 września 2025 r., że wprowadzone zostały nowe funkcjonalności wcześniej niedostępne w API KSeF1.0 (m.in. FA(3) z węzłem Zalacznik, tryby offline24 czy certyfikaty KSeF). W związku z wprowadzonymi zmianami konieczna jest integracja ze środowiskiem testowym KSeF 2.0., które zostanie udostępnione 30 września.

KSeF 2.0 już nadchodzi: co oznacza mrożenie rozwoju KSeF 1.0, nowe funkcjonalności i testowe środowisko od września? Wszystko, co musisz wiedzieć o rewolucji w e-fakturowaniu

Już od 1 lutego 2026 r. w Polsce zacznie obowiązywać nowy, obligatoryjny KSeF 2.0. Ministerstwo Finansów ogłosiło, że wersja produkcyjna KSeF 1.0 zostaje „zamrożona” i nie będzie dalej rozwijana, a przedsiębiorcy muszą przygotować się do pełnej migracji. Ważne terminy nadchodzą szybko – środowisko testowe wystartuje 30 września 2025 r., a od 1 listopada ruszy Moduł Certyfikatów i Uprawnień. To oznacza prawdziwą rewolucję w e-fakturowaniu, której nie można przespać.

Te czynności w księgowości można wykonać automatycznie. Czy księgowi muszą się bać utraty pracy?

Automatyzacja procesów księgowych to kolejny krok w rozwoju tej branży. Dzięki możliwościom systemów, księgowi mogą pracować szybciej i wydajniej. Era ręcznego wprowadzania danych dobiega końca, a digitalizacja pracy biur rachunkowych i konieczność dostosowania oferty do potrzeb XXI wieku to konsekwencje cyfrowej rewolucji, której jesteśmy świadkami. Czy zmiany te niosą wyłącznie korzyści, czy również pewne zagrożenia?

4 mln zł zaległego podatku. Skarbówka wykryła nieprawidłowości: spółka zawyżyła koszty uzyskania przychodów o 186 mln zł

Firma musi zapłacić aż 4 mln zł zaległego podatku CIT. Funkcjonariusze podlaskiej skarbówki wykryli nieprawidłowości w stosowaniu cen transferowych przez jedną ze spółek.

REKLAMA

Wystawianie faktur w KSeF w 2026 roku. Wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

Wydział Prasowy Biura Komunikacji i Promocji Ministerstwa Finansów przesłał 9 września br do naszej redakcji wyjaśnienia do artykułu "KSeF 2026. Jak dokumentować transakcje od 1 lutego? Prof. Modzelewski: Podstawą rozliczeń będzie dokument handlowy (nota obciążeniowa, faktura handlowa)" z prośbą o sprostowanie. Publikujemy poniżej w całości wyjaśnienia Ministerstwa.

Zmiany w ustawie o doradztwie podatkowym od 2026 roku: doprecyzowanie kompetencji i strój urzędowy doradców podatkowych, nowości w egzaminach

W dniu 9 września 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy zmieniającej ustawę o doradztwie podatkowym oraz ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Przepisy dotyczące doradztwa podatkowego zostają dostosowane do współczesnych realiów prawnych, technologicznych i rynkowych. Nowe rozwiązania mają poprawić funkcjonowanie samorządu zawodowego doradców podatkowych.

Jak korzystać z KSeF od lutego 2026 r. – uprawnienia, uwierzytelnianie, faktury, wymogi techniczne. Co i jak ureguluje nowe rozporządzenie Ministra Finansów i Gospodarki?

Dla polskich podatników VAT od 1 lutego 2026 r. (dla większości od 1 kwietnia 2026 r.) rozpocznie się zupełnie nowy rozdział. Zasadniczej zmianie ulegną zasady fakturowania, które będzie obowiązkowo przebiegało w ramach Krajowego Systemu e-Faktur (KSef). Jednym z kluczowych aktów prawnych dotyczących obowiązkowego KSeF ma być rozporządzenie Ministra Finansów i Gospodarki w sprawie korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Najnowszy projekt tego rozporządzenia (datowany na 26 sierpnia 2025 r.), przechodzi aktualnie fazy konsultacji publicznych, uzgodnień międzyresortowych i opiniowania. Oczywiście w toku rządowej procedury legislacyjnej projekt może ulec pewnym zmianom ale na pewno nie będą to zmiany zasadnicze. Jest to bowiem już kolejny projekt tego rozporządzenia (prace nad nim zaczęły się w Ministerstwie Finansów pod koniec 2023 roku) i uwzględnia on liczne, wcześniej zgłoszone uwagi i wnioski.

Nowa faktura VAT (ustrukturyzowana) w 2026 r. Wizualizacja, zakres danych, kody QR

W 2026 roku w Polsce obowiązkowe stanie się korzystanie z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Będzie to miało w szczególności ten skutek, że tradycyjne faktury papierowe i elektroniczne w formacie PDF zostaną zastąpione przez faktury ustrukturyzowane w formacie XML. Każda taka faktura będzie miała jednolitą strukturę danych określoną przez Ministerstwo Finansów, co zapewni spójność i automatyzację w obiegu dokumentów. Dodatkowo faktury udostępniane poza systemem KSeF będą musiały być oznaczone kodem weryfikującym, najczęściej w formie kodu QR. Będzie to wymagało odpowiedniego oznaczenia. Faktura w Krajowym Systemie e-Faktur (KSeF) znacząco różni się od tradycyjnych faktur papierowych czy elektronicznych w formacie PDF.

REKLAMA

KSeF - kto ponosi ryzyko?

Krajowy System e-Faktur już całkiem niedługo stanie się obowiązkowym narzędziem do rozliczeń VAT w obrocie gospodarczym. Jest to chyba najbardziej ambitny projekt cyfryzacji podatkowej w Polsce, mający na celu ograniczenie szarej strefy, przyspieszenie rozliczeń VAT i zwiększenie transparentności obrotu gospodarczego.

e-Paragony 2.2 - nowe funkcje w aplikacji Ministerstwa Finansów. Komu i do czego mogą się przydać?

Ministerstwo Finansów poinformowało 8 września 2025 r., że udostępniło nową wersję (2.2) aplikacji mobilnej e-Paragony. Kolejna wersja tej aplikacji pozwala na udostępnianie i import paragonu, a także współdzielenie karty e-Paragony. Dzięki temu można gromadzić paragony elektroniczne na kilku urządzeniach. To wygodne rozwiązanie, które pomaga zarządzać wydatkami rodzinnymi. e-Paragony to bezpłatna aplikacja, dzięki której można przechowywać w smartfonie paragony w formie elektronicznej. Aplikacja jest całkowicie bezpieczna i anonimowa.

REKLAMA